Шетелдік тәжірибе: мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға инклюзивті білім берудің теориясы мен практикасы (Финляндия, Швеция, Норвегия, Франция, Германия)

Кейбір шетел қалаларында Мүмкіндігі Шектеулі тұлғаларға білім беру теориясы мен практикасы

Жоспары:

1. Шетелдегі МШ тұлғаларға білім беру үдерісі

2. Әр елдегі МШБ білім беру теориясы мен практикасы:

Финляндия

Швеция

Норвегия

Франция

Германия

3. Қорытынды

Әлемнің көптеген дамыған елдерінде (АҚШ, Ұлыбритания, Швеция, Германия, Скандинавия елдері) ерекше қажеттілігі бар балаларға білім беруді дамытудың негізгі үдерісі кіріктірілген (инклюзивті) білім беру болып табылады. Жалпы білім беру процесіне тартылған балаларға арнайы қосымша жағдай жасалады, оқытуды жеңілдететін көмек және қолдау көрсетіледі.

Елдердің әрқайсысы білім берудің жан-жақты, кіріктірілген моделін құруды мәлімдейтін жеке кіріктіру моделдерін жүзеге асырады. Соңғы жылдары шет елдерде «кіріктіру» түсінігінің орнына «енгізу»

(inclusion) түсінігі пайда болды.

«Инклюзивті білім беру» түсінігі ерекше

қажеттілігі бар оқушыларды өз құрдастары оқитын мектептерде оқыту

формасын ұсынады. Енгізу ерекшелікке және нәсілшілдік, жынысына қарай

басқадан артықшылығына және т. б. сенімділік сияқты әлеуметтік ауруларға

қарсы күресті білдіреді. Енгізу оған мұқтаж болған, қандай формада болмасын

оған қажетті қолдау кепілділігін қамтамасыз етуді білдіреді.

Азаматтық қоғам, өз кезегінде, қоғамдық қатынастар жүйесінде ізгілік пен толеранттылықты бекітуге мүмкіндік беретін адамдарды қорғау құқығы бойынша әлеуетті жүзеге асыра алады.

Екінші жағынан, қоғам қабылдау стереотипін психологиялық сияқты материалды- техникалық (пандустардың, көтергіштердің, жабдықталған туалеттердің, жарықтық және дыбыстық сигналдардың, Брайл шрифіндегі жазбалар, естімейтін және жартылай естімейтіндер үшін ұжымдық және жеке қолдануға арналған дауыс күшейткіш құралдары, көрмейтіндерге арналған

оқыту кешендері және т. б. болуы, ) жағынан да жеңе отырып, инклюзивті білім беруге дайын болуы қажет

Ел интеграция феноменін ( 20 жылға жуық уақытты қажет ететін) негізінен іс жүзінде және моралдық тұрғыдан меңгергенде ғана, ол шынайы заңдастырылған болады:

1980 жылы денсаулық мүмкіндігі шектеулі азаматтардың арнайы білім беру құқығын қамтамасыз ететін кемсітушілікке қарсы заң қабылданды.

1970-жылдан бастап мүгедектердің білім алу

мүмкіндіктерін кеңейтуге мүмкіндік беретін нормативтік актілер пакетін әзірлеу мен енгізу жүргізілді. АҚШ және Еуропаның білім беру саясатының таяудағы тарихында бірнеше тәсілдер: мектептер десегрегациясы, білім беруге қол жетімділікті кеңейту(widening participation), кіріктіру, мейнстриминг (mainstreaming), инклюзия (ағылшын тілінен. inclusion - қосылу) өз дамуын көр

Мейнстриминг мүгедектігі бар оқушылардың , түрлі бос уақыт бағдарламаларындағы қарым-қатынас стратегиясы жатады, ал егер олар тіпті мектептің көпшілік сыныптарына қосылса, онда білім беру мақсаттарына жетуге емес, ең алдымен әлеуметтік қарым-қатынастағы өз мүмкіндіктерін арттыруға арналады.

Кіріктіру негізінен білім беру жүйесі өзгеріссіз қалатын: мүгедек-балаларға бейімделмеген көпшілік мектептерді (айта кететіні, мүгедектігі бар оқушылар көпшілік мектептерге бара отырып, барлық басқа балалар оқитын сыныптарда оқуы міндетті емес) психикалық және физикалық бұзылысы бар балалардың қажеттілігіне сәйкес келтіруді білдіреді.

Инклюзия - бұл қазіргі термин, ол: мектепті реформалау және бәрі балалардың мүддесімен қажеттілігіне жауап беретін оқу ғимаратын қайта жоспарлаумен түсіндіріледі. АҚШ да 1875жылдан 1914-жылға дейін-ақміндетті мектептік білім беру жүргізілді, осыған байланысты ақыл есі дамымаған балаларға, сонымен қатар, «мінез-құлқы түзелмейтін» деп есептелетін, естімейтін және физикалық мүгедектерге арналған сыныптар жасақталды.

1962 жылы М. Рейнольдс қызметтер молдығы түсінігін ұсынды, соданкейін И. Дено оны жетілдірді. Бұл молшылық, немесе үздіксіздік жекелеген оқушылар қажеттіліктерін қанағаттандыру бойынша қызметті құрылымдауға аарналған моделді ұсынды және ауруханадағы мен үйдегі оқытудан арнайымектепке, арнайы сыныптарға және соңында көпшілік мектептердің әдеттегі сыныптарына дейін сараланды

1977 жылғы «Барлық мүгедек-балаларға арналған білім беру туралы» Заңда арнайы білім алу үшін мүгедек-балаларға арналған қажетті тиісті қосымша қызметтер тізімі келтіріледі»: ата-аналарға кеңес беру және дайындау, балалар мен отбасына арналған көлік, логопедия, аудиология, психологиялық қызметтер, физиотерапия, рекреация, басқыншы терапия, ерте сәйкестендіру, медициналық қызметтер, мектеп дәрігері немесе медбике, мектеп әлеуметтік қызметкері, психолог, әлеуметтік жұмыстар қызметі.

1990-жылдары АҚШ-да жекелеген оқыту принципімен мүгедектігі бар барлық балаларға арналған Заң, сонымен қатар, мүгедектігі бар жеке тұлғаларға білім беру туралы заң қабылданады

Финляндияда инклюзивті білім беру заңнамалық деңгейде бекітілген және балаларды қоспағанда бәріне(келімсектер, шалғай аудандардың балалары, ұлттық азшылық топтар, мүмкіндігі шектеулі және т. б. ) қолжетімді болуы тиіс, жалпы білім беруді дамыту мен үнемі жетілдіру процесі ретінде пайымдалады.

Мұнда инклюзивті білім беру 20 жыл көлемінде дамуда және маңызды ғылыми зерттеулермен қолдау жасалған. 2008 жылы ресми түрде Инклюзивті білім беруді дамыту тұжырымдамасы арқылы инклюзия саясаты бекітілді. Сонымен, ұлттық оқу жоспарына көпшілік мектептерде ДАҚ тұлғаларды кіріктіріп оқытуды қамтамасыз ететін арнайы өзгерістер енгізілді

Финляндияның Ұлттық білім беру стандарты ерекше икемділігімен ерекшеленеді, сонымен болашақ педагогтерді даярлаудың финдік бағдарламасында жұмыс істеу қажет болатын, арнайы контексте бейімделген оқыту әдісіне басымдық беріледі. Стандартпен балалардың білімді әр түрлі жылдамдықта меңгеруі танылады, бірақ нәтижесінде олар мүмкін болатын жоғары талаптарға сәйкес болуы қажет.

Қазіргі мұғалімді даярлаудың негізгі сәті оның инклюзивті тәжірибені жүзеге асыруға дайындығы болып табылады. Студенттер әр түрлі оқушылардың білім беру мұқтаждықтарын түсіну үшін кең біліктілік алады. Инклюзивті педагогикалық тәсіл студенттерде инклюзивті білім беру мәнін олардың түсінуі негізінде оларда идеяларға, сонымен қатар инклюзивті тәжірибе дағдыларын оқытуға сеніммен шынайы берілгендігінің қалыптасуын құрайды

Фин педагогикаларының ізгілік бағыттылығы, еркін тәрбие идеясы, оқытуды жекелендіру тұжырымдамасы өз кезегінде жалпы мектептік жүйегеарнайы қажеттіліктегі балаларды ауыртпалықсыз кіріктіру үшін жағдай жасайтын оқушыларды жеке табиғи түрде қолдау мен қамтамасыз етілген.

Швецияда ДАҚ бар балалардың көпшілік мектептерде оқу құқығы заңнамамен бекітілген. Сондықтан мемлекет осындай мектептерге әлеуметтік және қаржылық қолдауды жүзеге асырады. Университеттерде мұғалімдер даярлаудың барлық бағдарламаларында арнайы білім беру бойынша міндетті.

1961-жылдан 1980-жылға дейін Швецияда және басқа да скандинавия елдерінде мұғалімдермен, ата-аналармен, бүкіл халықпен интеграцияны анықтау және меңгеру туралы ірі әлеуметтік-педагогикалық жұмыс жүргізілді. Бұл өкімет органдарымен реттелмеген көптеген жеке бастамалар қозғалысы болды. Мұнда, АҚШ сияқты, елдің тиімді әлеуметтік және экономикалық дамуымен, социал-демократиялық қозғалыстардың бастамашылығымен және қолдауымен интеграция біртіндеп «төменнен» өсті.