Көмірсулардың құрамы, құрылысы

Көмірсулардың құрамы, құрылысы. Липидтердің синтезі.

Орындаған: Назар Қ., Қарабаев Т.

Тексерген: Ережепов А.

Көмірсулар деген не?

Көмірсулар- жартылай функциональды қосылыстар

Бұлар молекула құрамында көміртек, сутек және оттек атомдары болатын, сонымен бірге ондағы сутек пен оттек атомдарының қатынасы дәл су молекуласындағыдай (2:1) болып келетін органикалық заттар.

Көмірсулардың жалпы формуласы - Сn(H2O) m

Көмірсулардың қызметтері

Олар биологиялық үрдістерге қажетті энергиямен қамтамасыз етеді.

Ағзадағы жүретін метаболизмдегі синтезделетін аралық немесе соңғы өнімдер үшін бастапқы материал болып табылады.

Көмірсуларға өсімдіктердің құрғақ затының 80% -ы, жануарларда 20%-ы сәйкес келеді.

Адам тамағының шамамен 70%-ы көмірсудан тұрады.

Тарихи анықтама

Адамдар көмірсуларды өте ерте кезден бастап қолданып келеді, ең бірінші адам танысқан көмірсу (дәлірек айтқанда көмірсу қоспасы) бал болған.

Қант қамысының Отаны солтүстік-батыс Үнді-Бенгалия. Еуропалықтар қант қамысымен Александр Македонскийдің б. з. д 327 ж. жорықтары нәтижесінде танысқан.

Крахмал гректерге ертеден белгілі болған.

1. Қант қызылшасындағы қантты таза күйінде 1747 ж. неміс химигі А. Маргграф алған.

2. 1811 ж. орыс химигі Кирхгоф алғаш рет крахмалды гидролиздеп глюкоза алған.

3. Алғаш рет глюкозаның дұрыс эмпирикалық формуласын 1837 ж. швед химигі Я. Берцеллиус ұсынды. С6Н12О6

4. Көмірсуларды формальдегидтен Са(ОН) 2 қатысында синтездеуді

1861 ж. А. М. Бутлеров жасады.

Бутлеров А.

Густов Кирхгоф

Сигизмунд Маргграф

Якоб Берцелиус

Көмірсулар (қантты заттар) майлар, нәруыздар

Мұнай, бензин, тас көмір, газ, полиэтилен, метан

Әктас, мрамор, бор, доломит, ас содасы, көмірқышқыл, иіс газы

Графит, алмаз, фуллерон, карбин, нанотүтікшелер

Көміртек қосылыстар

Органикалық

Бейорганикалық

Көмірсулардың жіктелуі

Көмірсулар = қантты заттар

Жай

(СН2О) n, мұнда n=3-9

моносахаридтер

Күрделі

Дисахаридтер

С12Н22О11

Полисахаридтер

Сx(Н2О) y

глюкоза

фруктоза

галактоза

С6 - гексозалар

рибоза

дезоксирибоза

С5 - пентоза

сахароза

лактоза

мальтоза

2 гексозалар

крахмал

гликоген

целлюлоза

хитин

полигексоза

Көмірсулардың молекулалық массасы артқан сайын, олардың суда ерігіштігі азаяды және дәмінің тәттілігі де кемиді.

Крахмал

Целлюлоза

Гликоген

(С6Н10О5) n

(моносахаридтердің бірнеше (көп) молекуласына гидролизденеді)

Көмірсулардың жіктелуі

Моносахаридтер

Дисахаридтер

Полисахаридтер

Глюкоза

( жүзім қанты)

Фруктоза

Рибоза

С6Н12О6

(гидролизден-

бейді)

Сахароза (қант қызылшасы немесе қант қамысы қанты)

Лактоза (сүт қанты)

С12Н22О11

( 2 молекула моносахаридке гидролизденеді)

Дисахаридтер

Сахароза (кәдімгі тағамдық қант) .

Ол қант қызылшасы мен қант қамысында көп мөлшерде кездеседі.

Мальтоза

Мальтоза (солод қанты)

Мальтозаны солод құрамындағы крахмалды ферменттер қатысында гидролиздеу арқылы алуға болады.

Полисахаридтер

Крахмал - көптеген өсімдіктердің қорлық полисахариді Өнеркәсіпе оны картоптан алады. Бұл ақ түсті ұнтақ.

Полисахаридтер

Гликоген - жануар крахмалы, ол бауырда жинақталады және жануарлар мен адам ағзасының қор заты болып табылады.

Глюкозаның физикалық қасиеттері

Қатты, кристалды зат

Түссіз

Тәтті дәмі бар

Суда жақсы ериді

Көпатомды спирт ретіндегі қасиеттері

( - ОН топқа байланысты),

2. Альдегид ретіндегі қасиеттері

( -СОН топқа байланысты),

3. Глюкозаның өзіне тән қасиеттері.

Глюкозаның өзіне тән қасиеттері

1) Спирттік ашу

С6Н12О6 → 2СН3-СН2ОН + 2СО2↑

Этил спирті

2) Сүт қышқылдық ашу

С6Н12О6 → 2СН3-СНОН -СООН

Сүт қышқылы

3) Май қышқылдық ашу

С6Н12О6 → С3Н7СООН + 2Н2↑ + 2СО2↑

4) Толық тотығуы

С6Н12О6 +6О2 → 6Н2О + 6СО2

2 мен 10 арасында ауытқитын моносахаридтерден құралатын көмірсулар. Табиғатта көбіне дисахаридтер түрінде кездеседі

Олигосахаридтер

Липидтер алмасуы немесе липидтер метаболизмі - тірі организмдердің кейбір жасушаларында болатын күрделі биохимиялық және физиологиялық процесс.

Липидтер алмасуы келесі процестерді қамтиды:

Тағаммен бірге келетін ас қорыту жолындағы липидтердің бөлінуі, қорытылуы және сіңуі.

Майларды ішектен хиломикрондармен тасымалдау.

Триацилглицерол алмасу.

Фосфолипидтер алмасуы.

Алмасу холестерола.

Май қышқылдары мен кетон денелерінің өзара әрекеттесуі.

Липогенез.

Липидтердің катаболизмі-липолиз.

Май қышқылдарының катаболизмі.

https://ru. wikipedia. org/wiki/

Липидтердің синтезі

Липогенез - май қышқылдарының синтезі процесі, оның негізгі көзі көмірсулар болып табылады.

Тамақпен ағзаға түрлі май қышқылдары, соның ішінде маңызды заттар кіреді. Ауыстырылатын май қышқылдарының едәуір бөлігі бауырда, аз дәрежеде - май тінінде және бала емізетін сүт безінде синтезделеді. Май қышқылдарының синтезі үшін көміртектің көзі-сіңіру кезеңінде глюкозаның ыдырауы кезінде пайда болатын ацетил КоА. Осылайша, ағзаға түсетін көмірсулардың артық мөлшері май қышқылдарына, содан кейін майларға айналады

Липогенез

https://ppt-online. org/368162

http://www. chem. msu. ru/rus/teaching/kolman/304. htm

Бауырдағы липидтер алмасуы көмірсулар мен аминқышқылдарының өзгеруімен тығыз байланысты. Резорбция фазасында қоректік заттар түскен кезде глюкоза ацетил КоА аралық түзілуі арқылы май қышқылдарына айналады. Бауыр сонымен қатар май қышқылдарын асқазан-ішек жолдарынан (хиломикрондар түрінде) және басқа тіндерден липопротеидтерден шығара алады. Май қышқылдары триглицериндер мен фосфолипидтердің биосинтезі үшін қолданылады. Майларды аполипопротеидтермен байланыстырған кезде өте төмен тығыздықтағы липопротеин кешендері пайда болады. Олар қанға еніп, басқа тіндерге, ең алдымен май және бұлшықет тіндеріне өтеді.

Постсорбция кезеңінде, әсіресе аштық немесе ораза кезінде липидтер алмасуы кері бағытта жүреді, организм өз қорларына жүгінеді. Мұндай жағдайларда майлар май тінінен қанға түседі, бауырға өтеді, β-тотығу нәтижесінде ацетил КоА-ға ыдырайды және соңында кетон денелеріне айналады.

http://www. chem. msu. ru/rus/teaching/kolman/304. htm

Тағамдық липидтердің 90% - ы тек эмульсияланған майларға әсер ететін липазамен (гидролаз класы) бөлінетін майлармен ұсынылған. Сондықтан липаза майларды эмульсиялау үшін жағдайлар және липазаның әрекеті үшін оңтайлы рН (сәл сілтілі немесе бейтарап орта) болатын ас қорыту жолдарының бөліктерінде белсенді. Ауыз қуысында майлар сіңірілмейді, дегенмен тілдің дорсальды бетінің бездері шығаратын липаза бар, асқазан сөлінің қышқыл рН мәндерінде салыстырмалы түрде тұрақты. Ауыз қуысында тамақ ұзақ уақытқа созылмайды, содан кейін ол асқазанға түседі, онда асқазан липазасы шығарылады. Ол эмульсияланған күйдегі сүт майларын ыдыратады, сондықтан ол балалық шақта белсенді. Ересектерде асқазан липазасы негізінен сүт рационында белсенді болады. Майлардың негізгі қорытылуы аш ішекте панкреатиялық липазаның қатысуымен жүреді, ол өт құрамында он екі елі ішекке енетін өт қышқылдарымен алдын-ала белсендіріледі. Сонымен қатар, өт қышқылдары майларды эмульсиялайды. Өт ішекке холецистокининнің әсерінен өт қабының жиырылуын ынталандыру арқылы енеді - он екі елі ішектің шырышты қабығымен синтезделген асқазан-ішек гормондарының бірі, құрамында липидтер бар тағамның түсуіне жауап ретінде