КАТАРАЛЬДЫ ЖЕЛІНСАУ

Презентация қосу

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
«ВЕТЕРИНАРИЯ»ФАКУЛЬТЕТІ
«АКУШЕРЛІК,ХИРУРГИЯ ЖӘНЕ ӨСІП-ӨНУ БИОТЕХНОЛОГИЯСЫ»КАФЕДРАСЫ

СРС
Тақырыбы: КАТАРАЛЬДЫ ЖЕЛІНСАУ.БАЛАУ
ЖӘНЕ ЕМДЕУ ШАРАЛАРЫ.
ОРЫНДАҒАН:ЕРІК АНЕЛЬ
ТОБЫ:ВМ-302
ТЕКСЕРГЕН:АКИМЖАН НАЗЫМ
ЖОСПАРЫ:

КІРІСПЕ
• НЕГІЗГІ БӨЛІМ
• СИЫРДАҒЫ КАТАРАЛЬДЫ МАСТИТТІҢ ПАТОГЕНЕЗІ
• СИЫРДАҒЫ КАТАРАЛЬДЫ МАСТИТ ЭТИОЛОГИЯСЫ
• СИЫРДАҒЫ КАТАРАЛЬДЫ МАСТИТТІҢ КЛИНИКАЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІ
• СИЫРДАҒЫ КАТАРАЛЬДЫ МАСТИТТІ ЕМДЕУ
• БОЛЖАМ ЖӘНЕ МҮМКІН АСҚЫНУЛАР
1. ІРІ ҚАРА МАЛДАҒЫ КАТАРАЛЬДЫ МАСТИТТІҢ АЛДЫН АЛУ
• ҚОРЫТЫНДЫ
КІРІСПЕ
• ЖЕЛІНСАУ (MASTІTІS) — ЖЕЛІННІҢ ҚАБЫНУЫ. КӨБІНЕСЕ, САУЫН СИЫРЛАРЫНДА БҰЗАУЛАУ ЖӘНЕ СУАЛУ
КЕЗІНДЕ БАЙҚАЛАДЫ. АУРУ ҚОЗДЫРҒЫШЫ — СТАФИЛОКОКК, СТРЕПТОКОКК, ДИПЛОКОКК, МИКРОКОКК
БАКТЕРИЯЛАРЫ, МИКОПЛАЗМАЛАР, ВИРУСТАР МЕН САҢЫРАУҚҰЛАҚТАР. ЖЕЛІНСАУДЫҢ НЕГІЗГІ СЕБЕПТЕРІ:
ЖЕЛІННІҢ ЖАРАҚАТТАНУЫ, ТАЗАЛЫҚ САҚТАМАУ, ДҰРЫС САУМАУ, Т.Б. СОНДАЙ-АҚ, АУСЫЛ, АКТИНОМИКОЗ, КҮЛ
СИЯҚТЫ ЖҰҚПАЛЫ АУРУЛАР ДА ЖЕЛІНСАУҒА ШАЛДЫҚТЫРАДЫ. АУРУ МАЛДЫҢ ТЕМПЕРАТУРАСЫ КӨТЕРІЛІП,
ЖЕМШӨПКЕ ТӘБЕТІ БОЛМАЙДЫ, ЖЕЛІНІ ІСІНІП КЕТЕДІ. САУҒАН КЕЗДЕ ІРТІКТЕЛГЕН СҮТ НЕМЕСЕ ІРІҢ ТӘРІЗДІ
СҰЙЫҚ ЗАТ БӨЛІНІП ШЫҒАДЫ. КЕЙДЕ ЖЕЛІНДЕ ІРІҢДІ ІСІК ЖАРА ПАЙДА БОЛАДЫ. ЖЕЛІНСАУДЫҢ ЖАСЫРЫН
ТҮРІНДЕ МАЛДЫҢ СҮТІ БІРТІНДЕП АЗАЯ БЕРЕДІ ЖӘНЕ СҮТТІҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ХИМИЯЛЫҚ ҚАСИЕТІ ӨЗГЕРЕДІ.
АУРУДЫҢ ӨТУ ЖӘНЕ КӨРІНУ БЕЛГІЛЕРІНЕ ҚАРАЙ СЕРОЗДЫ, КАТАРАЛЬДІ, ФИБРИНОЗДЫ, ІРІҢДІ, ГЕМОРРАГИЯЛЫҚ
ЖЕЛІНСАУ ДЕП БӨЛЕДІ. БИЕ, ҚОЙ, ЕШКІ ЖЕЛІНСАУМЕН АУЫРҒАНДА ДА ЖОҒАРЫДАҒЫДАЙ БЕЛГІЛЕР
БАЙҚАЛАДЫ. КЕЙДЕ ОЛАРДА ЖЕЛІНСАУДЫҢ ӨЗГЕШЕ ТҮРІ ДАМИДЫ: БИЕДЕ — БОТРИОМИКОЗ, ҚОЙДА — ІРІҢДІ
ЖЕЛІНСАУ. АУРУ МАЛДЫ КЛИНИКАЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІНЕ ҚАРАП НЕМЕСЕ СҮТТІ ЛАБ-ЛЫҚ ТЕКСЕРУ АРҚЫЛЫ
АНЫҚТАЙДЫ. ТЕЗ ЕМДЕМЕСЕ АУРУ АСҚЫНЫП, ЖЕЛІННЕН ҚАЙТЫП СҮТ ШЫҚПАЙ ҚАЛУЫ МҮМКІН. АУРУ МАЛДЫ
ОҚШАУЛАП, АСТЫНА ҚҰРҒАҚ ТӨСЕНІШ САЛАДЫ. ҚҰРҒАҚ, ҚҰНАРЛЫ ШӨП БЕРІП, ЖЕЛІНІНЕ МАЙЛЫ ДӘРІ ЖАҒЫП,
ТАҢЫП ТАСТАЙДЫ. ВЕНАСЫНА НОВОКАИН ҚОСЫЛҒАН ОКСИТОЦИН ЕНГІЗЕДІ, БҰЛШЫҚ ЕТІНЕ АНТИБИОТИКТЕР
МЕН СУЛЬФАНИЛАМИДТЕР, ЖЕЛІНСАУҒА ҚАРСЫ ПРЕПАРАТТАР (МАСТИЦИД, МАСТИКУР, Т.Б.) ЕГЕДІ. ЖЕЛІНСАУ
АУРУЫНАН МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНА КӨП ЗИЯН КЕЛЕДІ, СОНДЫҚТАН АУРУ ТУДЫРАТЫН СЕБЕПТЕРДІ АЛДЫН АЛА
ЖОЙЫП ОТЫРУ ТИІМДІ.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
• КАТАРРЛЫҚ МАСТИТ СИЫРЛАРДА ЖИІ КЕЗДЕСЕДІ. СИЫРЛАРДАҒЫ
СҮТ БЕЗІНІҢ КАТАРАЛЬДЫ АЛҒАШҚЫ БЕЛГІЛЕРІН ТӘЖІРИБЕЛІ
МАМАН ҮШІН ДЕ АНЫҚТАУ ҚИЫН. БҰЛ АУРУДЫ АНЫҚТАУ ҮШІН
АУРУДЫҢ НЕГІЗГІ БЕЛГІЛЕРІ МЕН ПАТОГЕНЕЗІН ЗЕРТТЕУ ҚАЖЕТ.
Сиырдағы катаральды маститтің патогенезі
Сиырлардағы катаральды Сиырларда катаральды мастит Уақытылы емделмеген кезде ауру
мастит көбінесе емізік пайда болуы мүмкін: субакуталы немесе созылмалы
жарасы, емізік каналының түрге ауысады. Қабыну процесі
эпителийі терісінің қабыну созылмалы түрінде 10 күнге таралып, сүт безінің
процесінің нәтижесі болып дейін; альвеолаларына әсер етеді.
табылады, қатаң сауу үш аптаға дейін созылатын Эпителийде патологиялық
кезінде шырышты субакуталық түрінде; микроорганизмдердің экзо және
қабықтың зақымдануы. • созылмалы түрінде бір айдан эндотоксиндердің улы қалдықтары
Патогендік астам уақытқа созылады. жиналады. Метаболизм өнімдері
микроорганизмдер сүт Жедел түрінде өтетін без эпителий жасушаларының
арналары мен цистернаға сиырлардағы катаральды өліміне әкеледі. Сиыр сүтінде казеин
емізік арнасы арқылы енеді, маститтің патогенезі үлпектері мен шырыш қоспалары
гематогенді және деградациямен, экссудат пайда болады. Бірнеше күннен кейін
лимфогенді жолдармен аз. түзілуімен және сүт безінің зақымдалған
лейкоциттердің қабыну лобтарында тоқырау
ошағына ауысуымен сүт безінің кисталарының пайда болуына және
бездік және интегументальды дәнекер тіндердің көбеюіне
эпителийінің зақымдануымен байланысты сүт түтіктерінің
сипатталады. бітелуі байқалады.
Сиырдағы катаральды мастит этиологиясы
Ірі қара малдың катаральды • Сүт сиырларын температуралық режимді • Катар цистерналары мен сүт
маститінің себептері: бұза отырып, дымқыл, желдетілмейтін өткелдері көбінесе малды
бөлмелерде ұстауға болмайды. машинада сауу ережелерін бұза
• Дүңгіршектер мен қораптарды күнделікті
зоогигиеналық нормалар мен отырып, қолмен сауу арқылы
көңден тазарту және қоқысты жаңарту
сауылатын сиырларды ұстау қажет. емізікке зиян келтіреді.
ережелерін бұзу; • Сондай-ақ, сиырлардың маститімен • Сиырдағы катаррлық мастит
желін мен емізік жарақаттары; ауырған сүтті еденге және қоқысқа көбінесе лактацияның алғашқы
сауу кезінде санитарлық шығаруға болмайды – бұл сау апталарында болады.
ережелерді сақтамау; жануарлардың желінін жұқтырып, • Көбінесе сүт безінің
• машинада және қолмен сауу аурудың қайталануын тудыруы мүмкін. қабынуының бұл түрі
• Сауын бастамас бұрын малды зақымдану
техникасының бұзылуы. қашарларда дамиды.
үшін тексеру қажет.
• Жарақат алған жерлер дезинфекциялануы
керек.
• Емшектегі жарақаттар көбінесе
жануарлардың көп жиналуының нәтижесі
болып табылады, сондықтан сүтті
отарды ұстауға және серуендеуге арналған
үй-жай кең болуы керек.
Сиырдағы катаральды маститтің клиникалық
белгілері
• Сүт түтіктері мен цистерналары • 3-4-ші күнде құпияның • Сиырдағы катаральді маститтің ең қауіпті
қабынған сиырлардағы катаральды алғашқы бөліктерінде сіз сүт түрі – бұл альвеоланың қабынуы.
маститтің алғашқы клиникалық арналарын толтыратын және • Альвеолярлы қабыну жануардың
белгілерін 3-4-ші күні байқауға декантация процесін жағдайының нашарлауымен, тәбетінің
болады. қиындататын ұйыған жоғарылауымен және температураның 40-
• Емізіктің төрттен бір бөлігі мен ұйығанын байқай аласыз. 41 ° C дейін жоғарылауымен қатар жүреді,
емізік түбін пальпациялағанда • Емшекті пальпациялау және тамыр соғысы мен тыныс алуы да
бұршақ тәрізді мөрді сезуге болады. сауу кезінде сиырда ауырсыну жеделдейді.
• Қабыну процесінің басында зардап болмайды, жануардың жалпы • Желіннің әсер еткен ширегі немесе үлесі
шеккен тоқсаннан шыққан сүтте жағдайы алаңдаушылық көлемде аздап артады.
үлпектермен және казеиннің ұсақ туғызбайды. • Жергілікті температураның жоғарылауы,
түйіршіктерімен гетерогенді сулы • Сиырдағы катаральды гиперемия және желінді пальпация кезінде
консистенция болады. мастит кезінде сүт өнімділігі ауырсыну байқалады.
• Сиырдағы катаральды мастит сәл төмендеуі мүмкін. • Сүт құпиясында гетерогенді
кезінде сүт сарғыш немесе көкшіл консистенциясы бар, барлық сауылған кезде
реңге ие болады. сұр немесе сары реңктері бар шырышты
• Кейіннен шығарған кезде сүт тромбалар, үлпектер.
қалыпты консистенциясы мен
түсіне ие болады.
•
Сиырдағы катаральды маститті емдеу
• Сиырларда катаральды маститті • Сүт түтіктерінде және бакта
емдеуге арналған сиырларда гормональды, жиналған шырышты тромбтар 40-50 мл
ауырсынуды басатын және жылы сода ерітіндісін (1-2%) енгізу
антибиотиктер қолданылады. арқылы сұйылтылады, содан кейін 15
• Сиырдағы катаральды маститті минут декантация жасалады.
емдеуден бұрын жануар шырынды, • Сауын алдында 5-7 минут ішінде
концентрацияланған жем беруді, сондай- (тұрақсыз сиырлар) сіз 25-30 ХБ
ақ суаруды шектеуі керек. окситоцинді енгізе аласыз (тері астына)
• Емшектің зардап шеккен бөлігі, ең – бұл зардап шеккен сүт секрециясын
алдымен, патогендік сүттің үлес аймақтарынан толығымен
микроорганизмдермен және олардың алып тастауға мүмкіндік береді.
метаболизм өнімдерімен зақымдалған • Емізік каналы арқылы сүттің зардап
сүттен босатылуы керек. шеккен бөлігіне сүт шығарғаннан кейін,
• Күндізгі уақытта желіннің қабынған мастисан препаратының 8-10 мл
бөлігін қолмен 2-3 рет беру керек. эмульсиясын енгізу керек, 36-38 ° C дейін
• Сауын алдында емшекті емізікке қарай бір немесе екі рет қыздырылған күн.
жеңіл уқалау керек.
БОЛЖАМ ЖӘНЕ МҮМКІН АСҚЫНУЛАР
• Ауруды уақтылы диагностикалау және • Сиырлардағы катаральды маститтің
бастапқы сатысында дұрыс емдеу кезінде (5- алғашқы белгілері, әсіресе алғашқы
7 күн) болжам қолайлы болады. сатысында, оны ветеринар үшін де
• Катаральды маститтен кейінгі анықтау қиын, сондықтан бұл ауруды
жануарлардың сүт өндірісі әдетте қалпына емдеу жиі айқын белгілер мен
келеді. асқынулар көрінген кезде де
• 10-15-ші күні қабыну процесі емделмеген тағайындалады.
жағдайда сүт безі альвеоласының катарына • Маститтің катаральды түрі көбінесе
өтеді. лактация кезеңінде пайда болады.
• Көптеген түйіндер мен кисталардың пайда • Құрғақ кезеңде және іске қосу кезеңінде
болуы желіннің атрофиясына және сүт ауру сирек кездеседі.
түтіктерінің облитерациясына әкеледі. • Құрғақ кезеңде аурудың болуын анықтау
• Бұл жағдайда сүт өндірісі бастапқы өте қиын, ал келесі лактация кезеңінде
қалпына келмейді патологиялық процесс күшейіп,
клиникалық түрде өтеді.
ІРІ ҚАРА МАЛДАҒЫ КАТАРАЛЬДЫ МАСТИТТІҢ
АЛДЫН АЛУ
БҰЛ АУРУДЫҢ ЫҚТИМАЛДЫҒЫН БОЛДЫРМАУ ҮШІН НЕГІЗГІ ПРОФИЛАКТИКАЛЫҚ ШАРАЛАРДЫ САҚТАУ ҚАЖЕТ:

МАЛДЫҢ САУЫЛАТЫН ОРЫНДАРЫ МЕН БАСҚА ОРЫНДАРЫН ТАЗА ҰСТАУ (ТАЗАРТУ ЖӘНЕ ДЕЗИНФЕКЦИЯЛАУ);

ТЕМПЕРАТУРА РЕЖИМІН САҚТАҢЫЗ, СЫЗБАЛАРДАН АУЛАҚ БОЛЫҢЫЗ;

СИЫРЛАРДЫ МАШИНАМЕН ЖӘНЕ ҚОЛМЕН САУУДЫҢ САНИТАРЛЫҚ НОРМАЛАРЫН САҚТАУ;

СИЫРЛАРДЫ ТӨЛДЕУГЕ ДЕЙІН УАҚЫТЫЛЫ ЖӘНЕ БІРТІНДЕП ЖҮГІРУ;

ЖЕЛІНГЕ ЗАҚЫМ КЕЛТІРМЕУ ҮШІН ЖАНУАРЛАРДЫ КӨП ЖИНАУДЫ БОЛДЫРМАҢЫЗ;

• СҮТТІҢ АЛҒАШҚЫ БӨЛІКТЕРІН ТОРМЕН АРНАЙЫ ЫДЫСТАРҒА ШЫҒАРЫҢЫЗ – БҰЛ МАСТИТ БЕЛГІЛЕРІН
АНЫҚТАУҒА ЖӘНЕ ЕДЕНГЕ ИНФЕКЦИЯЛАНҒАН СҮТ СЕКРЕЦИЯСЫНЫҢ ЕНУІНЕ ЖОЛ БЕРМЕЙДІ.

•

• КАТАРАЛЬДЫ ЖӘНЕ МАСТИТТІҢ БАСҚА СОРТТАРЫН СИЫРЛАРДАН ЕРТЕ АНЫҚТАУ ҮШІН ЕМШЕКТІ ҮНЕМІ
ТЕКСЕРІП, ЖАНУАРДЫ БАҚЫЛАП ОТЫРУ КЕРЕК, БҰЛ АУРУ ТУЫНДАҒАН ЖАҒДАЙДА ВЕТЕРИНАРҒА АУРУ
ТАРИХЫН ҚҰРАСТЫРУҒА ЖӘНЕ АЛЫНҒАН МӘЛІМЕТТЕР НЕГІЗІНДЕ ЕМДЕУДІ ТАҒАЙЫНДАУҒА МҮМКІНДІК
БЕРЕДІ.
ҚОРЫТЫНДЫ
• СИЫРЛАРДАҒЫ КАТАРАЛЬДЫ МАСТИТ, ОСЫ АУРУДЫҢ БАСҚА ТҮРЛЕРІ
СИЯҚТЫ, ҚАУІПТІ, ӨЙТКЕНІ ЕМДЕУДІ КЕШІКТІРГЕНДЕ ЖАНУАРЛАРДЫҢ СҮТ
БЕЗДЕРІНІҢ БІР БӨЛІГІ СҮТ ШЫҒАРУ ҚАБІЛЕТІНЕН ТОЛЫҚТАЙ АЙРЫЛУЫ
МҮМКІН.
• АУРУДЫ УАҚТЫЛЫ ЕМДЕУ ЖӘНЕ АЛДЫН-АЛУ, СОНДАЙ-АҚ СҮТТІ
ЖАНУАРЛАРДЫ ҰСТАУДЫҢ ЗООГИГИЕНАЛЫҚ НОРМАЛАРЫН САҚТАУ
КАТАРАЛЬДЫ МАСТИТ ӘСЕРІН БОЛДЫРМАУҒА КӨМЕКТЕСЕДІ.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Ц.БАЛТАЕВ , Б.Д. ЖУКИН . ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ АКУШЕРЛІК , ГИНЕКОЛОГИЯ ЖӘНЕ
КӨБЕЮ БИОТЕХНОЛОГИЯСЫ . – АЛМАТЫ , 2011 .
2. ЮМ . НАЗАРОВ . МАЛДЫҢ ЖҰҚПАЛЫ ЕМЕС АУРУЛАРЫ . – АЛМАТЫ , 1993
3. 3.Қ. ҚОЖАБЕОВ . МАЛ ДӘРІГЕРЛІК ФАРМАКОЛОГИЯ . – АЛМАТЫ , 2000
4. MA МОДАҒҰЛОВ . ЖАНУАРЛАР ІШКІ АУРУЛАРЫ . – АЛМАТЫ . 2009 .
5. КОЛОС , 1980 . 13 ЖАҢАБЕКОВ К. , МАҚАШЕВ Е. ЖАНУАРЛАР АНАТОМИЯСЫ . – АЛМАТЫ
, 1996
6. М.Н. ЖОЛАНОВ , Қ.У. ҚОЙБАҒАРОВ , МАЛ АКУШЕРЛІГІ ЖӘНЕ АЛМАТЫ , 2007 .
7. В.Д. СОКОЛОВ . КЛИНИЧЕСКАЯ ФАРМАКОЛОГИЯ – М .: КОЛОС , 2002 .
8. Б.В. УША , М.А. ФЕЛЬДШТЕЙН . КЛИНИЧЕСКОЕ ОБСЛЕДОВАНИЕ ЖИВОТНЫХ . – М .:
АГРОПРОМИЗДАТ , 1986
9. ГГ . ПЕРБАКОВ , ВНУТРЕННИЕ БОЛЕЗНИ ЖИВОТНЫХ , - М .: ЛАНЬ , 2002

Ұқсас жұмыстар

Сиырдағы катаральды маститтің клиникалық белгілері

Серозды желінсау

ЖЕЛІНСАУ АУРУЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ

Малдың кілегейлі қабықтарын, лимфа бездерін зерттеу және дене қызуын өлшеу

Сиырдың желінсау ауруы

Қызылиек қабынуы

Бронхопневмония ауруының этиологиясы

Гингивиттің белгілері

Көкжөтел

Стоматиттің қабынуы

Пәндер