Тарихы тұнған туған өлкем

“Тарихы тұнған туған өлкем”

Орындаған: География пәні мұғалімі Жанұзақ Ф. Қ

Жұмыстың өзектілігі:

Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында «туған жердің әрбір сайы мен қырқасы, тауы мен өзені тарихтан сыр шертеді. Әрбір жер атауының төркіні туралы талай-талай аңыздар мен әңгімелер бар. Әрбір өлкенің халқына суықта пана, ыстықта сая болған, есімдері ел есінде сақталған біртуар перзенттері бар. Осының бәрін жас ұрпақ біліп өсуге тиіс»., - деп атап көрсеткен болатын. Мен өз туған өлкем Қазалы ауданындағы осындай тарихи-мәдени ескерткіш туралы шағын зерттеу жүргізген болатынмын.

Жобаның негізгі мақсаты:

Оқушылардың тарих туралы білімдерін көтеру.

- Қазақстандық патриотизмге, отансүйгіштікке, елжандылыққа тәрбиелеу және зерттеу мамандығына деген қызығушылығын арттыру.

Жобаның міндеттері:

Ауыл тарихын зерттеу

Өз жерінің тарихын жетік білу

Болашақта өз өлкесінің дамуына үлесін қоу

Мәселе: ауылының тарихын зерттеу арқылы өлкетану саласына деген қызығушылықтарын арттыру.

Зерттелетін объект: аулымыздағы тарихи-мәдени ескерткіштің шығу тарихын анықтап, зерттеп зерделеу.

Қызылорда облысы Қазалы ауданы Кәукей ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 2 шақырым жерде орналасқан жергілікті жұрт Сараман-Қоса деп атайтын саз кесектен соғылып, сырты күйдірілген сарғыш түсті кірпішпен қапталған мұнара бар. Оған көне дәуірдің көрнекті тарихи-мәдени сәулет ескерткіші ретінде республикалық дәрежеде қорғауға алынып, мемлекет тарапынан жаңғырту-сақтау шаралары жасалып келеді.

Сараман-Қос мұнарасы XI ғасырда салынған.

Мұнара құрылысы жоғарыға қарай сүйірлене соғылған. Шикі кірпішпен өріліп, күйдірілген кірпішпен қапталған, төменгі жағының диаметрі 12 м, биіктігі 15 м, іргетасының қалыңдығы 1, 6 м. Мұнара 3 қабатты. 1, 2-қабаттары күмбезделіп бітеді. 1-қабатында төртбұрышты терезесі, 3-қабатында солт. және оңт. жағында 2 терезесі бар.

1982 ж. Сараман-Қос мұнарасы Қазақ КСР-нің республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштерінің тізіміне енгізілді.

1984 ж. қайта қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді.

Ескертікш республикалық дәрежеде қорғауға алынып, мемлекет тарапынан қорғауға алынған десек те, оның атауының қандай мағына беретіндігі, тарихи-деректік желісі жөнінде нақты тұжырымдар көбіне-көп айтылмайды.

Зерттеушілер тек жергілікті кісілердің «солай болуы мүмкін» деген болжамдарына ғана жүгінуде. Оның да бірнеше нұсқасы бар, «Сараман-Қоса» - Сараман атты жігіт пен Қоса деген қызға, яғни ғашықтарға соғылған белгі мұнара; «Сары-Аман-Қоса» есімді ағайынды үш жігіттің тұрғызған мұнарасы; «Сарман қожа» «Сарман Көсе» т. б. осылай кете береді.

Жалпы, мұнара тұрғызудағы мақсат барынша алысқа мәлімет беру немесе мәлімет алу (мешіттегі мұнараларда халыққа намаз уақыты кіргенінен белгі беріп - азан айту; күзет мұнараларында тұтқиылдан жау шапқанда от жағып, түтіндетіп белгі беру; жаугершілік кезеңдерде қарауыл қарау, теңіз жағалауларында шам арқылы кемелерге бағыт-бағдар нұсқау сияқты) .

Бұл тарихи мұнараның жоғарыда аталып жүрген болжам-атаулары қате болуы ықтимал.

Тарихи-әдеби сөздердің ауыздан-ауызға айтыла келе өзгерістерге түсіп отыруы уақыт ықпалы.

Алаштың анасы атанған Сыр еліндегі: Сараман-Қоса (Сары мен Қосай), Бегім-Ана, Орақ батыр, Ұзынтам секілді мұнаралар, Сырлытам (Бәміш-Байрақ кесенесі), Көккесене (Гүлбаршын бейіті), Бұланды (Қобыланды яки Оғыланды), Бәбіш-Мола (Бәміш-Мола), Асанас кесенелері сияқты сәулет ескерткіштерінің қазақ елінің тіпті, Орта Азия халықтарының тарихынан ойып тұрып алар орны бар. Дамудың даңғыл жолына түссек-дағы өнегелі өткенімізге мән беретін, келелі келешегіміз үшін қажет кезде жан беретін арда туған азамат болу міндет.

ҚОРЫТЫНДЫ: Осындай шежірелі ескерткіштерімізді зерделеп, көз қарашығындай сақтау - шыбын жанын шүберекке түйіп, қараниет жауларына қасқая ұмтылған, атақоныс жері мен ұрпағы үшін қанын төккен ата-бабалар алдындағы бүгінгі буын мен келер ұрпақтың парасатты парызы.

Ұқсас жұмыстар

Ақыл сөзі санамда

Атамекен - алтын бесік

Қауіпсіздік саласындағы ынтымақтастық жөніндегі форум

Менің туған өлкем – сүйікті Ташкентім

Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту

"О, Маңғыстау, киелі өлкем, маң далам!"

Туған жеріңе сүйіспеншілігіңді сөзбен жеткізе алмайсын

Менің отаным - Қазақстан (эссе)

Менің туған өлкем

ҰЛЫТАУ ҰЛАҒАТЫ

Пәндер