Тізбектей жалғау Параллель жалғау

Презентация қосу

тың тақырыбы:
Резисторларды жалғастыру.
Оқу мақсаты:
8.4.2.11 өткізгіштерді тізбектей және параллель
жалғауда тізбек бөлігі үшін Ом заңын қолданып,
электр тізбектеріне есептеулер жүргізу;
Бағалау критерийлері:
• өткізгіштерді параллель және тізбектей дұрыс
жалғайды;
• ток күші мен кернеу үшін есептеулер жүргізеді;
• тізбек бөлігі үшін Ом заңын пайдаланады;
• тізбектің жалпы кедергісін анықтайды;
• дұрыс қорытынды жасайды.
Үй жұмысын тексеру
• Есептер шығару (2 нұсқа)
Өткен тақырыпты қайталау:
1. Өткізгіштің температурасы мен көлденең қимасының
ауданы тұрақты болған кезде ұзындығын арттырсақ, онда
өткізгіштің кедергісі ...
артады
2. Суретте өткізгіштің ток күшінің кернеуге тәуелділік
графигі көрсетілген (вольт-амперлік сипаттама). Өткізгіштің
кедергісі нешеге тең?

1 Ом

3. Нихром және темір
сымдарының өлшемдері бірдей.
Қай сымның кедергісі көбірек?
Rнихром > Rтемір
4. Көлденең қимасының ауданы бірдей, ал ұзындықтары
әртүрлі үш нихром өткізгіштер тізбекке суретте
көрсетілгендей қосылды. Өткізгіштердің кедергілерін кему
ретімен орналыстырыңыз.
R1>R2>R3

5. Суретте үш өткізгіштің ток күшінің кернеуге тәуелділік
графигі көрсетілген. Қай өткізгіштің электр кедергісі ең көп?

R3>R2>R1
Электр тізбегі деген не?

• Электр тізбегі – электр тогы өту үшін арналған элементтердің,
құрылғылардың жиыны.
• Электр тогы ағып өтетін электр тізбегі тұйықталған деп
аталады.
• Электр тізбегіне енетін және онда белгілі бір қызметті
атқаратын жеке құрығыны электр тізбегінің элементі деп
атайды.
• Электр тізбектерінің сызбасы– электр тізбегінің графикалық
кескіні.
• Электр тізбегінің негізгі бөліктері:
Ток көзі
Токты тұтынушылары
Жалғағыш сымдар
Кілт
Электр тізбегінің қандай элементтерін
білесіз? Олардың кейбіреулерін атаңыз.
Тапсырма:
https://learningapps.org/312733
https://learningapps.org/368825
https://learningapps.org/3139728
https://learningapps.org/4246872
Ойланыңыз және сызбаларды салыңыз:
• а) Сізде гальвани элементі, шам, екі кілт және
жалғағыш сымдар бар. Екі кілт те қосулы тұрғанда
электр тізбегіндегі шам жанатындай сызба салыңыз.
• б) төбеден аспашамдың орнататын жерден үш сым
шығып тұр, аспашамды қосқаннан кейін олардан
электр тогы өтеді. Егер аспашамды дұрыс қоссақ, екі
сөндіргіш келесідей жұмыс жасайды: олардың
біріншісі бір шамды ғана қосып-сөндіреді, ал екіншісі
екінші шамды ғана қосып-сөндіреді. Аспашамдағы
шамдардың, сөндіргіш пен ток көзінің жалғану
сызбасын салыңыз.

Екі сызбаның айырмашылығы неде?
Ойланыңыз!
Суретте көрсетілген электр тізбектерінің
ұқсастықтары мен айырмашылықтарын сипаттаңыз.
Өткізгіштерді жалғау түрлері

Тізбектей жалғау Параллель жалғау

Аралас жалғау
Тізбектей жалғау деп бірінші өткізгіштің соңы екінші
өткізгіштің басымен, екінші өткізгіштің соңы – үшінші
өткізгіштің басымен және т.с.с жалғануды айтады
(D) Тізбектей жалғаудың заңдылықтарын шығару

Құралдар: ток көзі, кілт, жалғағыш
сымдар, екі резистор (47 және 100 Ом),
2 вольтметр, 1 амперметр.

- Суретте көрсетілгендей сызбаны құрастырыңыз.
- Әр резисторлардағы кернеуді, жалпы кернеуді өлшеңіз.
- Әр резисторлардағы ток күші, жалпы ток күшін өлшеңіз.
- Өлшеулердің нәтижелерін кестеге жазыңыз:
- Болжап қорытынды жасаңыз.

U1 U2 Uжалп I1 I2 Iжалпы
ы
Екі тізбектей жалғанған өткізгіштердің жалпы кедергісін
анықтау формуласын қорыту:
Эксперимент жүзінде біз жалпы кернеу келесі формула
арқылы анықталатынына көз жеткіздік:

Барлық тізбек бөлігінде ток күші

Ом заңына сәйкес

Тізбектей жалғанған кедергілері R бірдей n өткізгіштердің
жалпы кедергісі
Есептеңіз:
1. Екі тізбектей жалғанған өткізгіштердің жалпы
кедергісін , егер
45 Ом

2. Он тізбектей жалғанған өткізгіштердің кедергісін,
егер әрбір өткізгіштің кедергісі 10 Ом болса.

100 Ом
Параллель жалғау – барлық өткізгіштердің бастары бір
нүктеде, ал екінші бастары екінші нүктеде қосылатын
жалғану.
(D) Паралель жалғаудың заңдылықтарын қорыту
Құралдар: ток көзі, кілт, жалғағыш
сымдар, екі резистор (47 және 100 Ом),
2 вольтметр, 2 амперметр.

- Суретте көрсетілгендей сызбаны құрастырыңыз.
- Әр резисторлардағы кернеуді, жалпы кернеуді өлшеңіз.
- Әр резисторлардағы ток күші, жалпы ток күшін өлшеңіз.
- Өлшеулердің нәтижелерін кестеге жазыңыз:
- Болжап қорытынды жасаңыз.
- Сделать предварительные выводы.
U1 U2 Uжалп I1 I2 Iжалпы
ы
Екі параллель жалғанған өткізгіштердің жалпы
кедергілерінің формуласын қорыту:

Эксперимент жүзінде жалпы кернеу

Барлық тізбек бөлігінде ток күші

Ом заңына сәйкес

или

Параллель жалғанған кедергілері R бірдей n өткізгіштердің
жалпы кедергісі
Есептеңіз:
1. Екі параллель жалғанған өткізгіштердің жалпы
кедергісі қандай, егер
6,7 Ом
2. Параллель жалғанған жиырма өткізгіштердің
жалпы кедергісі қандай, егер әр резистордың
кедергісі 20 Ом болса.

1 Ом
Аралас жалғау – бұл жалғау кезінде өткізгіштер
параллель және тізбектей жалғанады.
Есептеңіз.
1. Үш өткізгіштің жалпы кедергісін табыңыз, егер
бірінші өткізгіш тізбектей жалғанған екі өткізгіштер
параллель жалғанса.

10 Ом
Өткізгіштердің параллель және тізбектей
жалғануының заңдылықтары
Тізбектей жалғау Параллель жалғау
Сызба

Ток күші
Ток күші
Кернеу
Кедергі
Кернеу
Кедергі
,

Мұндағы n- кедергілері бірдей өткізгіштердің саны

Мұндағы n- кедергілері бірдей өткізгіштердің саны
(W/I) Есептер шығару:
1. Кедергілері 2, 3 және 5 Ом үш тізбектей жалғанған
резисторлардың жалпы кедергісі қандай? Сызбаны
салыңыз. 10 Ом
2. Кедергілері 2 және 4 Ом екі параллель жалғанған
резисторлардың жалпы кедергісі қандай? 1,33 Ом
3. Әрқайсысының кедергілері 2 Ом болатын 100 бірдей
резисторлар параллель жалғанған. Олардың жалпы
кедергісі нешеге тең?
0,02 Ом

Дескрипторлар:
- Өткізгіштердің тізбектей жалғануы кезіндегі жалпы
кедергіні анықтайды.
- Өткізгіштердің параллель жалғануы кезіндегі жалпы кедергіні
анықтайды.
(WI) Есептер шығару:
4. Бір резистордың кедергісі 2 Ом, ал екіншісінікі 3 Ом.
Олардың жалпы кедергісі 2 Ом-нан кем. Резисторлар қалай
жалғанған – тізбектей ме әлде параллель ма? параллель
5. Бір резистордың кедергісі 4 Ом, ал екіншісінікі 3 Ом.
Олардың жалпы кедергісі 5 Ом-нан көп. Резисторлар қалай
жалғанған – тізбектей ме әлде параллель ма?
тізбектей

Дескрипторлар:
- Өткізгіштердің тізбектей жалғануы кезіндегі жалпы
кедергіні анықтайды.
- Өткізгіштердің параллель жалғануы кезіндегі жалпы кедергіні
анықтайды.
- Қорытынды жасайды.
Есептер шығару мысалдары:

V1 вольтметрі 24 В көрсетеді. Амперметр мен V2
екінші вольтметрдің көрсеткіштері қандай?
4 Ом R
R1 12 Ом 2
А

V1 V2
Бер: Шешуі:
R1=12Ом U1 24 В
I I 1 I 2A
R2= 24Ом R1 12 Ом
U1= 24В
U 2 I R 2 U 2 2 A 4 Ом 8 В
I-?
U2- ?
Есептер шығару мысалдары:
Амперметр А 120 В кернеудің көрсеткіші кезінде 1,6 А ток күшін көрсетеді.
R1 резистордың кедергісі 100 Ом. А1 және А2 амперметрлердің
көрсеткіштерін және R2 резистордың кедергісін анықтаңыз.

Дано: Решение:
I = 1,6 A
U R1
I1 A1
R1
R1= 100 Ом
V A
I 2 I - I1
U = 120 В A2
R2
I1 - ? I2 - ? U
R2
I2
R2- ?
120 В 120 В
I1 1,2А R 2 300 Ом
100 Ом 0,4 А
I 2 1,6А - 1,2 А 0,4 А
(W/I)Есептер шығару:
6. Кедергілері 3 және 6 Ом резисторлар тізбектей жалғанып,
кернеуі 4,5 В батарейкаға қосылған. Тізбектің ток күшін
анықтаңыз. 0,5 А
7. Кедергілері 20 және 35 Ом екі резистор батарейкаға
параллель қосылған. Бірінші резистордағы ток күші 0,2 А.
Екінші резистордан қандай ток өтеді. Не себепті екі
резистордағы ток күші әртүрлі?
0,31 А

Дескрипторлар:
- Берілгенін жазады;
- Өткізгіштердің жалпы кедергілерін анықтайды;
- Тізбек бөлігі үшін Ом заңын жазады;
- Тізбектегі ток күшін анықтайды;
- Алынған білімдерге негізделіп қорытынды жасайды..
(W/I)Есептер шығару:
8. Ток көзінің кернеуі 3,6 В. Резисторлардың кедергілері
сәйкесінше 2 және 4 Ом. Тізбектей және параллель жалғану
кезіндегі тізбектің жалпы кедергісі мен әр резистордың ток
күшін табыңыз. Электр тізбектерінің сызбаларын салыңыз.

тізбектей:6 Ом, 0,6А, 0,6А пар:1,33 Ом, 1,8 А, 0,9 А
9. Суретте көрсетілген сызба бойынша амперметрдің көрсеткіші
мен электр тізбегінің жалпы кедергісін табыңыз, егер R1=10 Ом,
R2=6 Ом.
Дескрипторлар:
- Берілгенін жазады; 1 А, 16 Ом
- Өткізгіштердің жалпы кедергілерін
анықтайды;
- Тізбек бөлігі үшін Ом заңын жазады;
- Тізбектегі ток күшін анықтайды;
- Алынған білімдерге негізделіп
қорытынды жасайды..
(W/I)Есептер шығару:
10. Төменде көрсетілген тізбек бөлігінің кернеуі 54 В тең.
Әрбір резисторлардағы ток күшін табыңыз

3 А, 1 А, 2 А
Дескрипторлар:
- Берілгенін жазады;
- Өткізгіштердің жалпы кедергілерін анықтайды;
- Тізбек бөлігі үшін Ом заңын жазады;
- Тізбектегі ток күшін анықтайды;
- Алынған білімдерге негізделіп қорытынды жасайды.
Рефлексия
«Үш М».
Сабақ кезінде жақсы шыққан үш моментті
атаңыз және келесі сабақта сіздің
жұмысыңызды жақсартатын бір әрекетті
ұсыныңыз.
Үй жұмысы:

- Есептерді аяқтау.
- Тізбектей және параллель жалғаудың
артықшылығы мен кемшіліктерін сипаттау.

Ұқсас жұмыстар

Өткізгіштерді тізбектей және парллель жалғау

Өткізгіштерді тізбектей және параллель қосу

Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғауды зерттеу

Өткізгіштің кедергісі

Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау

Тәжірибенің мақсаты - металдардағы электрондардың инерциялық қозғалысын байқайтын тәсілді табу

Электр тогының жұмысы

Электр сыйымдылық

Электр тоғының жұмысы мен қуаты

Электр энергиясын тұтынушылар

Пәндер