Астықтың орудан кейінгі пісіп жетілуі

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
« Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті»КЕАҚ

Астық жыйымында орын алатын
физиологиялық процестер

Орындаған:Заманбекова Айдана
Тобы:ТП-801
Тексерген:Тулеубекова Г.К

СЕМЕЙ 2021
ZHOSPAR

• кіріспе
• Астықты сақтаудың ұзақтылығы
• Астықтың тыныс алуы жəне
тыныс алу түрлері
• Астықтың орудан кейінгі пісіп
жетілуі
• Астықты сақтау кезінде өніп-өсуі
• Қорытынды
• Әдебиеттер
3
КІРІСПЕ
Астық массасының
өміршеңдігі барлық тірі
Астық массасын бүкіл организмдерде жүретін
тірі организмдердің өмір үдерістерден құралады.
сүру жағдайы бірдей
Оны жалпы мағынада
жиынтығынан құрылған физиологиялық үдерістер деп
деп қарастыруға болады. атайды. Осы үдерісті білу
Астық массасының тірі арқылы оны басқарып, астық
массасының шығынын азайтып
компоненттер түрінде жəне сапасын арттыруға
құрамына: негізгі болады.
дақылдар, арамшөптер
Астық массасында өтетін
тұқымдары, физиологиялық үдерістерге:
микроорганизмдер, тыныс алуы, орудан кейін пісіп
зиянкес жəндіктер кереді. жетілуі жəне ұрықтанып өсуі
жатады..
Hello! Астықты сақтаудың ұзақтылығы 4

туралы
Астықты сақтаудың ұзақтылығы түсініктеме
туралы түсініктеме Түрлі дəнді дақылдардың дəндері
жəне тұқымдарының көпшілігі орып жинау, одан əрі тасымалдау жəне сақтау
кездерінде тірі организмдер қатарына жатады. Тірі материя өмір сүру, тіршілік
етудің керекті шарты тұрақты зат алмасу болса, осының бəрі астық жиымында
орын алады. Тіршілік əрекетінің негізгі формасы газ алмасу (тыныс алу) болып
табылады. Одан басқа, көп астық партияларының дəндері мен тұқымдарында
орақтан кейінгі пісіп жетілуі деп аталатын күрделі физиологиялық, биохимиялық
үдерістер жүріп жатады. Астық қорын сақтауды дұрыс ұйымдастырмаудың
салдарынан болатын өніп кету құбылысы орын алуы мүмкін
Тұқымдардың ұзаққа төзімділігінің жаңа 5
Биологиялық төзімділік деп ең
жіктемесі ұсынылды (Н.Г.Хорошайлов,
болмаса, бірлі – жарым тұқымдары өсіп Н.В.Жукова):
өну қабілетін сақтаған уақыт аралығын 357 – ұзаққа төзімділігі жоғарылар, яғни
атайды. Іс жүзінде, шаруашылық тұқымдары өміршеңдігін 25-27 жылда
тəжірибесінде шаруашылықтық генетикалық бүтіндігімен (100- 80%)
төзімділіктің маңызы жоғары. сақтайтындар:
Шаруашылықтық төзімділік бұршақ дақылдары, сұлы, арпа, жүгері,
қонақжүгері, қырыққабат; – ұзаққа
дегеніміз тұқымның өнгіштігі мөлшері төзімділігі орташалар, яғни
бойынша кондиция шамасында болып, тұқымдары өміршеңдігін 25-27 жылда
тұқымдық сапасы бойынша мемлекеттік 80-40% деңгейде сақтайтындар:
талапқа сай бола алатын мерзімі. бидай, қара бидай, ат бұршақ; – ұзаққа
Технологиялық төзімділік деп төзімділігі төмендер, яғни тұқымдары
астық партияларының азықтық, жемдік өміршеңдігін 25-27 жылда 40% төмен
жəне техникалық мұқтаждыққа сақтайтындар:
қытай бұршақ, қара сора.
пайдалануға жарайтын қасиеттерін жоя
қоймаған мерзімді айтады
Əрбір организмнің тіршілігі үшін үнемі энергия
келіп тұруы керектігі белгілі. Сақталып жатқан
дəндерде жəне тұқымда энергия олардың
құрамындағы заттардың ыдырауының жəне
өзгеріп жаңаруының нəтижесінде яғни
органикалық заттардың, негізгі қанттардың
диссимиляция үдерісінде пайда болады.
Астықтың Организмдегі осының салдарынан шығындалған
қант күрделі заттардың гидролизінің нəтижесінде
тыныс толықтырылып отырады. Мəселен, крахмалға бай
алуы жəне дəндерде крахмал ферменттердің қатысуымен
қантқа дейін ыдырайды, ал майлы дақылдарда
тыныс алу май мен оның құрамына кіретін майлы қышқылдар
түрлері тотығып қантқа айналады. Қанттың диссимиляциясы
(гексоз) организмде ауаның (оттегінің) қатысумен
(аэробтық), яғни тотығуымен, не ауасыз (анаэробтық),
яғни ашуымен болады
С6 Н12 О6 +6О2 = 6 СО2 + 6Н2 О+ 674 х 4,19х103 кДж
/гексоза/
С6 Н12 О6 = 2СО2 + 2 С2 Н5 ОН+ 28,2х4,198х103 кДж
/гексоза/ этил спирті
Тыныс алу 7

➜ Астық қоймаларда, əсіресе, элеваторларда сақталынған жағдайда тыныс алу коэффицентінің шамасы
дəндер мен сыртқы ауаның арасындағы газ алмасу деңгейіне байланысты өзгереді. Астық жиымына
келетін ауа аз болса, дəндераралық кеңістіктегі оттегінің пайдаланып жаратылуына жəне көміртегінің
диоксидінің жиналуына қарай дəндерде анаэробтық тыныс алу күшейіп тыныс алу коэффициенті
өседі.

➜ Өсімдіктен ажыраған дəндер мен тұқымдар тыныс алу кезіндегі жаратылған заттарды бұрынғы
қалпына, орнына келтіре алмайды. Ол дегеніміз, дəндердің сақтау кезіндегі тыныс алу, оның
органикалық заттарының шығындануы, яғни дəндердің құрғақ заттары санының азаюына келіп
соғады. Астық сақтау барысындағы құрғақ заттардың шығыны тыныс алу үдерісінің екпініне,
үдемелілігіне байланысты. Тыныс алу үдемелі болған сайын, шығын көбейе түседі
8

Астықтың орудан кейінгі пісіп жетілуі
Жаңа орылып жиналған астықтың сапасы дəндерді өсіру, оның пісіп
жетілу шарттарына жəне орақ кезіндегі жəне одан əрі сақтау кезіндегі
ылғалдылығына тығыз байланысты. Жаңа орып жиналған, қабылдау
кəсіпорнына келіп түскен астықтың бірқатар ерекшеліктері бар. Оның
пісіп жетілу дəрежесі мен ылғалдылығы əркелкі, биохимиялық жəне
микробиологиялық екпінді, өнгіштігі төмен, технологиялық сапасы əлі
жетілмеген, нашарлау, сақтауға төзімсіз болады. Мысалы, астықтың
ылғалдылығы орта есеппен, 17,7% бір партиясына талдау жасағанда
оның құрамындағы дəндердің ылғалдылығы 14-тен 24%-ға дейінгі
аралықта болғандығы тəжірибе жүзінде анықталған Астық пен тұқымды
сақтау кезіндегі олардың егіндік жəне технологиялық сапасының
жақсаруын қамтамасыз ететін үдерістер кешенін, астықтың орылғаннан
кейінгі пісіп жетілуі деп атайды.
9
Астықтың орылғаннан Астықтың орылғаннан кейінгі
кейінгі пісіп жетілу құбылысы тек пісіп жетілуінің ең маңызды
дəндердегі күрделі үдерістер шартының бірі дəндердің
(синтез, гидролиз) басым болған температурасының 15-300 С
жағдайда ғана болады.Дəндердің аралығында болуы. Салқындату
ылғалдылығы оның сынақ пісіп жетілу үдерісін баяулатып,
ылғалдылығынан төмен болуы тоқтатып қояды. Астықты
тиіс.Егер дəндердің салыстырмалы ылғалдылығы 30%
ылғалдылығы сынақ шамасындағы жылы ауаны
ылғалдылықтан жоғары болса, пайдаланып, кептіру, пісіп жетілу
оның пісіп жетілуі дұрыс 369 үдерісінің жеделдеуіне ықпал етеді.
бағытта жүрмейді, сапасы Егер дəндерді оттекті ауада сақтаса,
жақсармай, қайта төмендеп кету оның пісіп жетілуі жылдамдайды, ал
қаупі туады. оттегі жеткіліксіз азотты ортада
сақтаса, онда пісіп жетілу мерзімі
ұзаққа созылады
10
Астықты сақтау кезінде өніп-өсуі

Астықты сақтау кезінде кейбір дəндердің өніп кететін жағдайлары болады;
оған жол беруге болмайды. Бұл құбылыс астықты сақтаудың талаптарының
орындалмай, тəртібінің бұзылуынан болады. Дəндердің өнуі барысында құрғақ
заты азайып, едəуір жылу бөлініп, астықтың жалпы температурасы көтеріліп,
тыныс алуы артып, сапасы төмендейді. Дəндердің өніп кету мүмкіншілігін
анықтайтын факторларға ылғал, ауа жəне жылу жатады. Тұқымның өнуі ылғалды
гидрофильді коллоидтар, негізінен ақуыз бен крахмалдың сіңіруінен басталады,
бұл кезде дəндердің көлемі өседі. Ылғал сіңіру дəрежесі, оның қарқындылығы
дəндердің химиялық құрамына, қабықтарына сіңірілу жəне басқа да жағдайға
байланысты.
Сақтау кезінде дəндердің өніп кетуі 11

мүмкін болған жағдайда мына
құбылыстар болады:
1) құрғақ заттарының мөлшерін
жоғалту;
2) едəуір жылу мөлшері бөлінеді, ол
астық массасының
температурасының жоғарылауын
жəне ондағы өміршеңдік үдерістердің
күшейуін тудырады;
3) дəндердің сапасы төмендейді.
Дəндердің өніп кетуіне жол бермеудің
шаралары сақталып жатқан
астықтың температурасын мұқият
бақылау, ешқандай су, ылғал түсуге
жол бермеу, қоймалардың техникалық
күйін жақсарта түсу болып
табылады.
ҚОРЫТЫНДЫ

Астық массасында өтетін физиологиялық
үдерістерге: тыныс алуы, орудан кейін пісіп
жетілуі жəне ұрықтанып өсуі жатады
. Астық массасының тірі компоненттер түрінде
құрамына: негізгі дақылдар, арамшөптер
тұқымдары, микроорганизмдер, зиянкес
жəндіктер кереді. Астық массасының
өміршеңдігі барлық тірі организмдерде жүретін
үдерістерден құралады.
Пайдаланылған әдебиеттер

1.Ізтаев Ə.І., Налеев О.Н., Кизатова
М.Ж., Жиенбаева С.Т. Рустемова А.Ж.,
Ізтаев Б.А. Өсімдік шаруашылығының
өнімдерін өңдеу жəне сақтау.
Алматы: ЖШС РПБК «Дəуір», 2011-
416 б.
2.. Налеев О.Н. Астықты сақтау
технологиясы. Алматы: РИК 1993-212
б.
3.. Трисвятский А.А. Хранение зерна.
М.: Агропромиздант 1985-351с
. 4. Малин Н.И. Технология хранения
зерна. М.: «Колос», 2005-280 с.
5. Вобликов Е.М. и др. «Технология
хранения зерна», СПб.:Издательство
«Лань» 2003-448 с

Ұқсас жұмыстар

Өздігінен қызудың шығу көздері

Астықты сақтау технологиясы

Астық массасы туралы түсінік. Астық сапасы мен жағдайы

Қара бидай ұны

РЕЦИРКУЛЯЦИЯЛЫҚ АСТЫҚ КЕПТІРГІШТЕР

Жүгерінің шығу тарихы

Астық массасын сақтау кезінде тұрақтылығын көтеретін шаралар

Нан қорынының зиянкестері

Астықтың оңтүстік барылдақ қоңызы (Zabrus tenebrioides)

Жұмыртқа жасушасы

Пәндер