Тамақтан уланудың белгілері

Тақырыбы: Тағамдық уланулар мен олардың алдын алу

Улану - ағзаға қандайда бір жолмен түскен улы заттардың салдарынан болатын адамның күйі. Улану қатты және созылмалы болады. Біріншісі ең қауіпті, өйткені адамның ағзасына түскен көп мөлшердегі у өмірлік маңызды мүшелерді бұзуға кіріседі. Мұндай жағдайда ағзаға тез арада алғашқы көмек көрсету қажет.

Тамақтан улану Тамақтан улану-ауру адамнан сау адамға жұқпайтын, кейбір микроорганизмдердің белгілі бір түрімен жаппай тұқымданған, табиғаты микробты немесе микробсыз, органикалық не органикалық емес уытты заттардың тамаққа түсуінен туындайтын жедел (кейде созылмалы) ауру.

Тамақтан уланудың белгілері Жүрек айну, құсу, іш өту, ара-арасында іштің түйілуі мен ауруы ішек инфекциясының белгісі болып саналады. Кейде бұл белгілер бір екі күнде кетіп қалады және арнайы емді қажет етпейді. Егер ауру белгілері екі күннен кейін кетпесе, және ағзаның құрғағаны (ауыздың кебуі, бас айналу, қошқыл сары несеп немесе несептің азаюы) байқалса, дереу дәрігерге қаралған жөн.

Тамақтан улану

Тамақтан улану 2 топқа бөлінеді:микробты және микробсыз.

Микробты улануға токсикоинфекция, токсикоздар, этиологиясы аралас(микс) жатса, ал микробсызға табиғатынан улы және белгілі жағдайда улылық қасиетке ие болған өнімдермен болатын улану жатады.

Табиғаты микробты және микробсыз тамақтан уланулар санитариялық-гигиеналық және санитарлық эпидемияға қарсы норма мен ережелер қадағаланбауының нәтижесінде туындауы мүмкін.

Тамақтан улану 2 топқа бөлінеді:микробты және микробсыз.

Табиғаты бактериалды тамақтан улану-белгілі микроорганизмдердің тірі қоздырғыштары немесе олардың тіршілік өнімдерімен(токсиндері) зараланған асты тұтынғаннан кейін туындап, организмнің әлсіз не айқын улану белгілерімен өтетін ауру.

Тамақтан улану (К. С. Петровский ұсынысы бойынша)

Микробты : Токсикоинфекция, Токсикоз,

Микотоксикоз

Микробсыз : өсімдік текті азықтар,

жануар текті азықтар, улы химиялық заттар

Этиологиясы белгісіз: Кашин-Бек, Уров ауруы.

Микробты т. у. Ерекшілігі

Маусымдылығы айқын.

Жасырын кезеңі ұзағырақ.

Дене қызуы көтеріледі.

Ағымы тек қана жедел болады.

Бір аспен және 2-ші аспен байланысты.

Жаппай улану айқынырақ.

Летальдылығы төмен.

Микробсыз т. у. ерекшелігі

Маусымдылығы жоқ(улы сағырауқұлақмен, өсімдермен және т. б. Уланудан басқасы) .

Жасырын кезеңі қысқа (2 сағатқа дейін) .

Дене қызуы көтерілмейді.

Ағымы жедел және созылмалы болуы ықтимал.

Жиі 1-ші және 2-ші аспен байланысты.

Жаппай уланудан айқындылығы аздау.

Летальдылығы жоғарырақ.

Токсикоинфекциялар

Токсикоинфекциялар-микрооргнаизмдермен көп дәрежеде тұқымданған(1 мл немесе 1г азықта 10, 6-10, 7) тағам мен азықтардың тұтынудан туындайтын жаппай кездесетін ауру.

Токсикоинфекцияны тудыратын шартты патогенді микроорганизмдер:

Ішек таяқшалары-Е. coli:

Протей таяқшасы;

Cl. perfringens;

Bac. cereus;

Энтерококктар;

Патогенді галофилдер.

Тамақтан улану профилактикасының негізгі ұстанымдар

1. инфекция көзін оңашалау;

2. Тамақтан улануды шақыратын қоздырғыштардың азық-түліктерде тұқымдану жолдарын үзу;

3. Эпидемиологиялық жағынан қауіптілік туғызатын азықтарды заласыздандыру;

Микроорганизмдердің көбеюі мен токсин түзудің алдын-алу.

Тамақтан уланудың профилактикасы

1. Қауіпсіз тамақ өнімдерін таңдаңыз;

2. Тамақты дайындау технологиясын сақтаңыз.

3. Пісірілген тамақты бірден пайдалыныңыз.

4. Азық-түліктерді мұқият сақтаңыз.

5. Алдын-ала дайындалған тамақты мұқият қыздыру керек.

6. Шикі және піскен тамақ өнімдерін қатар сақтамаңыз.

7. Қолыңызды жиі жуып тұрыңыз.

8. Ас үйді таза ұстаңыз

9. Таза суды пайдаланыңыз.

10. Тамақты жәндіктер мен кеміргіштерден аулақ сақтаңыз.

Сақтандыру шаралары:

- тамақ жасар алдында және шикі ет немесе тауықты ұстаған соң қолыңызды сабындап жуыңыз; - көкөністер мен жемістерді мұқият жуыңыз; - шикі етті турап болған соң, тақтай мен басқа да аспаптарды жуыңыз; - тамақ жасар алдында мұздалған тауықты жақсылап ерітіңіз. Егер мүмкіндік болса, оны тоңазытқышта ерітіңіз, суық бактериялардың көбеюінің алдын алады; - ет және балық өнімдерін жақсылап қуырыңыз; - ет, тауық және балықты қуырмас бұрын бір ыдысқа салмаңыз;

Сақтандыру шаралары:

- буфет, асханаларда тамақтанғанда абай болыңыз; - тамақ қалдығын тоңазытқышта сақтаңыз, ал пикникке апаратын тағамдарды арнайы ыдыстарға салыңыз; - шикі және дайын тағамдарды бөлек сақтаңыз.

Бактериялар 4, 4-тен 60 градус Цельсий температурасында тез көбейеді. Тағамды осы температура аралығында сақтау ұсынылмайды, келесі кеңестерді ұстаныңыз: - азық-түлікті тоңазытқышта сақтаңы; - тағамды 60 градустан кем емес Цельсий температурасында дайындаңыз және ысытыңыз.

Қорытынды

Ас адамның арқауы. Өмір сүру үшін тамақ жейміз, ас ішу арқылы өзімізге керекті витамин, белок секілді органикалық заттарды тұтынамыз. Бірақта тағамдарымызды пайдаланбас бұрын оның сапасына құрамына, пайдалану мерзіміне қараған жөн. Міне сол кезде ғана тамақтан уланудың алдын алып, көптеген аулармен аырмаған боламыз. Салауатты өмір салтымыз сақтап жүрейік, ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде!