Араб халифатының мемлекеті және құқығы

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті.
Заң факультеті

Араб халифатының
мемлекеті және құқығы

Орындаған: Жамалбек Х
Қабылдаған: Саткей Т.Б

Тараз 2019ж
Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім
1) Мемлекет құрылымы
2) 4 халифат
3) Мемлекеттің ыдырауы
4) Араб халифатының құқығының пайда болуы.
5) Құқықтың қайнар көздері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе

Араб Халифаты Арабияда VII ғасырдың 20
жылдарының соңында діни реформатор Мұхаммедтің
қызметі нәтижесінде құрылды және ол қайтыс болған соң
20 жылдан соң бүкіл Сасанидтік Иран жерін және
Византияның елеулі бөлігін өзіне қаратты.
Халифаттың пайда болу жолдары ғұндар, готтар және
түркілер державаларының тарихына ұқсас болғанымен,
ол әлде қайда ұзақ өмір сүрді және бүкіләлемдік тарихқа
ықпал етті.
1) Мемлекет
құрылымы
Мұхаммедке құдай аян беріп, соның

нәтижесінде ол Алланың елшісі ретінде
діни уағыздар жүргізе бастады және
халықты пұтқа табынудан бас тартып
жалғыз құдай Аллаға құлшылық етуге
шақырды. Уақыт өте келе ортақ дінге бой
ұсынған адамдар бірлестіге Мұхаммедтің
қасына шоғырлана бастады.
VII ғасырдың 20-30 жылдары
Мұхаммед басқарған мұсылман
қауымының ұйымдастырушылық
тұрғадан қалыптасуы аяқталып, ол
негізін қалаған қаулы күштер ислам туы
астына бірікті. 630 жылы Арабияның ішкі
обылыстарының көшпенділері мен Тайф
қаласы Мұхаммедке бағынды. 1-сурет. Араб халифаты
622-632 жылдары Мұхаммед
пайғамбар билік еткен кезең.
Араб халифатының мемлекеттік
құрылысы
(622-1258 жылдары )
ҚАДИ ХАЛИФ ШУРТА ПОЛИЦИЯ

ӘМІРЛЕР (ЭМИРАТТАРДА)

ҰЛЫ УӘЗІР ӘСКЕР

АРАБ ТАЙПАЛАРЫНЫІ
ҚАРАЖАТ ЖӨНІНДЕГІ УАЗІРЛЕР
ОРЫНДАСАР ЖАСАҚТАРЫ

ЖАЛДАМАЛЫЛАР
ДИВАНДАР
- ИСПАНИЛ
- СОЛТҮСТІК ГУЛЯМДЕР
АФРИКА
- ЕГИПЕТ ӘЛ ХАРАЖ (ҚАРАЖАТ
ӘЛ ХАТЫМ (СЕКРЕТАРИАТ)
СИРИЯ МИНИСТРЛІГІ)
-
- ИРАН
- ОРТА АЗИЯ
- СОЛТҮСТІК ӘЛ РАСИЛ (ЖОЛДАРМЕН ӘСКЕРГЕ ЖЕТЕКШІЛІК ЕТУ
ҮНДІСТАН БАЙЛАНЫС МЕКЕМЕСІ) (ДИВАН ӘЛ ДЖУНД)

ӘЛ БАРИД (ЖОЛДАР МЕН
ТЕКСЕРУ ЖӘНЕ ТЫҢШЫЛЫҚ
ПОШТА БАСҚАРМАСЫ)

МУХАТАСИБ БАЗАРЛАРДЫ
БАҚЫЛАУ
2) 4 халифат
632 жылы Мұхаммед қайтыс болды.

Арабияның одан әрі бірігу процесі 4 тақуа
халиф Әбу Бәкір, Омар, Оспан және Әлидің
жетекшілігімен жүргізілді.
Әбу Бәкір 632-634ж
Омар 634-644ж
Оспан 644-656ж
Әли 656-661ж
I-Мұхаммед
пайғамбардың қайтыс болуы
кезінде бақыланатын аумақ.
II-Абу Бәкір кезіндегі
жаулап алынған аумақ.
III- Омар кезіндегі жаулап
алынған аумақ.
I- Оспан кезіндегі жаулап
алынған аумақ.
3) Мемлекеттің
ыдырауы
Араб Халифатының ыдырауы. VIII

ғасырдың соңында араб мемлекетінің
дамуында жаңа үрдістер орын алды .
Жаулап алынған елдердің жергілікті
ақсүйектері күшейіп , Халифаттың
біртұтастығың жоюға тырысты. Бұл
кезеңде әмірлерге өз әскерін ұстауға
және салық жинауға мүмкіндік туды.
Осылайша ,кейбір аймақтағы әмірлер
аса ірі әскери күштің иесіне айналды .
Бұл , өз кезегінде , Араб Халифаты
тәуелсіз мемлекеттерге ыдырауына
негіз болды .VIII ғасырдың екінші
жартысында Испаниядағы Кордова
әмірлігі тәуелсіздік алды.Осыдан соң
Тунис және Маракко елдері бөлініп
шықты.Осылайша Араб Халифаты
өмір сүруін тоқтатты ..
4) Араб халифатының құқығының
пайда болуы.

Араб Халифаттың құқығының
пайда болуы ислам дінінің
«Құран кәрім» кітабы негізінде
құрылған.Ал ислам дінінің негізін
Мұхаммед пайғамбар
қалаған .Ол Мекке қаласында
«піл жылы» , яғни 571 жылы
өмірге келген.Ең алғаш 610
жылы «Хира» тауында
Мұхаммедке « Құдай »аян беріп
соның нәтижесінде ислам дінің
қалыптастырды Мұхаммедтің
жанына шоғырланған жаңа
қауым «үммет» деп аталды.
5) Құқықтың қайнар көздері
Заң энциклопедиясына сәйкес,
Шариғат-Құран мен

Сүннеттің
негізінде жасалған мемлекеттік ,
мұрагерлік ,қылмыстық , отбасы –
неке құқығы нормаларынан
тұратын діни және құқықтық
нормалар жиынтығы. Басқаша
айқанда ,шариғат ислам дінінің
ажырамас бөлігі ,оның діни
аңыздық ұстанымдарымен тығыз
байланысты құқықтық ереже.
Ислам дінің құқықтық ережелерді
құдай заңы мен тәртібінің бір бөлігі
ретінде қарастырады және осының
негізінде шариғат нормаларынан
туындайтын тыйым салулар құдай
атымен байланыстырады.
Құран 6219 өлеңге (аят) бөлінген 14 тараудан
(сүре) тұрады. Олардың басым бөлігі
мифологиялық сипатқа ие және тек шамамен 500
өлең мұсылмандардың жүріс тұрысын реттейтін

ережелерден тұрады. Бұл ретте 80 өлең ғана
құқықтық мәнеге ие деп айтуға болады.
Мұсылман құқығының қайнар көздерінің
иерархиясында иджма, құран мен сүнеттен кейінгі
үшінші халифаттың қайнар құқығы болды. Ал
иджмадан кейін қиясқа тұрды. Осы аталған төрт
құқықтық қайнар көз бойынша халифаттың ішкі,
сыртқы құқығы реттеліп отырды.
ҚОРЫТЫНДЫ

Қортындылай келгенде, арабтардың жеңіске
жетуінің негізгі себептерін Византия мен Сасанидтік
Иранның экономикалық әлсіреуімен, ең басты осы
мемлекеттегі әлеуметтік қайшылықтардың
шиеленісуімен түсіндіруге болады.
Араб әскерлерінің негізгі бөлігін құрған
бедундердің жаңа ілімді білмегені және біле
алмағаны белгілі. Өйткені, мұсылман діни әдебиетінің
алғашқы шығармасы – Құранды құрастыру арабтарды
жаулап алу жорықтарының бірінші кезеңі аяқталған
кезде, яғни VII ғасырдың ортасында болатын.
Пайдаланылған
әдебиеттер тізімі

1. Черниловский З.М. Всеобщая история государства и права. М.
2. История государства и права зарубежных стран. Часть I,II.
3. Хрестоматия по всеобщей истории государства и права.
М.,1998.
4. Всеобщая история государства и права. п/р. К.И. Батыра.
5. Мұхтарова А.К. Шетелдер мемлекетi мен құқығы тарихы.
А.,1999ж.
6. Всеобщая история государства и права. В.Томин. Том 1,2.
7. Всемирная история государства и права. Энциклопедический
словарь.
8. Булгакова Д.А., Истаев А.Ж. Мемлекет және құқықтың жалпы

Ұқсас жұмыстар

V – X ғасырлардағы арабтар

Ирак

Ислам дәуірі әдебиеті

Араб халифаты

Қожа Ахмет Яссауи ілімі

Қарахан мемлекетінің құрұлуы мен қоғамдық құрылысы

Османлы мемлекеті

Кірме сөздер. Презентация

Ислам мәдениеті

САУД АРАБИЯ

Пәндер