Эпохальды акселерация

Презентация қосу

Эпохальды
және жеке
акселерация,би
ологиялық
және
паспорттық
жас
Акселерация
• Акселерация - жасөспірімдердің денесінің дамуының уақыттан бұрын, тез қарқынмен үдеп
жүруі; балалармен жасөспірімдердің жыныстың жетілуінің өсуі мен дамуының күрт
жылдамдануы.
• Аккселерацияның ең айқын көрнісі ержеткен балалардың денесінің өздерінің ата-аналарының
денесімен салыстырылғанда іріленуі.
• Ю.К. Бабанский акселерацияны балалардың денесі мен психикасының аса ерте дамуы деп
анықтады.
Акселерацияның басты
мысалдары ретінде:
• жаңадан туған балалардың салмағы мен бойының өсуін (зерттеу кезіне (1979 ж.), орта
есеппен 1-2 кг-ға және 4-5 см-ден жоғары (сол жүз жылдықтың 30жылдары).
• - тістерінің уақытынан бұрын шығуын және олардың тұрақты тіске ауысуын (1-2 жылға)
• - скелеттің мерзімінен бұрын сүйекке айналуын (20ғасырдың 20-30 жылдарымен
салыстырғанда 2-3 жылға ерте)
• - өткен ұрпақтармен салыстырғанда жалпы бойының 810 см.-ге өсуін.
• - мектеп жасындағы балалардың бойының өсуі, ерте жыныстық жетілуін (ұлдарда 11-12
жаста) мысалға келтіруге болады.
Акселерация
• Акселерация; латынша (accelarae) – жылдамдық деген сөзден шыққан. Акселерация қазіргі
замандағы адамдардың биологиясындағы жалпы қарқындылықты көрсетеді, табиғаты көп
факторлы болып келеді.
• Көптеген гигиенистердің пікірлері бойынша балалар мен жасөспірімдердің қызмет
функцияларының үйлесімді дамуын бұзатын болғандықтан және қызмет қаблетін
азайтатындықтан акселерация балалар организмі үшін қолайсыз болып табылады.
• Сондықтан, өсіп келе жатқан балалардың дене бітімінің дамуын бақылауға ерекше көңіл
бөлінуі керек.
Антропометриялық көрсеткіштер қатарына және
биологиялық жетілу деңгейіне байланысты
акселерация түрлері

Акселерация

Гармониялық Дисгармониялық
Гармониялық акселерация
• Гармониялық акселерияға антропометриялық
көрсеткіштер мен биологиялық жетілуі бұл
жыныстық- жастық топ үшін орташа
көрсеткіштерден артық балалар жатады.
Дисгармониялық акселерация
• Дисгармониялық түріне құрдастарына қарағанда
бойының ұзындығы артық, ал жыныстық дамуының
белгілері жетілуі қалыпты немесе төмен балалар жатады.
Сонымен қатар, керісінші жыныстық жетілуі жасынан
артық, ал дене дамуының қарқынды (жылдам) дамуы
байқалмайтын балалар жатады.
Эпохальды акселерация
• Эпохальды акселерация дегеніміз - қазіргі балалар мен жасөспірімдердің алдыңғы
ұрпақтармен салыстырғанда физикалық дамуын жеделдету.
• Бұл қазірдің өзінде жатырішілік даму сатысында көрінеді.
• Қазіргі жаңа туған нәрестелерде дене ұзындығы 0,7-1 см ұзын, ал салмағы 60-100 г.
• Олар өскен сайын бұл айырмашылықтар көбейеді.
• Қазіргі балаларда репродуктивті функцияның дамуы ертерек жүреді.
Эпохальды акселерация
• Эпохальды акселерация деп 19 ғасырдың аяғынан бастап – 20 ғасырдың басы мен өткен
жылдармен салыстырғанда байқалып келе жатқан адам ағзасының өсуін, физикалық
дамуын, жыныстық жетілуін және психикалық дамуын жеделдету түсініледі.
• Қазіргі ғылыми әдебиеттерде «эпохальды акселерация» терминімен қатар, кейде
«зайырлы тенденция» және «дәуірлік өзгерістер» ұғымдары қолданылады, олар кеңірек
түсіндіріледі. Бұл терминдер қазіргі заманғы адамдар биологиясындағы көптеген
өзгерістерді де білдіреді: әйелдердегі репродуктивті кезеңнің ұлғаюы, өмір сүру
жасының ұзаруы, табиғаттың өзгеруі және аурулардың таралуы және т.б.
Жеке акселерация
• Жеке акселерация дегеніміз - белгілі бір жас топтарындағы жеке балалар мен
жасөспірімдердің жедел дамыған физикалық дамуы.
• Ішкі топтық үдеткіштер биік өсумен, бұлшықет күшінің жоғарылауымен және
тыныс алу қабілеттілігімен ерекшеленеді.
• Олардың жыныстық жетілуі әлдеқайда тез жүреді, ал өсу процестері ертерек
аяқталады.
Жеке акселерация
• Жеке акселерация деп белгілі бір жас топтарындағы жеке балалар мен жасөспірімдердің
физикалық дамуын жеделдету түсініледі.
• Орташа алғанда, бұл балалар осы жастағы балалардың жалпы санының 13-20% құрайды.
• Олар жоғары өсуімен, бұлшықет күшінің жоғарылауымен және тыныс алу жүйесінің
үлкен мүмкіндіктерімен сипатталады.
• Олардың жыныстық жетілуі әлдеқайда тез болады, олардың өсу ұзақтығы ертерек
аяқталады (әдетте 15-17 жасқа дейін) және ақыл-ой дамуы көптеген ғалымдардың
пікірінше тезірек жүреді.
Биологиялық жас
• Биологиялық жас (анатомо-физиологиялық)— организмнің биологиялық жағдайының белгілі
бір даму деңгейіне, яғни белгілі бір паспорттық жасқа айырықша тән болатын физиологиялық
жүйелердің негізгі көрсеткіштері мен денсаулықтың сандық сипатының сәйкестігі.
• Биологиялық жас. Әрбір сәбидің жеке өсу және даму дәрежесіне байланысты болатын,
организмнің морфофункционалдық ерекшеліктерінің жиынтығы. Биологиялық жасты
анықтау - бой ұзындығы көрсеткішіне, бой ұзындығының жылдық қоспасына, тұрақты
тістердің санына, екінші жыныстық белгілеріне және menarche жасына байланысты
жүргізіледі.

Ұқсас жұмыстар

Индивидуалды акселерация

Акселерация және ретардация, реактивтілік және организмнің резистенттілігі

Мектеп оқулықтары мен балалар кітаптарына қойылатын гигиеналық талаптар, олардың балалар денсаулығына әсері. Балалар мен жасөспірімдердің өсуі мен дамуында, акселерация мен ретардацияның болуын түсіндіруші теориялар. Балалар мүсіндерінің дұрыс қалыптасуына әсер ететін факторлар

Мектеп жасындағы кезең

Баланың жүйке жүесіне өмір сүру жағдайының және тәрбиенің әсері

Гүл күлтелері әдісі

Халықтың механикалық жылжуының көрсеткіштері

Экономикалық тепе-теңдік және экономикалық өсу

Слайд көрсету Слайдты жасыру

Жамбас сүйегі

Пәндер