Көмірсулардың құрамы, құрылысы

Презентация қосу

Көмірсулардың құрамы, құрылысы.
Липидтердің синтезі.

Орындаған: Назар Қ.,
Қарабаев Т.
Тексерген: Ережепов А.
Көмірсулар деген не?
Көмірсулар– жартылай
функциональды қосылыстар
Бұлар молекула құрамында
көміртек, сутек және оттек
атомдары болатын, сонымен бірге
ондағы сутек пен оттек
атомдарының қатынасы дәл су
молекуласындағыдай (2:1) болып
келетін органикалық заттар.
Көмірсулардың жалпы
формуласы - Сn(H2O)m
Көмірсулардың қызметтері

• Олар биологиялық үрдістерге қажетті энергиямен
қамтамасыз етеді.
• Ағзадағы жүретін метаболизмдегі синтезделетін
аралық немесе соңғы өнімдер үшін бастапқы
материал болып табылады.
• Көмірсуларға өсімдіктердің құрғақ затының 80% -
ы, жануарларда 20%-ы сәйкес келеді.
• Адам тамағының шамамен 70%-ы көмірсудан
тұрады.
Тарихи анықтама

Адамдар көмірсуларды өте ерте кезден бастап қолданып
келеді, ең бірінші адам танысқан көмірсу (дәлірек
айтқанда көмірсу қоспасы) бал болған.
Қант қамысының Отаны солтүстік-батыс Үнді-Бенгалия.
Еуропалықтар қант қамысымен Александр
Македонскийдің б.з.д 327 ж. жорықтары нәтижесінде
танысқан.
Крахмал гректерге ертеден белгілі болған.
1. Қант қызылшасындағы қантты
таза күйінде 1747 ж. неміс химигі А.
Маргграф алған.

2. 1811 ж. орыс химигі Кирхгоф
алғаш рет крахмалды
Сигизмунд Маргграф
гидролиздеп глюкоза алған.
3. Алғаш рет глюкозаның дұрыс
эмпирикалық формуласын 1837 Густов Кирхгоф
ж. швед химигі Я. Берцеллиус
ұсынды. С6Н12О6
4. Көмірсуларды формальдегидтен
Са(ОН)2 қатысында синтездеуді Якоб Берцелиус

1861 ж. А.М. Бутлеров жасады.
Бутлеров А.
Көміртек
қосылыстар

Органикалық Бейорганикалық

Көмірсулар Әктас, мрамор, бор, Графит, алмаз,
(қантты заттар) Мұнай, бензин, тас
доломит, ас содасы, фуллерон,
майлар, көмір, газ,
көмірқышқыл, иіс карбин,
нәруыздар полиэтилен, метан
газы нанотүтікшелер
Көмірсулардың жіктелуі

Көмірсулар = қантты заттар

Күрделі
Жай
(СН2О)n, мұнда n=3-9
моносахаридтер
Дисахаридтер Полисахаридтер
глюкоза С12Н22О11 Сx(Н2О)y
фруктоза С6 - гексозалар
галактоза
крахмал
сахароза
2 гликоген
рибоза С5 - пентоза лактоза полигексоза
гексозалар целлюлоза
дезоксирибоза мальтоза
хитин
Көмірсулардың молекулалық массасы артқан сайын, олардың
суда ерігіштігі азаяды және дәмінің тәттілігі де кемиді.
Көмірсулардың жіктелуі

Моносахаридтер
Полисахаридтер
Дисахаридтер

Глюкоза Сахароза (қант Крахмал
( жүзім қанты) қызылшасы Целлюлоза
Фруктоза немесе қант Гликоген
қамысы қанты)
Рибоза (С6Н10О5)n
Лактоза (сүт
С6Н12О6 қанты) (моносахаридтерд
(гидролизден- С12Н22О11 ің бірнеше (көп)
молекуласына
бейді) ( 2 молекула гидролизденеді)
моносахаридке
гидролизденеді)
Дисахаридтер
Сахароза (кәдімгі тағамдық қант).
Ол қант қызылшасы мен қант қамысында көп
мөлшерде кездеседі.
Мальтоза
Мальтоза (солод қанты)
Мальтозаны солод құрамындағы крахмалды ферменттер

қатысында гидролиздеу арқылы алуға болады .
Полисахаридтер
Крахмал – көптеген
өсімдіктердің қорлық
полисахариді
Өнеркәсіпе оны
картоптан алады. Бұл
ақ түсті ұнтақ.
Полисахаридтер
Гликоген – жануар крахмалы, ол
бауырда жинақталады және
жануарлар мен адам ағзасының
қор заты болып табылады.
Глюкозаның физикалық
қасиеттері
Қатты, кристалды зат
Түссіз
Тәтті дәмі бар
Суда жақсы ериді
1. Көпатомды спирт ретіндегі
қасиеттері
( – ОН топқа байланысты),
2. Альдегид ретіндегі қасиеттері
( -СОН топқа байланысты),
3. Глюкозаның өзіне тән қасиеттері.
Глюкозаның өзіне тән қасиеттері

1) Спирттік ашу
С6Н12О6 → 2СН3-СН2ОН + 2СО2↑
Этил спирті
2) Сүт қышқылдық ашу
С6Н12О6 → 2СН3-СНОН –СООН
Сүт қышқылы
3) Май қышқылдық ашу
С6Н12О6 → С3Н7СООН + 2Н2↑ + 2СО2↑
4) Толық тотығуы
С6Н12О6 +6О2 → 6Н2О + 6СО2
Олигосахаридтер

2 мен 10 арасында
ауытқитын
моносахаридтерден
құралатын
көмірсулар.
Табиғатта көбіне
дисахаридтер
түрінде кездеседі
Липидтердің синтезі
Липидтер алмасуы немесе липидтер метаболизмі — тірі
организмдердің кейбір жасушаларында болатын күрделі
биохимиялық және физиологиялық процесс.
Липидтер алмасуы келесі процестерді қамтиды:
• Тағаммен бірге келетін ас қорыту жолындағы липидтердің
бөлінуі, қорытылуы және сіңуі.
• Майларды ішектен хиломикрондармен тасымалдау.
• Триацилглицерол алмасу.
• Фосфолипидтер алмасуы.
• Алмасу холестерола.
• Май қышқылдары мен кетон денелерінің өзара әрекеттесуі.
• Липогенез.
• Липидтердің катаболизмі-липолиз.
• Май қышқылдарының катаболизмі.
https://ru.wikipedia.org/wiki/
Липогенез

Липогенез - май қышқылдарының синтезі
процесі, оның негізгі көзі көмірсулар болып
табылады.
Тамақпен ағзаға түрлі май қышқылдары,
соның ішінде маңызды заттар кіреді.
Ауыстырылатын май қышқылдарының едәуір
бөлігі бауырда, аз дәрежеде — май тінінде және
бала емізетін сүт безінде синтезделеді. Май
қышқылдарының синтезі үшін көміртектің
көзі-сіңіру кезеңінде глюкозаның ыдырауы
кезінде пайда болатын ацетил КоА. Осылайша,
ағзаға түсетін көмірсулардың артық мөлшері
май қышқылдарына, содан кейін майларға
айналады

https://ppt-online.org/368162
Бауырдағы липидтер алмасуы көмірсулар мен
аминқышқылдарының өзгеруімен тығыз байланысты. Резорбция
фазасында қоректік заттар түскен кезде глюкоза ацетил КоА аралық
түзілуі арқылы май қышқылдарына айналады. Бауыр сонымен қатар
май қышқылдарын асқазан-ішек жолдарынан (хиломикрондар
түрінде) және басқа тіндерден липопротеидтерден шығара алады.
Май қышқылдары триглицериндер мен фосфолипидтердің биосинтезі
үшін қолданылады. Майларды аполипопротеидтермен
байланыстырған кезде өте төмен тығыздықтағы липопротеин
кешендері пайда болады. Олар қанға еніп, басқа тіндерге, ең алдымен
май және бұлшықет тіндеріне өтеді.
Постсорбция кезеңінде, әсіресе аштық немесе ораза кезінде
липидтер алмасуы кері бағытта жүреді, организм өз қорларына
жүгінеді. Мұндай жағдайларда майлар май тінінен қанға түседі,
бауырға өтеді, β-тотығу нәтижесінде ацетил КоА-ға ыдырайды және
соңында кетон денелеріне айналады.

http://www.chem.msu.ru/rus/teaching/kolman/304.htm
http://www.chem.msu.ru/rus/teaching/kolman/304.htm
Тағамдық липидтердің 90% - ы тек эмульсияланған майларға әсер
ететін липазамен (гидролаз класы) бөлінетін майлармен ұсынылған.
Сондықтан липаза майларды эмульсиялау үшін жағдайлар және липазаның
әрекеті үшін оңтайлы рН (сәл сілтілі немесе бейтарап орта) болатын ас
қорыту жолдарының бөліктерінде белсенді. Ауыз қуысында майлар
сіңірілмейді, дегенмен тілдің дорсальды бетінің бездері шығаратын липаза
бар, асқазан сөлінің қышқыл рН мәндерінде салыстырмалы түрде тұрақты.
Ауыз қуысында тамақ ұзақ уақытқа созылмайды, содан кейін ол асқазанға
түседі, онда асқазан липазасы шығарылады. Ол эмульсияланған күйдегі сүт
майларын ыдыратады, сондықтан ол балалық шақта белсенді. Ересектерде
асқазан липазасы негізінен сүт рационында белсенді болады. Майлардың
негізгі қорытылуы аш ішекте панкреатиялық липазаның қатысуымен
жүреді, ол өт құрамында он екі елі ішекке енетін өт қышқылдарымен
алдын-ала белсендіріледі. Сонымен қатар, өт қышқылдары майларды
эмульсиялайды. Өт ішекке холецистокининнің әсерінен өт қабының
жиырылуын ынталандыру арқылы енеді – он екі елі ішектің шырышты
қабығымен синтезделген асқазан-ішек гормондарының бірі, құрамында
липидтер бар тағамның түсуіне жауап ретінде
https://lifelib.info/biochemistry/biochemistry_3/5.html
1. ФАД-тәуелді дегидрогеназаның қатысуымен
ацил-КоА дегидроацил-КоА дегидрлеу;
2. Гидратазаның қатысуымен гидрооксицил КоА
түзе отырып, в-жағдайдағы суды дегидроацил
КоА-ға қосу;
3. NAD-тәуелді дегидрогеназаның қатысуымен
гидроксиацил-КоА-ны b-кетоацил-КоА-ға
дегидрлеу;;
4. Ацил-КоА және ацетил-КоА түзілуімен
тиолазаның қатысуымен тиобондтың бөлінуі.

1 және 3 сатыларындағы дегидрогенизация
реакцияларында сутегі атомдарын ЭТЖ -ға
өткізетін редукцияланған коферменттер түзіледі,
онда АТФ синтезделеді.

Келесі циклдегі әрбір май қышқылы ацил- және
ацетил-КоА-ға ыдырайды, ал тізбек екі көміртек
атомымен қысқарады. Ацетил-КоА ТКА-ға түседі,
ал ацил-КоА барлық 4 кезеңнен өтеді. Бұл келесі
циклде ацетил-КоА қалмағанша қайталанады.
Ацетил FA құрамындағы көміртек атомдарының
санынан екі есе аз түзіледі.

http://test.kirensky.ru/books/book/
Biochemistry/chapter_12.htm
Қорытынды:
Күнделікті
Күнделіктіазықтың
азықтың 60%-ы
60%-ыкөмірсудан
көмірсудантұрады
тұрады

Құрамы Күрделі
Күрделі
Көмірсулар
Көмірсулар Құрамыбойынша
бойынша крахмал
жіктеледі
жіктеледі крахмал(С
(С6НН10ОО5)n)
6 10 5 n

Азық
Азық құрамында
құрамында Олардың
Олардың құрамында
құрамында екі
екі
көмірсудың
көмірсудың функциональды
функциональдытоп топболады:
жетіспеушілігі
жетіспеушілігі Жай
Жай болады:
1)1) Гидроксо топ, құрылымдық
Гидроксо топ, құрылымдық
зиян
зиян және
және ол
ол глюкоза
ағзадағы нәруыз глюкоза (структуралық)
(структуралық)формуласы
формуласы -ОН
-ОН
ағзадағы нәруыз СС6НН12ОО6 2)2)Карбониль топ, құрылымдық
бен майлардың Карбониль топ, құрылымдық
бен майлардың 6 12 6
(структуралық)
энергиясын (структуралық) формуласы
формуласы - -
энергиясын НС=О
қарқынды Көмір НС=О
қарқынды Көмірқышқыл
қышқыл
пайдалануға
пайдалануға газыСО
газыСО2 2 Тағам құрамындағы
Тағам құрамындағы
әкеледі.
әкеледі. Олардың мен
менсуға
суғаНН2О ыдырайды көмірсулардың
Олардың 2О ыдырайды көмірсулардың көп болуы
көп болуы зиян,
зиян,
ыдыруы
ыдыруы глюкоза
глюкоза және
жәнеэнергия
энергиябөледі
бөледі ол семіздікке әкеледі. Қантты
(1 ол семіздікке әкеледі. Қантты
нәтижесінде
нәтижесінде адам
адам СС6HH12O
O6 (1 г. көмірсу – 4,1 ккал.)
г. көмірсу – 4,1 ккал.) мөлшерден
мөлшерден тыстыс көп
көп қабылдау
қабылдау
6 12 6
ағзасына
ағзасына зиянды
зиянды ішек микрофлорасы
ішек микрофлорасы
заттар саны функциясына
заттар саны функциясына керікері әсер
әсер етіп,
етіп,
артады.
артады. Көмірсулар адам ағзасында холестериннің алмасуын бұзады
Көмірсулар адам ағзасында холестериннің алмасуын бұзады
және
және қан
қан сары
сары суында
суында оның
қорға
қорғажиналуы
жиналуымүмкін!
мүмкін! мөлшерінің
оның
мөлшерініңкөбеюіне
көбеюінеәкеледі.
әкеледі.

Ұқсас жұмыстар

Ағзадағы қуат алмасу

БАУЫРДЫҢ ЗАТ АЛМАСУ ПРОЦЕСТЕРГЕ ҚАТЫСУ ФУНКЦИЯСЫ

Көмірсулар және көмірсуларбар биополимерлер құрылымы

Тісжегі тұрақтылық және тісжегі қабылдаушылық

Глюкозаға тән қасиеті

Биологиялық мембрана

Митахондрия - мембараналы оргоноид

Ауыз қуысының құрылысы және астың қорытылуы

Альдегидтен алынуы

Биологиялық мембраналар

Пәндер