Орталық Азия мемлекеттерімен ынтымақтастық

Презентация қосу

Тақырып:
Қазақстан-заманауи әлем
мойындаған ел

Орындаған:Жолдас Қуанышб
Тексерген: Бауыржан Мустаф
Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты белсенділігімен, тепе-теңдік сақтауға ұмтылысымен,
прагматизмдігімен, сындарлы сұхбат жүргізуге талпынысымен және көпжақты ынтымақтастыққа
бағытталғандығымен ерекшеленеді. Халықаралық аренада мемлекетіміз өзінің тарихи, геосаясаттық және
экономикалық факторларына байланысты көп ғасырлар бойы сыртқы саясатын халықаралық
ынтымақтастық, көршілес мемлекеттермен татуластық және олардың аймақтық біртұтастығын құрметтеу
принципіне негіздеп жүргізіп келеді. Қазақстанның өзге мемлекеттермен тең құқылы және екі жаққа да тиімді
қарым-қатынас құруға дайындығы оның бүгінгі күні дипломатиялық байланыс орнатқан шет мемлекеттердің
санының көптігімен дәлелденіп отыр. 1991 жылы тәуелсіздік алған сәттен бастап, біздің республика әлемнің
130 мемлекетімен дипломатиялық қарым-қатынас орнатты. Көптеген себептерге байланысты Орталық Азия
мен Қазақстан аймағы әлем саясатында қазіргі кезде ерекше назарға ие. Қазақстан екпінді даму
қарқынының арқасында ipi трансұлттық корпорациялардың, өзге мемлекеттердің үлкен қызығушылығына
ие. Бұл түсінікті де, Қазақстан Орталық Азиядағы географиялық сипаты бойынша ең ipi мемлекет болып
табылады, оған қоса экономикалық даму қарқыны бойынша біздің мемлекет аймақтағы көшбасшы. Осы
ретте еліміздің болашақта даму мүмкіндіктерінің мол екендігін ескере кету керек. Бүгінгі күні қазақстандық
сыртқы саясат басымдылығы ең алдымен Ресей, Қытай, АҚШ, ЕО, Орталық Азия аймағындағы көршілес
мемлекеттермен, ислам әлемімен тең құқылы қарым-қатынас құруга бағытталып отыр. Бұл тұрғыда 2006 —
2007 жылдары аталмыш мемлекеттермен және аймақтармен екі жақты байланыс едәуір алға басты. Ел
мүддeciнe қатысты бірталай маңызды құжатқа қол қойылған мемлекет басшылығының Вашингтон, Мәскеу,
Брюссель, Лондон, Бейжің, Каир, Тегеран, Ташкент, Бішкек және тағы да басқа мемлекеттердің
астаналарына ресми сапарларының қорытындылары да осыны айғақтай түсуде. Осылайша мeмлeкeтiмiздiң
әлемнің жетекшi державалары мен көршілес ТМД мемлекеттepi арасындағы стратегиялық серіктестігі жаңа
деңгейге көтерілді деуге болады.
Орталық Азия мемлекеттерімен ынтымақтастық

Қазіргі кезде Қазақстанның көп ғасырлар бойы туысқандық, мәдени,
саяси және экономикалық, қарым-қатынаста болып келген көршілес
Орталық Азия мемлекеттерімен ынтымақтастығы ерекше cepпін алып
отыр. Аймақтың ең ipi мемлекеті ретінде ғана емес, экономикасы
едәуір алға басқан Қазақстан аймақ бойынша көршілес елдермен
тығыз қарым-қатынас орнатуға қызығушылық білдіруде. Біздің
мемлекетіміздің ендігі жердегі қарқынды дамуы аталмыш
республикалармен қалыптасатын қарым-қатынаспен де тығыз
байланысты. Сол себепті Қазақстан Орта Азиялық Одақ құру идеясын
алға тартып отыр. Бұл бірлестікке Қазақстаннан басқа аймақтың
Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан және Түрікменстан сияқты
мемлекеттері де кipyi мүмкін. 2006 - 2007 жылдар аралығында
Орталық Азия мемлекеттері президенттерінің Астанаға іс-сапарлары
барысында және Қазақстан басшылығының аталмыш аймақ
мемлекеттеріне ресми сапарлары барысында мемлекетаралық, саяси-
экономикалық және әлеуметтік-мәдени қарым-қатынастардың
дамуына негіз болатын маңызды екі жақты келісімдер қабылданды.
Бұл құжаттар Қазақстанның көршілес мемлекеттерімен байланысын
нығайта түсіп, Орта Азиялық Одақ идеясын жүзеге асыру үшін
айтарлықтай серпін беріп отыр.

Ресей Федерациясымен ынтымақтастық
Қазақстанның сыртқы саясатының басты бағыттарының бipi
Ресеймен қарым-қатынас болып табылады. Бұл мемлекетпен
біздің ел көп жылдар бойы тығыз қарым-қатынаста болып
келеді. Өзара бөлісіп жатқан мемлекеттік шекараның
ұзындығының өзі 7591 шақырымға созылып жатыр.
Мемлекетаралық достастық екі бipдeй президенттің және екі
ел халқының өзара тығыз байланысы арқасында дамып отыр.
Қазақстан мен Ресей арасында отын-энергетикалық кешен,
көлік және коммуникация, әскери-техникалық және қорғаныс
өнеркәсібі caлалары бойынша байланыс орныққан. Қазақстан-
Ресей қарым-қатынасының біртұтас спектрі көптеген екі жақты
құжаттар және келісімдермен реттелуде. Екі жақты қарым-
қатынаспен қоса екі бipдeй мемлекет аймақтағы әскери-саяси
және экономикалық сипаттағы көптеген аймақтық ұйымдар
шеңберінде өзара белсенді әрекеттесуде. Сөз тиегі болып
отырған Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы, Еуразиялық
Экономикалық Қауымдастығы, Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы
және Ұжымдық қауіпсіздік туралы келісім Ұйымдары. 2012
жылы Қазақстан мен Ресей өзара дипломатиялық қарым-
қатынас құрғанының 20 жылдығын атап өтеді.

Қытай Халық Республикасымен ынтымақтастық
Біздің мемлекетіміздің тағы да бір көршілес елмен қарым-қатынасы
серпінді даму үстінде. Бұл - Қытай Халық Республикасы. Жыл сайын
екі ел арасындағы тауар айналымы өсіп, экономика, мәдени-
гуманитарлық ынтымактастық салаларында көптеген ipi жобалар
жүзеге асырылып отыр. Ұдайы қарым-қатынас арқасында екі ел
басшылылығының арасындағы байланыс нығайып келеді.

Америка Құрама Штаттарымен ынтымақтастық
Оған қоса Қазақстанның Америка Құрама Штаттарымен байланысы
жылдан жылға нығая түсуде. Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Назарбаевтың 2006 жылы АҚШ-қа ресми сапары
қазақстандық-американдық ара-қатынастың дамуына және нығая
түсуіне септік еткен маңызды шара болды. Сапар барысында екі ел
арасында болған сындарлы сұхбаттар кезінде қауіпсіздік,
терроризммен күрес, энергетикалық саладағы байланыстың дамуы
және Қазақстан Республикасындағы жоғарғы технологиялық,
инновациялық өндірістерді дамыту процесіне американдық
компаниялардың ат салысуы талқыланды.

Мұсылман елдерімен ынтымақтастық
Қазақстанның ислам әлемімен қарым-қатынасының тереңдей түcyi турасында 2006-
2007 жылдар аралығында бұл байланыстың қарқындылығы байқалғанын атап өтуге
болады. 2007 жылы ҚР Президенті Н.Назарбаев Мысыр, Иордан, Катар, Сирия,
Біріккен Араб Әмірліктерінде ресми сапармен болып қайты. Ал Қазақстанға Мысыр
Президенті X.Мубарак және Иордания королі Абдалла II келді. Бұның бәрі біздің
еліміздің және ислам мен араб әлемі арасындағы қарым-қатынасының жаңа
деңгейге көтерілгендігінің бірден-бір белгісі болып табылады. Мысалға 2007
жылдың қараша айында Елбасының Сирия Араб Республикасына ресми сапары
елеулі оқиға болды. Бұл біздің ел Президентінің араб және мұсылман әлемінде
ықпалы зор Сирия мемлекетіне деген алғашқы сапары болды. Бұл мемлекет
территориясында Қазақстанның тарихына тікелей байланысы бар ұлы ғұламалар
жерленген. Олар қазақ даласынан шыққан бүгінде Дамаскіде жерленген ұлы ғалым,
ағартушы Әбу Насыр Әл-Фараби мен аты аңызға айналған қолбасшы, әмірші
Сұлтан Бейбарыс. Осы ретте тарихи және мәдени мұраларды әрдайым сақтап,
дәріптеген Қазақстанның Дамаскідегі Әл-Фараби кесенесін салуға және Сұлтан
Бейбарыстың кесенесінде жөндеу жұмыстарын жүргізуге қаржы бөліп отырғандығы
да кездейсоқтық емес. Бүгінгі күні республикамыз әлем ауқымындағы өзекті
Батыстың жетекші мемлекеттері мен ислам әлемі арасындағы «Батыс — мұсылман
әлемі» диалогын дамыту идеясын алға тартып отыр, әзірше бұл сыртқы істер
министрлері деңгейінде жүзеге асуда. Қазақстан аталмыш идеяны әлем діндерін
біріктірген және дінаралық сұхбат құруға мүмкіндік берген өзінің халықаралық
тәжірибесіне сүйене ортаға салуда. Бұған мысал мемлекетімізде 2003, 2006 және
2009 жылдарда үш рет өткен және халықаралық деңгейде жоғары бағаға ие болған
Әлем және дәстүрлі діндер басшыларының съезі. БҰҰ Бас Ассамблеясының 62-i
сессиясында сөйлеген сезінде ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаев болашақ съездің БҰҰ
аясында өткізілуі туралы ұсыныс жасады.
Еуропа Одағымен ынтымақтастық
Соңғы жылдары Қазақстан Еуропа Одағына мүше елдер
арасындағы қарым-қатынас едәуір алға басты. Бұл ретте
мемлекетіміздің ЕО-мен «ЕО үштігі — Орталық Азия елдері»
диалогы шеңберіндегі ара-қатынасын атап өту қажет. «ЕО
үштігі — Орталық Азия елдері» аясындағы соңғы кездесу
2007 жылдың көктемінде Қазақстан Республикасының
Елордасы Астана қаласында өтті, оның барысында ЕО-ның
Орталық Азиядағы 2007-2013 жылдарға арналған
стратегаясы талқыланды. Сол жылдың 30 маусымында
Берлин қаласында Еуроодақтың Орталық Азияға қатысты
Стратегиясының тұсаукесер рәсімі өтті. Демократиялық
реформалар нәтижесінде қол жеткізілген Қазақстанның
саяси, экономикалық жетістіктерін халықаралық
қауымдастықтың мойындауы және әлемдегі энергетикалық
қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі біздің республиканың
ықпалының өcyi мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаевтың ТМД
Төрағасы ретінде 2006 жылы Санкт-Петербургте өткен G-8
саммитіне қатысуға мүмкіндік берді. Саммит аясында Н.Ә.
Назарбаев әлемдік және аймақтық державалардың
басшыларымен кездесіп, олармен болған сұхбат барысында
екі жақты және көпсалалы ынтымақтастыққа байланысты
көптеген мәселелерді талқылады.

ТМД мемлекеттерімен интеграциялық процестері
Республиканың сыртқы саясаты стратегиясында бұрынғы кеңес
кеңістігінде болып жатқан интеграциялық процестер ерекше
орынға ие. Біздің мемлекет бұрынғы КСРО республикаларының
басым бөлігін бірлестірген Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығын
сақтап, оны дамыту турасында біршама ic атқаруда. 2006 жылдың
мамыр айынан бастап 2007 жылдың қазан айына дейін Қазақстан
ТМД-да төрағалық етіп Достастықтағы интеграциялық
процесстердің дамуына жаңа серпініс берді. Төраға ретінде
Қазақстан ТМД ұйымының жалпы тиімділігін арттыру мақсатында
Достастықты реформалау бойынша Концепцияны жасап, ТМД
мүше басқа елдердің талқылауына салды. 2007 жылдың қазан
айында Душанбеде өткен ТМД саммиті барысында аталмыш
Концепция қабылданды. 2007 жылдың маусым айында Санкт-
Петербургте өткен Достастыққа мүше мемлекеттер
басшыларының ресми емес саммитінде Қазақстан Президентінің
ұсынысы республикамыздың ТМД ұйымының қажеттілік деңгейін
арттырудағы тағы да бір айтарлық қадамы болды. Қазақстан
басшысы ендігі жерде Достастық көшбасшылары жылына бip
көкейкесті мәселені қарастыруды ұсынды. Бірінші болып ТМД
мемлекеттерінің бәріне ортақ өзекті мәселе көші-қон тақырыбы
қарастырылды. Ал 2008 жылы ТМД Төрағасы ретінде Қазақстан
көлік және коммуникация мәселесін талқылауды ұсынды. Бұрынғы
кеңес кеңістігінде экономикалық беделі жоғары Қазақстан
мемлекеті Еуразиялық Экономикалық Қауымдастыққа мүше
жетекші мемлекет болып табылады. Аталмыш Ұйымға
Қазақстаннан басқа ТМД-ның бес мемлекеті мүше. Олар Ресей,
Өзбекстан, Қырғызстан, Беларусь және Тәжікстан. Біздің
республикамыздың экономикалық мүмкіндіктері мен белсенділігі
бұл ұйымның даму қарқынына айтарлықтай септік етуде.
Халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық
Халықаралық коғамдастықтағы еліміздің позитивті образының қалыптасуы және оның халықаралық мәртебеге ие болуы сыртқы
саясатты жүргізудегі республика басшылығының көрегендік шешімдерімен мүмкін болды. Бұл тұрғыда ядролық қаруды таратпау, діни
экстремизмге қарсы тұру, әлем діндері арасында толерантты қарым-қатынас құру мәселелерін атап өтуге болады. Осының негізінде
еліміз аймақтық, және ғаламдық қауіпсіздік мүддесі турасында халықаралық аренаға өз бастамаларымен шығуға мүмкіндік алды.
Мысал ретінде Қазақстанның Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымына (ЕҚЫҰ) бұрынғы кеңес кеңістігіндегі елдердің
көшбасшысы ретінде төрағалық етуге 2003 жылы өз кандидатурасын ұсынуын атап өтуге болады. Соңғы жылдары Қазақстан осы
мақсатқа қол жеткізуде тиянақтылық пен қажырлық танытты. Төрағалыққа ұсынылған біздің мемлекетіміздің кандидатурасын
Қазақстанның халықаралық қауіпсіздік турасында сіңірген еңбегін бағалаған көптеген мемлекеттер қолдады. Қазақстанның ЕҚЫҰ-да
төрағалық етуге өз кандидатурасын ұсынуының бір ceбeбі біздің мемлекетіміздің аталмыш ұйымды қазіргі таңда оның кеңестігінде
пайда болған әpi көбейіп келе жатқан түрлі қауіпке төтеп бере алатын күшті, әpi тиімді ұйым ету болып табылады. Қазақстанның ЕҚЫҰ
төрағалық етуге ұмтылысының қортындысы 2007 жылдың қараша айында Мадрид қаласында өткен ЕҚЫҰ-на мүше мемлекеттердің
Сыртқы icтep министрлері Кеңесінің қабылдаған шешімі болды. Бұл шешімнің нәтижесінде Қазақстан 2010 жылы ЕҚЫҰ төраға болуда.
Мадрид құрылтайының шешімі халықаралық қоғамдастықтың Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде соңғы 18 жылда қол жеткізген
жетістіктерінің маңыздылығын мойындағанының бірден бір дәлелі болып табылады. Бұл ретте Қазақстанның аталмыш халықаралық
ұйымның төрағасы ретінде халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған өзекті мәселелерді шешу турасында бірталай
ұсыныс жасай алатындығын айтып кету керек.

Қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі Қазақстанның салмақты тәжірибесі
халықаралық деңгейде үлкен қызығушылыққа ие болып келеді және
де ЕҚЫҰ дамуына жағымды серпіліс беретіндігі анық. Өйткені ЕҚЫҰ-
на төрағалық ету - бұл Қазақстанның Еуропа қауіпсіздігі аймақтық
жүйесіне интеграциялануының, ұйымның бас мүшелерімен жалпы
еуропалық өзекті мәселелерді шешу турасындағы тең құқықты
сұхбатты жалғастыру мүмкіндігі болып табылады. Қазақстан
дипломатиясының ipi жетістіктерінің бipi Қазақстан
Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Азиядағы Өзара
Ықпалдастық және Сенім Шаралары жөніндегі Кеңесті (АӨСШК)
жию идеясының жүзеге асқаны болып табылады. Аталмыш идеяның
Қазақстан басшысы 1992 жылдың қазанында айтқан болатын. Бұл
кезден бepi Қазақстан АӨСШК мүше мемлекеттер басшыларының
саммитін 2002 және 2006 жылдары екі мәрте өткізіп үлгерді. Бұл
басқосулар халықаралық деңгейде үлкен бағаға ие болды. 2006
жылдың 17 маусымында Алматы қаласында өткен АӨСШК II
саммитінде Азиядағы ынтымақтастық пен қауіпсіздік негізгі
мәселелерін форум қатысушылары біріге шешетіндігі сипатталған
декларация және де аталмыш ұйымның хатшылығы жайлы келісімге
қол қойылды. Қазіргі кезде АӨСШК-не азиялық 20 мемлекет мүше, 7
мемлекет және 3 халықаралық ұйым бақылаушы дәрежесіне ие.

Жоғарыда айтып кеткен фактілер Қазақстанның тәуелсіздік жылдар
ішінде сыртқы саясатын белсенді жүргізетін нығайған, сенімді
мемлекетке айналғандығын көрсетіп отыр. Бұл мемлекет
басшылығының сыртқы саясатты дұрыс және тиімді жүргізуіне
байланысты мүмкін болып отырғанын атап кету керек.
Экономикалық жетістіктеріміз де осыны аңғартады. Тәуелсіздік
жылдарында республикаға $50 млрд. көлемінде тікелей шетелдік
инвестиция құйылған. Мемлекеттің алтын валюта қоры тұрақты
көбеюде. 1995 жылдан 2005 жылға дейін алтын валюта қорының
көлемі 9 есеге көбейіп, ҚР Статистика жөніндегі Агенттіктің мәліметі
бойынша $15 085 млн. құраған. 2002 жылдың наурызында АҚШ
Қазақстанға «нарықты экономикалы мемлекет» деген дәрежені
берді. Бұл республика жүргізген нарықтық реформалар жемісінің
белгісі. Бүкіләлемдік экономикалық форум жария еткен 2006-2007
жж. әлемдік бәсекелестік индексіне сәйкес Қазақстан Ресей, Түркия
мемлекеттерін озып 56 орынды иемденді. Бұл тізім бойынша ҚР
Орталық-Азия мемлекеттері арасында көшбасшы. Кеңейген
экономикалық мүмкіндіктер республика алдында жаңа сыртқы саяси
мақсаттар қойып отыр. Сарапшылар көзқарасы бойынша
Қазақстанның қарқынды дамып жатқан экономикасы «тұрақтылық
экспортері» ретінде бүкіл аймақ экономикасының дамуының
катализаторы болуы мүмкін. Бұл ретте қазақстандықтардың
зияткерлік мүмкіндігі мен мемлекеттің табиғи байлықтары негіз бола
алады. Мұнай мен газдың үлкен қорлары бар республика болашақта
қалыптасып келе жатқан ғаламдық энергетикалық қауіпсіздік
жүйесінде маңызды рөл атқаратын әлемдік нарыққа көмірсутегін
жеткізетін жетекші мемлекетке айналуы әбден мүмкін.

Назарларыңызға
рахмет!!!

#ҮЙДЕБОЛЫҢЫЗ

Ұқсас жұмыстар

Қазақстан Республикасының қазіргі заманғы сыртқы саясаты және әлемдік қауымдастықтағы бітімгершілік рөлі

Қазақстанның сыртқы саясаты туралы

Қазақстанның халықаралық байланысың дамуы

Қазақстанның сыртқы саясатындағы басты мақсат - бейбітшілік, соғысты болғызбау

уропалық Одақ пен Қазақстан Республикасының арасындағы білім саласындағы өзара әрекеттестіктің нақты бағыттары «Орта Азиядағы ЕОтың стратегиясы:

Нурсултан Назарбаевтың көпвекторлы сыртқы саясатының күшті жақтары және мүмкіндіктері қаңдай

Қазақстанның сыртқы саясаты

Қазақстанның сыртқы саяси және экономикалық байланыстарының дамуы

Моңғолия мен Ресей Федерациясының қатынастары ( 1992-2008 )

Мәдениет түсінігінің қалыптасу тарихы

Пәндер