Білім беру ортасы түсінігінің анықтамасы

Презентация қосу

«Білім беру ортасы»
түсінігінің анықтамасы
Орындаған: Әсембек Ажар Мейірханқызы
Тобы: ИЗО 8-1
Тексерген: Искакова Дарина Аркабаевна
Білім беру ортасын түсіну үшін, біз бұл феноменнің

«Білім беру
мағынасын ашуымыз керек. Кеңінен пайдаланылуына
қарамастан «орта» түсінігінің ғылым әлемінде нақты
ортасы» анықтамасы жоқ. Жалпы мағынада «орта» түсінігі
«қоршаған орта» деп қабылданады.
Адамның ортасын анықтауда Л.В.Максимова ортаны табиғи және
әлеуметтік мінезді өзара байланыстағы бірқатар компоненттерден
тұратын күрделі құрылым деп белгіледі.
Н.Б.Крылова «орта» деп - әлеуметтік-мәдени кеңістіктің бөлігін, білім
беру жүйелерінің өзара байланыстар аймақтарын, процестердің
субъекттерін белгіледі. Мұнда ортаның негізгі көрсеткіштері болып
қарым-қатынастар, құндылықтар, белгілер, заттар және пәндер
табылады.
Д.Ж.Маркович ортаны
адамның өмірлік іс-әрекеттері Сөздіктерде «орта» деп адамды қоршаған әлеуметтік-тұрмыстық
орындалатын табиғи және жағдайлар, заттық орта, сонымен бірге бұл жағдайлармен
жасанды жағдайлардың байланыстырылған адамдар қауымы белгіленеді.
бірігуі деп арықтады.
Л.И.Божович ортаны «даму жылдамдығын, жаңа сапалы
құрылымдардың пайда болуын қамтитын, дамудың ішкі және сырттай
жағдайларының ерекше бірігуі» деп анықтады. Автордың ойынша,
ортаға қосылған баланың уайымдарының, ортаға деген қатынасының
мінезін түсіну өте маңызды. Ғалым баланың ортаға ғана қатынасын
қамтымай, сонымен бірге сол ортада оның белсенділігін арттыратын,
рухани-кеңістіктік және заттық-кеңістіктік бағыттарды дамытуды қажет
дейді.
«Білім беру ортасы» түсінігін бірқатар таяу және алыс шетел ғалымдары зерттеуде
(В.И.Слободчиков, В.А.Петровский, Н.Б.Крылова, М.М.Князева және т.б.). Олар
«білім беру ортасы» түсінігінің философиялық аспектілеріне, оны жобалау тәсілдері
мен технологияларына назар аударған. Оқыту мен тәрбиелеу тәжірибесінде білім
беру ортасын құру мәселелері О.С.Газманның, М.В.Клариннің, И.Д.Фруминнің,
дамыта оқыту жүйесінің негізін қалаушылардың жұмыстарында қарастырылған
(В.В.Давыдов және т.б.).

Кез-келген әлеуметтік-мәдени кеңістік шеңберінде жеке тұлғаның ретсіз немесе түрлі
деңгейде ұйымдастырылған даму процесінің іске асырылуы білім беру ортасы болып
табылады.

Білім беру ортасының өзіндік Психологиялық тұрғыдан Л.С.Выготский, П.Я.Гальперин, В.В.Давыдов, Л.В.Занков,
құрылымы бар, бірақ оның А.Н.Леонтьев, Д.Б.Эльконин және т.б. пікірінше, білім беру ортасы - дамыта оқыту
компоненттерін қарастыруда іске асырылатын, нақты түрде реттелген білім беру кеңістігі. Бала қабілеттірек
ғалымдар бір ғана бағытқа болады, егер әлеуметтік-заттық ортада өзінің әрекеттерін үнемі жетілдіруге мүмкіндігі
сүйенбейді. болса.

Н.Е.Щуркова ортаны зерттеуде пәндік-кеңістік, іс-әрекеттік, жағдаяттық және
мәліметтік-мәдени кеңістік атты компоненттерді бөліп қарастырды.

Л.Н.Седова жеке тұлғаның қалыптасу процесі үшін дамыта білім беру ортасы
маңыздылығының негізгі үш параметрін қарастырды: мақсат қою; дамыта білім беру
ортасын педагогикалық құбылыс ретінде түсіну; педагогикалық ғылым тұрғысынан
дамыта білім беру ортасын қарастыруда танымдық белсенділікті қалыптастыруда
нәтижелі әдістер мен тәсілдерді іздеу.

С.Л.Новоселова ортаны, баланың рухани және физикалық бейнесінің мазмұнын
Е.В.Коротаева бойынша «ортаның әрбір компонентінің эмоционалды–дамытушы әсері болуы керек». Ол компоненттердің эмоционалды–
дамытушылық мінезділігін қамтитын шарттарды бөліп көрсетті:

- біріккен іс-әрекетке қатысушылар арасындағы байланыс;
- күн тәртібінің сәттері;
- бөлменің, кеңістіктің сырт көрінісі;
- сабақтарға эвристикалық жаттығуларды қосу.
Жиі білім беру ортасы екі көрсеткіштермен мінезделінеді:
- ресурстық мүмкіндіктермен;
- ұйымдастыру тәсілдерімен.
Білім беру ортасы білім алушылардың жеке тұлғалық және мәдени
өсуіне әсер етеді, егер «орнатылған әлеуметтік-мәдени мазмұн білім берудің мазмұнына ауысса, яғни өзіндік білім беру ортасына»
(В.С.Слободчиков).

Сонымен, ғалымдардың ойынша, білім беру беру ортасы дегеніміз, білім алу субъекттері өзара байланысқа түсу процесінде нақтылайтын
білім беру процесінің және тұлғааралық қатынастардың материалдық факторларының жиынтығы. Бірақ, өзгерудегі жағдайларға адекватты,
жаңа педагогикалық технологиялар негізінде инновациялық инклюзивті тәртіп бойынша жұмыс істейтін заманауи жалпыға білім беру
мектебіне, әр оқушының білім алудағы ерекше қажеттіліктеріне сәйкес келетін, білім беру ортасы қажет. Әр балаға жынысына, ұлтына және
діни ұстанымдарына, денсаулық жағдайына, даму деңгейіне, ата-анасының әлеуметтік-экономикалық статусына және басқа да
ерекшеліктеріне қарамастан, білім алу кеңістігіне қосылуға жағдай жасалуы керек. Инклюзияның басты шарты – мектептің балаға
бейімделуі, керісінше емес, бұл жағдай қалыпты балалардан тұратын оқушылардың негізгі контингентіне жағымды әсер етеді: балалар білім
алуда ерекше қажеттіліктері бар сыныптастарын сыйлау мен бағалауға үйренеді; көмек беру арқылы өмірдің түрлілігін қабылдап, «біз
әртүрліміз, бірақ тең құқылымыз» атты толерантты кеңістікте қалыптасады.
В.А.Ясвиннің ойынша, жеке тұлғаның психологиялық мінездемесі
(А.Маслоу бойынша), «педагогтар қолынан шығарылатын», «сапалы
затты» модельдеу мен жобалаудың нақты нысанасы болуы мүмкін:
- қоршаған ортаны белсенді қабылдау және онда жақсы бағдарлай
алу;
- өзін және басқа адамдарды ерекшеліктеріне сай қабылдау;
- өз ой-пікірлерін және сезімдерін ашық білдіріп, іс-әрекеттерінде
еркін болу;
Инклюзивті мектепте білім - өзінің ішкі өміріне (сезімдері, уайымдары) ғана емес, «сыртта»
беру ортасын заман болып жатқан жағдайларға назар аудару;
талаптарына сай модельдеу
мәселесі бүгінгі күнде аса - көңілді, әзілкеш болу;
маңызды мәселелердің бірі. - дамыған шығармашылық қабілеттер;
- ережелерді қабылдай алу;
- тек өзімен ғана айналыспау, басқаларды да уайымдау;
- өмірді түсінуге ұмтылу;
- қоршаған адамдармен (барлығымен болмаса да) жақсы қарым-
қатынаста болу;
- өмір сүруде жаңа, қызықты жолдар іздеуге ұмтылу.
В.А.Ясвиннің ойынша, мұндай білім беру ортасын ұйымдастырудың негізгі мақсаты –
әр оқушы үшін дамуына жағымды жағдай жасау арқылы оқу процесін модельдеу.
Білім беру ортасы балаға дамуындағы түрлі бағыттар бойынша (физикалық,
интеллектуалдық, адамгершілік және т.б.) жоғары нәтижелерге жетуге жағдай жасауы
тиіс.

Білім беру ортасының кеңістіктік-заттық компонентін модельдеу мен ұйымдастыруға
Я.А.Коменский «Ұлы дидактика» еңбегінде назар аударған. Ол оқу мекемесінің
кеңістіктік-заттық ортасын қарастырғанда бала мектептің ғимаратының, отыратын
сыныбы мен орнының және т.б. әдемі болуы, ұнауы туралы айтқан.

Мария Монтессори бірінші болып білім беру ортасының кеңістіктік-заттық моделі
жекетұлғалық дамудың негізгі факторы екендігіне назар аударған. М.Монтессори
білім беру ортасының кеңістіктік-заттық ұйымдастырылуын «дайындық ортасы» деп
атаған. Инклюзивті білім беру ортасын модельдеуде ерекше қажеттіліктері бар
балалардың келесі ерекшеліктеріне назар аудару керек:

- алғашқы бұзылыстың (кемістіктің) құрлымына;
- оның көрініс табуына;
- психофизикалық дамудың мінездемесі мен ерекшеліктеріне (сенсомоторлық, көру,
сезу, есту, қимыл-қозғалыс, көру-кеңістік); екіншіден дамыту ортасының
концепциясында құрастырылып, ұсынылған талаптарды ескеру; мұнда келесі
принциптер ерекше маңызға ие болады:
Инклюзивті кеңістікке қосылған балалар контигентіне
байланысты
дамытатын заттық орта өзіндік ерекшеліктерге ие болып,
барлық іс-әрекет түрлерін терең дамытуға жағдай
жасайды. Яғни, инклюзивті сыныпта кіші топтармен
немесе белсенділік орталықтарында балалармен
жүргізілетін жұмыстарда білім беру ортасын түрлендіру
қажет:
бала сипап сезу арқылы ажырататын белгілері бар оқу орталықтары мен басқа да сыныптағы аймақтарды жабдықтау;
- баланы сабаққа дейін сынып бөлмесімен таныстыру;
- ерекше қажеттіліктері бар балаларды қолдауға басқа балаларды тарту;
- баланы қоршаған орта тұрақты болуы тиіс;
- төтенше жағдайдың пайда болу жағдайына әрекеттер жоспарын құру; оқу жағдайында көмек дер кезінде көрсетілуін
қамту;
- қажет болғанда мүгедектер арбасы өтетіндей етіп, есікті кеңейту; барлық баспалдақтарды пандустармен жабдықтау;
- мүгедектер арбасымен еркін қозғалу үшін жиhаздарды ыңғайлы етіп орналастыру;
- топтық сабақтар мен ұжымдық ойындарға арналған кеңістікпен қамту;
- ғимаратта мүгедек арбасымен кіруі мүмкін емес әжетхананы баланың пайдалануына байланысты жабдықтау;
- баланың мұғаліммен немесе басқа баламен жұмыс жасауына арналған бұрышты жабдықтау;
- бұрыштың ішінде болып жатқанды мұғалімнің қадағалауы, ал балалар сыныптағыларды көрмеуі үшін ол бұрыш
ширмамен бөлінуі тиіс;
- іс-әрекет орталықтарын, физикалық тосқауыл ретінде тақтайшалармен бөлу керек;
- зақым келтірмейтіндей етіп, жиhаздардың үшкір бұрыштарын жұмсақ заттармен қаптау;
- балаға, демалу керек болған сәтте, қимыл-қозғалыс жасауға жағдай жасау;
- танымал ортамен қамту.
- балаларды ыңғайлы орындарға отырғызу керек;
- балаларды жақсы оқитын баламен отырғызу;
- сыныпта жағымды рольді атқаратын баламен отырғызу
керек;
- назарды аударатын заттардың жанына отырғызбау;

Инклюзивті сыныпта - жеке жұмысқа арналған орындарды немесе сыныптағы
мүгедектігі бар балаларға тыныш аймақтарды пайдалану;
арналған ортаны
ұйымдастыруда міндетті - сынып тақтасын қажет емес материалдармен
түрде: толтырмау;
- қауіпсіз, кедергілер мен асулардан бос, қолжетімді орта
қажет;
- сыныпта қозғалуға адекватты кеңістікпен қамту;
- оқушылардың бір-бірімен араласып, жұмыс жасауына
арналған оқу орындарын ұйымдастыру.
«Білім беру ортасы» түсінігінің
Назарларың
анықтамасы
ызға рақмет!

Ұқсас жұмыстар

Педагогикалық менеджмент нысандарының ерекшеліктері мен сипаттамасы

Психологиялық кеңес берудің тарихы және негізгі ұғымдары

Болашақ мұғалімдерді ақпараттық- компьютерлік және математикалық модельдеу негізінде кәсіби дайындау жүйесі

Оқытудың белсенді формасы мен әдістері

СТУДЕНТТЕРДІ САУЫҚТЫРУ ҮШІН ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ ЖӘНЕ СПОРТ ҚҰРАЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ

Жоғары білім беру жүйесіндегі психология

Smart технологиялар. Заттар интернеті. Үлкен көлемді деректер. Блок Чейн технологиясы. Жасанды интеллект. Smart-қызметтерді пайдалану

Ақпараттық - коммуникациялық технологиялар

Мәдениет түсінігінің қалыптасу тарихы

Қазіргі заманғы сөздіктерде мәдениетке берілген анықтамалар

Пәндер