Май мен нәруыз алмасуының бұзылыстары

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ТАҚЫРЫБЫ:
“Май мен нәруыз
алмасуының
бұзылыстары. Ашығу”

2021ж.
ЖОСПАР:

1.Крісіпе бөлім
2.Негізгі бөлім
2.1.Май алмасуының бұзылыс себептері.
2.2.Нәруыз алмасуының бұзылыс
себептері
3.Қорытынды бөлім
Зат алмасу (метабализм)-тірі ағзада өтетін барлық
химиялық реакциялардың жиынтығы . Зат алмасу
нәтижесінде ағзаға қажет заттар түзіледі және энергия
бөлінеді. Бұл организмнің тіршілік қабілетін сақтау
және сыртқы ортамен қарым-қатынасын,организмге
қоректік заттардың еніп,олардың ферменттер әсерінен
ыдырауын,пайда болған жай заттардың клеткалар мен
органдарға тасымалданып,олардың тотығуын ,энергия
бөлініп шығуын ,клетка құрамындағы түзілістердің
биосинтезделуін және қорытылған өнімдердің
организмнен бөлініп шығуын қамтамасыз етеді.
Майлардың ағзадағы маңызы
Майлар мен липидтер –суда
ерімейтін ,органикалық
қосылыстарда еритін
(эфир,спирт,бензол, т.б ) физико-
химиялығ қасиеттері ұқсас
пластикалық және қуаттық маңызы
бар органикалық қосылыстар.
Майлардың маңызы
Қорғаныс
Кейбір
Жасуша
қызметі (дене
витаминдер
мембранасының
Су қоры
қорғанысы ,суық
еріткіші енеді
құрамына
тию)
Майдың алмасуы, ағзада май дене
салмағына байланысты 10-20% тен.
Майдың алмасуы бұзылып, адамды май
басқанда оның мөлшері 50%-ке жетеді.
Май негізінен ішектен лимфаға және өте
аз мөлшерде қанға да араласып, сінеді.
Араласып сіңген май тікелей май
ұлпасына барады. Май алмасуда
бауырдың қызметі күшті. Ағзаға май
жетіспеген жағдайда ол көмір сутегін
түзілу арқылы майға айналдырады.
Май алмасуының реттелуі.
Май алмасуын реттейтін арнайы орталық гипоталамуста
орналасқан. Осы орталықтың төменгі — ішкі ядросы
зақымданса, адам (жануар) семіріп кетеді, ал төменгі — сыртқы
ядросы зақымданса, керісінше, азады (кахексия). Гипоталамус
денеге вегетативтік жүйке жүйесі мен.ішкі секреция бездері
арқылы әсер етеді. Симпатикалық жүйке жүйесі денеде-гі май
қорының жұмсалу және тотыру қарқынын күшейтеді. Бұл үй
қоянына тәжірибе жасау арқылы дәлелденді. Оның майы әдетте
жауырын астына жиналады. Жүйке сегментінің бір жағында-ғы
симпатикалық жүйкелерді кесіп тастап (десимпатизация) жа-
нуарды ашықтырса, денедегі барлық май жұмсалғанмен, симпа-
тикалық жүйке кесілген жердегі май көпке дейін сақталады
(жұмсалмайды). Парасимпатикалық жүйке жүйесі май алмасу-
ына керісінше әсер етеді. Гипоталамустағы орталыққа,
оныңқыз-метіне жоғары жүйке жүйесі және эмоция тудыратын
лимбиялық жүйе ықпал етеді. Ішкі секреция бездерінің
гормондары да май алмасуын реттеуге қатысады.
Липидтер алмасуының
бұзылыстары әр деңгейде
пайда болады:
майлардың қорытылуы және сіңірілу
кезінде
липидтердің тасымалдануы және
ұлпаларға өту кезінде
липидтердің ұлпаларда тотығу кезінде
липидтердің май ұлпаларында
алмасуында (артық немесе жеткіліксіз
пайда болуы және жиналуында).
Майлардың сіңірілуінің
бұзылуы
Ішектерде тағамдық май сіңірілуі үшін оның эмулсиялануы
(лат. emulsus — сұйықта заттың ерімеген микроскопиялық
тамшылары араласқан жағдайда сақталу түрі қажет. Ұлтабарға
ет түспеуі немесе оның тым аз түсуі майлардың сіңірілуіне
тікелей әсер етеді. Өт жолдарының бітелуі, өт қабығының
қабынуы (холецистит) және өт шығару үрдістерінің
бұзылыстарымен сипатталатын бауырдың кейбір аурулары
кездерінде тағамдық май эмульсияланбауынан сіңірілмейді.
Сіңірілмеген май негізінен ішектер арқылы, аз мөлшерде
май және тер бездерімен тері арқылы сыртқа шығарылады. Май
сіңірілуі бұзылуынан нәжісте ыдырамаған май мен күрделі май
қышқылдары көбейеді, ол ақсұр түсті болады. Бұндай
жағдайды стеаторея (грек. stear — май, грек. rһео — ағу) дейді.
Осындай жағдай ұйқы-безінің ферменттері
шығарылмағанда немесе тым аз шығарылғанында да
байқалады. Сонымен қатар майлардың сіңірілуі
бұзылуы ішек эиителийлерінің қызметі
төмендегенде немесе ащы ішектің перистальтикасы
күшейгенде болуы мүмкін. Бұндай жағдайлар
энтериттер, А және В гиповитамииоздар кездерінде
байқалады. Тамақтың құрамында Са2+, Мg2+ көп
болғанда, олармен май қышқылдарының ерімейтін
тұздары құрылады да, майдың сінірілуі төмендейді.
Нәруыз
Пептидті байланыспен қосылған аминқышқылдардан тұратын
құрылым. Адам ағзасы үшін нәруыз қажеттілігі өте маңызды. Әсіресе
жас балалар үшін нәруыз аса қажнт құрылыс материалы десек болады.
Нәруыздардың адам үшін биологиялық құндылығы оның
аминқышқылдық құрамына байланысты. Яғни нәруыздың ферменттер
әсерінен гидролизге ұшырай алу қабілеттілігі маңызды.
Ересектерге қарағанда балалар жануарлық
белоктарды қажет етеді. Бұл қажеттілік омыраумен
еміп жүрген балаға 100% болса, ал кейінгі
периодттарда 75-55% дейін төмендейді. Тағамдық
нәруызға қажеттілік 1кг. Салмаққа және жасына
байланысты ерте жаста 3-3,5 г.Жасөспірімдік шақта
1-2г.дейін төмендейді. Бірақ жетіспеу не артуы
баланың физикалық және психикалық дамуына да
кері әсерін тигізеді.Нәресте үшін идиалды нәруыз-
анасының сүті. Ол 100-94% дейін сіңіп,
утилизациясы жүреді.
Бала үшін нәруыз негізгі пластикалық
материал, яғни ағзасын құрастыруға негізгі құрысы
материалы болып келеді.Гормондар синтезіне,
ферменттер, иммунды денелер құруға
қатысады.Нәруыз бала қаншалықты жас болса
соншалықты қажет болады.Баланы омырау сүтімен
емізгенде нәруыздың тәуліктік қажеттілігі 2,0-2,5
г/кг ал жасанды тамақтандырғанда 3,0-4,0г/кг
болады. Бала дұрыс дамып жетілуі үшін нәруыз
мөлшері ғана емес оның сапасыда маңызды. Ағзаға
түскен соң аминқышқылға дейыі ыдырап, қанға
жеңіл сіңіп кетуі керек.
Ағзада пайдаланылмаған нәруыздар
дезаминизацияға ұшырайды. Соның
әсерінен азоттық зат түзіледі. Олар:
Аммиак

Мочевина

Зәр қышқылы
Бұлардың бәрі зәр арқылы сыртқа шығып
кетеді.
Нәруыздардың сіңірілуі және
қолданылуы өте күрделі.
Оны гормондар реттеп отырады. Белок ассимияциясын
гипофиз, қалқанша без гормондары, инсулин, андрогендер
күшейтеді.
Ағзаға жеткіліксіз мөлшерде түсуі, ашығу соның ішінде
эгжогенді ашығу және протейндерді жоғалту, зат алмасудыдың
тежелуіне және теріс азоттық балансқа алып келеді. Нәтижесінде
бала өсуі тоқтап, дистрофия, полигиповитаминоз дамиды.
Нәруыздардың дұрыс қорытылуы үшін жеткілікті мөлшерде
су және тұздар қажет. 1,г нәруыз пайдаланғанда 4,1 калория
энергия бөлінеді.
Ағзаға жеткіліксіз мөлшерде түсуі, ашығу
соның ішінде эгжогенді ашығу және
протейндерді жоғалту, зат алмасудыдың
тежелуіне және теріс азоттық балансқа алып
келеді. Нәтижесінде бала өсуі тоқтап,
дистрофия, полигиповитаминоз дамиды.
Нәруыздардың дұрыс қорытылуы үшін
жеткілікті мөлшерде су және тұздар қажет. 1,г
нәруыз пайдаланғанда 4,1 калория энергия
бөлінеді.
Нәруыз алмасуының бұзылуы
балаларда 3 түрге жіктеледі.
Нәруыздардың сіңірілуі және олардың синтезінің бұзылуы;
Аминқышқылдардың алмасуының бұзылуы;
Нәруыз алмасуының соңғы этаптарының бұзылысы;
Нәруыздар асқорыту жолы арқылы түскендіктен бұл
процестің өтуі асқорытуға байданысты. Көбінесе бұзылыс
ішектің әр түрлі аумақтарында қабыну, секреторлық және
моторлық қызметінің бұзылуы кезінде байқалады. Сонымен
қатар бұзылыс ағзадағы гормондардың және ОЖЖ, иммунды
жағдайға да байланысты.
Нәруыздардың түзілуінің бұзылуы екі
түрлі себеппен болады:

Амин Жасушалардың
қышқылының, гендік
әсіресе құрылымдарының
алмастырылмайт өзгерістерінен
ын немесе олардың
аминқышқылдары қызмет атқару
ның белсенділігінің
жетіспеуынен; нашарлауынан;
Жетіспеуінен
1.Триптофан
2.Лизин
3.Метионин
4.Треонин
5.Гистидин
6.Фенилаланин
7.Валин
8.Лейцин
9.Изолейцин
Нәруыздардың энергиялық
жеткіліксіздігі синдромының
үш дәрежесі болады:

1. Дене массасы қалыпты
массаның
75-90%-на дейін төмендейді;
2.60-70% шамасында болады;
3. 60%-нан төмен;
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Березов Т.Т , Коровкин Б.Ф. “Биологическая
химия”
2. Полосухина Т.Я. , Аблаев Н.Р “Материалы к
курсу биологической химии”
3. Сеитов З.С “Биохимия”
4. Зайяик А.Ш , Чурилов Л.П “Основы
патохимии”

Ұқсас жұмыстар

Зат алмасу

Жасуша бүліністерінің этиологиясы

Бауыр анатомиясы

Көмірсулары алмасуының бұзылыстары

Қызбаның сатылары

Гонадотропты гормондар

Майлар энергетикалық функциясынан басқа

Холестерин синтезі

ПРОТЕИНДІК ПАРЕНХИМАЛЫҚ ДИСТРОФИЯЛАР

Көмірсулардың алмасуы

Пәндер