Былғары шикізатының ақаулары

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ТАҚЫРЫБЫ:
“ТЕРІЛЕРДІҢ САПАСЫН
ЖАҚСАРТУДЫҢ ЖОЛДАРЫ”
ЖОСПАРЫ:

1. Кіріспе бөлім
2. Негізгі бөлім
2.1. Теріні консервілеу және сақтау
2.2. Тері сапасының негізгі көрсеткіштері
2.3. Былғары шикізатының ақаулары
3. Қорытынды
Былғары - мал терілерін химиялық және механикалық
әдістермен өңдеу арқылы алынатын материал. Одан аяқ
киім, сырт киім, айыл-тұрман, галантерея, техникалық
бұйымдар т.б. жасалады. Былғарының бүлініп, бұзылуын
болдырмау үшін, автолиз бен шіру процестерінің дамуына
тосқауыл болатындай оларға қолайсыз жағдай жасайды, ол
үшін алдымен былғарыдағы ылғалдың мөлшірі
азайтады.Терідегі ылғалдың мөлшірін азайту әртүрлі әдіспен
іске асырылады, ол үшін теріні кептіреді немесе терідегі
ылғалды тартып алатын әртүрлі заттарды пайдаланылады.
Былғарыны консервілейді.
Консервілеу – былғарының бүлініп, бұзылуын болдырмау үшін,
автолиз бен шіру процестерінің дамуына тосқауыл болатындай оларға
қолайсыз жағдай жасайды, ол үшін алдымен былғарыдағы ылғалдың
мөлшірі азайтады.Терідегі ылғалдың мөлшірін азайту әртүрлі әдіспен іске
асырылады, ол үшін теріні кептіреді немесе терідегі ылғалды тартып
алатын әртүрлі заттарды пайдаланылады.
Бұдан басқа микроорганизимдердің жағымсыз әрекетін болдырмау үшін
былғарының ішіндегі осмос қысымын өзгертеді, ол үшін теріге қаныққан
ас тұзының ертіндісін еңгізеді
Консервілеуді «барлық фермент, шіріткіш
бактериялар, яғни микроптардың тоқтауы»
деген сөз деп ұғу керек. Tepiдe 40% ылғал
болуы микроорганизмдер үшін қолайлы.
Консервілеуде барлық құрғату әдіcтерi тepiнi
сорғытудан тұрады. Негізгі конcepвілeyшi зат -
кәдімгі құрғақ ас тұзы.
КОНСЕРВІЛЕУ ТҮРЛЕРІ

●
Ылғалды ●
Сәулелендіру
тұздау
●
Мұздату
ЫЛҒАЛДЫ ТҰЗДАУ
Бұл әдістің кереметі тepi тінінің сапасы, ал
кемшілігі – көп тұз шығыны. 1 кг тepiгe 400 г тұз
алынады, кальциленген сода 1/400 қатынастағы
консервілeyшi тұзбен ІКМ, бұзау, тана терілері
тұздалады. Қоспаны жақсылап араластырып,
қолдануға бір күн бұрын дайындайды. Жүн жағын
жоғары қаратып, бетон және тегіс ағаш бетіне теріні
жазып қояды.
Терінің бахтарма, яғни, ет жағына тұз себе отырып, қолмен
нығыздап жағады. Бip күннен соң қайтадан тұздайды, оны «пакет»
дейді. Басынан бастап төрт бөлікке, алдымен оң қолы мен сол қолын
iшкe қарай, одан кейін жотасын бүктейді. Осы оралған тepiнi
құйыршығымен және жіппен байлайды. Үш күннен кейін тұздалған
теріні тексеру керек: егер қатты тұздар болса, онда барлығы дұрыс, ал
егер орындарын қалтырып, тұз ciніп кетсе, онда кайтадан тұздаған
дұрыс. Бес күннен кейін белок пен
ылғалды тұздық аға бастайды.
Жақсы тұздалған тepi берік және
тығыз келеді. Шел жағы құрғақ,
ақшыл түсті келеді, тек пышақ
тигізгеннен соң сұрғылт тартады.
Дұрыс тұздалған тepi жақсы
сақталады, ал нашар тұздалған
тepi - көп бөгеттер жасайды.
Қатты тұздалған терінің
қылшықтары түсіп қалады, ол
мехтік және тepi өндірісінде
қолдануға келмейді.
KEПТIPY ЖӘНЕ ҚҰРҒАҚ ПPEСТI
КОНСЕРВІЛЕУ

Бұл әдіс бұзау, тана, қой, ешкі, құлын
терілерін консервілеу үшін өте қажет.
Артықшылығы - арзан және оңай,
кемшілігі - теріде кажетсіз
қабыршықтар пайда болып, май
қышқылы әсерінен илеуге тура келеді.
Теріні ақпанның аяғы мен наурыздың
басынан бастап, яғни жылы уақыттарда
кептіреді. Бұл уақытта күннің көзінен
сақтану керек, әйтпесе тері
қабыршақтанып, оның құрамындағы
коллаген жоғары температурада
желатинденіп кетуі мүмкін.
Tepiні жазда 22-25оС, ал қыста жылытылған қоймаларда кeптipген
пайдалы. Tepi диаметрі 3-5 см жақсы тазартылған ағаштарда ілініп тұруы
керек. Теріні жерге қойып тұздауға болмайды. Иленіп тұрған терінің басына,
құйрығына, аяғына таяқшалар тipeп, жазып қояды. Tepi 6ipкелкі кебу үшін
ауыстырылып отырады. Жақсы құрғатылған тepi созылмалы келеді, шел
жағын саусақпен шерткен кезде өзіне тән дыбыс бepeдi және жүнді жабыны
құрғақ кeлeдi.
ҚҰРҒАҚ ТҰЗДАУ
Бұл тәсілді қолданған кезде, алдымен теріні тұздайды, сосын
құрғатады. Кемшілігі -консервіленген терінің жоғары гигроскопиялығы
болып табылады. Сол себептен қоймадағы тері ылғалдылықтан шіріп,
дымқылданып кетеді. Негізінен құрғақ тұздауды ыстық климатты
жерлерде де, суық климатты жерлерде де қолдана береді.
Былғары өндірісіндегі технологиялық тізбектегі операциялар
төмендегіще топталады: теріден жарғақ алу және илеуге дайындық
операциялары, илеу, илеуден соң құрғату – сулау операциялары әрлеу
операциялары. Тері өндірісіндегі технологиялық тізбектегі
операцияларды дайындық жасап шығару және әрлеу операциялары
деп топтайды.
Былғары өндірісіндегі теріден жарғақ алу операциялар тобы
жібіту, жүннен арылту және күлдеу операцияларынан тұрады. Тері
өндірісіндегі жібітуден кейінгі жүнді тікеннен тазалау, шаю, шелден
тазарту және майдан арылту операциялары дайындық операциялар
тобына жатады.
ТЕРІ САПАСЫНЫҢ НЕГІЗГІ
КӨРСЕТКІШТЕРІ
Тері өнімдерін: тон, шапан, бас киім, жаға, палантиндер және т.б.
заттарды тұрғындардың кеңінен қолдануын дәлелдеудің ешқандай қажеті
жоқ.
Тері бұйымдарының сапасы бірінші кезекте - тозуға тұрақтылығы,
алғашқы шикізаттың сыртқы бейнесі, өңдеу технологиясы және қолданатын
илеу түрлері, бояғыш, майлағыш заттар түрлеріне байланысты анықталады.
Жылу қорғағыш және тері өнімдерінің эстетикалық қасиеттері тері жүн
жабындысының сапасына, яғни қоюлығына, дәрежесіне және жүн
жабындысының ұзындығына, үлпілдігіне, жұмсақтығына, жылтырлығына,
түсіне байланысты. Бірінші кезекте өңделмеген бағалы аң терісінің сапасы,
сондықтан да оларды бағалау аңдардың мекендеу ортасына, қоректену және
аңды аулау мерзімі мен мезгіліне байланысты, яғни тері сапасының негізгі
көрсеткіштері: жұмсақтық, үлпілділігі, түсі, реңі және жүн жабындысының
жылтырлығы болып келеді.
Бағалы аң терісін дәстүрлі бағалауда жеке -
жеке әрбір тері жүн жабындысы және тері
ұлпасының сапалы көрсеткішін органолептикалық
әдіс жолымен қатаң жүргізіледі. Бұл процес өте ұзақ
және онда субьективтік факторлар басым. Терідегі
жүн жабындысының түсі және жылтырлығы ондағы
жүннің құрамындағы пигменттеріне тығыз
байланысты, олар негізінен меланин бояғыш затын
түзетін арнайы меланфора клеткаларында пайда
болады. Терінің негізгі түсіне қосымша жиі әртүрлі
реңде болады.
Шикізат ақаулары - деп оның бағасын түсіретін
кемістіктерді айтады. Бұл кемістіктердің неден болғанын
анықтап, оны болдырмау жолдарын білгеннің үлкен маңызы
бар. Шикізаттың барлық түрінде кездесетін жалпы ақаулар
және кейбір шикізат түрлерінде ғана болатын өзіндік ақаулар
болуы мүмкін. Шикізат ақаулары жануардың немесе аңның
тірі күнгі және өлгеннен кейінгі деп ажыратылады.
Былғарылық шикізаттың сапасын төмендететін ақаулардың
60 % тірі күнгі ақаулар болып табылады. Үлбір шикізатының
сапасын төмендететін ақаулардың көбі аң өлгеннен кейінгі
ақаулар болып табылады. Ал, теңіз жануарларының және
жүні бағалы аңдардың өлгеннен кейінгі ақаулары терінің
бағасын кемітіп, оны бастапқы нарқының 70-80 % түсіреді.
Қорытындылай келе, былғарылық шикізаттың ақаулары деп
терінің барлық ауданы бойынша немесе жеке жерлеріндегі өңделген
былғарының сапасын төмендететін немесе оны пайдалану дәрежесін
азайтатын бүлінулерді айтамыз. Бұл ақауларды міндетті түрде және
анықтай алу қажет және де олардың тері сапасына қалай әсер ететінін
білу керек.
Терінің сапасы ең алдымен малды асырау жағдайларына
байланысты.
Ақаулардың пайда болу уақыты немесе себептері бойынша терілер
негізгі үш топқа топтастырылады: тірі кезіндегі ақаулар, теріні дұрыс
сыпырмағаннан пайда болатын ақаулар, дұрыс консервіленбеу және
дұрыс сақталмаудың салдарынан пайда болатын ақаулар.
Тері бұйымдарының сапасы дегеніміз - тозуға тұрақтылығы,
алғашқы шикізаттың сыртқы бейнесі, өңдеу технологиясы және
қолданатын илеу түрлері, бояғыш, майлағыш заттар түрлеріне
байланысты анықталады.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Былғары шикізаты. Жібіту үрдісі

БЫЛҒАРЫ ШИКІЗАТЫ

Былғары шикізатының тағайындалуы

Тері шикізатының тауарлық қасиеттері

ЖАСАНДЫ БЫЛҒАРЫ

Жылытқ ыш материалдар

Шикізат партияларын қабылдау, сақтау және жинақтау

Германия мемлекетіндегі былғары шикізатын өңдеу технологиясы

Жүннің стандарты. Жүннің классификациясы. Жүн талшықтары, түрлеріне мінездемелер. Қойдың, ешкі жүндерінің түрлері

Былғары шикізатының негізгі түрлері

Пәндер