Басқару психологиясы

Презентация қосу

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ЖӘНЕ ГЕОГРАФИЯ
ИНСТИТУТЫ

Пәннің атауы: Басқару психологиясы
№ 1 дәріске СӨЖ тақырыбы:
Басқару психологиясының тарихы

Орындаған: Ерсайынова Ш.Т.
Группа: 7М01515 – “География”
Тексерген: Тажибаев Т.

Алматы, 2020
ЖЕТІСТІК - БҰЛ 10% СӘТТІЛІК ЖӘНЕ
90% ЕҢБЕКТЕНУДЕН БОЛАДЫ.
ЭДИСОН

Басқару психологиясы – әлеуметтік психологияның қазіргі кездегі
негізгі тарауларының бірі, ол әртүрлі әлеуметтік құрылымдардағы
адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас мәселесін зерттейді.

Басқару мәселесін құрумен ғылымның
әртүрлі салалары айналысады:

Информатика Психология

Юристпруденция Социология

Философия Педагогика
Адам іс-әрекетінің практикасында басқару ғылыми зерттеу пәні
болмас бұрын өте көп уақыт ілгері пайда болған.
Ертедегі Египетте біздің эрамызға дейін мың жыл бұрын басқару
үрдістерін орталықтандыру, бақылау, ұйымдастыру, жоспарлау
қажеттігі мойындалған. Онсыз әлемдегі Египет пирамидалары
ертедегі архитектуралық құрылыстар салынып күрделі діни
орталықтар, мысалы, рим-католиктік шіркеуі белсенді қызмет
атқармас еді.
Басқару теориясы жеке ғылыми пән ретінде ХХ ғасыр басында беки
бастады.
Басқару
психологиясы ғылым ретінде
еңбек ұжымының іс-әрекетін
басқару мәселесін шешуде
қолданылатын психологиялық
білімді зерттейді. Басқару
психологиясының ерекшелігі
оның объектісі ретінде
адамдардың ұйымдасқан іс-
әрекетін зерттеу болып
табылады. Ұйымның
ережелері, нормалары және
талаптары тек ұйымдағы
адамдардың арасындағы
ерекше психологиялық
қатынастарды
қалыптастырады - бұл
адамдардың басқарушылық
қатынастары. Әлеуметтік-
психологиялық қатынастар -
мақсат, міндет және біріккен
іс-әрекеттің құндылықтарымен
Басқару психологиясының пәні
туралы пікірлер әртүрлі. Психологтар
Е.Е. Вендров және Л.И. Уманский
басқару психологиясы пәнінің келесі
аспектілерін ұсынды:

ұжым және топтардың әлеуметтік-
психологиялық мәселелері;

басшының іс-әрекет психологиясы;

басшының жеке тұлға психологиясы;

басқарушы кадрларды таңдаудың
Лев Ильич
психологиялық мәселелері;
Уманский-
Вендров, Ефим
психология
Ефремович
басқарушы қадрларды даярлау және ғылымдарын
(1924—2013) —
қайта даярлаудың психологиялық- ың докторы,
советский педагогикалық мәселелері. профессор.
офицер
Басқару стилінің тиімділігін ең алғаш Курт
Левин зерттеді. К.Левин зерттеуі бойынша,
авторитарлы басқару демократиялық стильге
қарағанда жұмысты ауқымды көлемде орындайды.
Бірақ авторитарлы басқаруда төменгі мотивация, топ
бірігушілігінің, топтық ойлаудың болмауы және
агрессивтілік байқалды. Лайкерт өз зерттеулерінің
негізінде, басқару стилі міндетті түрде жұмысқа
немесе адамға бағдарланатынын көрсеткен. Осы екі
саланы бірдей және жоғарғы деңгейде бірде-бір басшы
көрсете алмаған. Сонымен қатар, нәтиже көрсеткіші
бойынша, адамға бағытталған басқару стилі барлық
жағдайда еңбек тиімділігін көтеруге мүмкіндік береді
Фидлердің моделі теорияның ары қарай дамуына үлкен
үлес қосты. Ол модель жағдайға көп көңіл бөліп,
басшының тәртібіне әсер ететін факторды айқындап
берген. Фидлердің пікірінше, адамзаттық қатынастарға
бағдарланған басқару стильдері басшы үшін бірқалыпты
жағымды жағдайларда тиімді болып табылады.
Мұндай жағдайларда, басшының бағыныштыларының
толық бірігушілігін қамтамасыз ету үшін жеткілікті Курт Левин-
билігі жоқ. Адамзаттық қатынастарға бағдарланған неміс және
басқару стилі басшының ықпал ету мүмкіндігін америка
кеңейтеді психологы
Пол Херси және Кен Бланшар лидерліктің жағдайлық моделін
құрды және оны «өмірлік цикл теориясы» деп атады. Бұл
теория бойынша, ең тиімді лидерлік стильдері
орындаушылардың «кемелденуіне» байланысты. Пол Херси
және Кер Бланшардың өмірлік циклының моделі басқарудың
бейімделгіш, иілгіш стилін ұсынды. Бірақ сын бойынша, бұл
модельде стильдің бөлінуі қысқартылған және іс жүзінде
басшылардың модель бойынша әрекет етуі қиынға соғатыны
дәлелденген.
Қазіргі заманда ең тиімді стиль бейімделуші немесе Арджирис
атағандай, шындыққа бағдарланған стиль болып табылады.
ЖАПОНИЯДАҒЫ МЕНЕНДЖМЕНТ
ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ
Жапондықтардың психологиясы олардың мәдениетімен
байланысты. Жапония менеджменті әлеуметтік құндылықтар
мен мәдени дәстүрлерге негізделген. Жапон менеджерлері
өндірісті басқарудың өз құрылымын америка және де басқа
әлем менеджментінен алған теория мен практикасы жүзінде
жасап шығарды. Қазіргі әлемде ең жақсы менеджерлер
жапондықтар болып есептеледі. Жапон мәдениеті міндет,
қызметтестік және топшылдық құндылықтарын басты деп
санайды. Жапон тілінде ағылшын баламасы жоқ «эмэ» сөзі
көбінесе адамдардың өзі қарайтын тобынан тәуелді екенін
түсіндіреді. Әрбір жапондық өзін сыйлап құрметтегенді, жақсы
көргенді қалайды.
АМЕРИКА ҒАЛЫМЫ И. ОЛСТОЛ ЖАПОН
КОМПАНИЯЛАРЫН ЗЕРТТЕП МЕНЕДЖМЕНТТІҢ
БЕС БАСТЫ ҰСТАНЫМЫН БӨЛІП КӨРСЕТТІ:
Бірінші ұстаным жапон жұмысшылары өз міндеттерін орындаумен
қатар оны жетілдіруге тиіс деп есептейді.
Екінші ұстаным бойынша жұмысшы жұмысын жақсы атқаруға
талпынуы. Ол жұмысын атқара отырып оны дамытуға үлес қосып
материалды және рухани рахаттанады. Жапон менеджерлары
жұмысшы еркін шектемеді.
Үшінші ұстаным жұмыс орынын отбасына айналдыру. Жапондықтар
жалдаушылар мен жалданушылар бір тұтас деп есептейді. Ол ұстаным
«эмэ» түсінігін қанағаттандырып, адамдар арасындағы қолдау мен
көмекті нығайтады.
Төртінші ұстаным бойынша топ жеке адамнан құнды. Олардың
ойынша адам эгоист болмауы керек, өзі өмір сүретін топқа ризашылық
білдіреді. Бұл Конфуций ілімінің ұстанымы.
РЕСЕЙДЕ МЕНЕНДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІНІҢ
ҚАЛЫПТАСУЫ

Ресейде менеджмент термині тек ХХ ғасырдың 60 жылдары ғана
енді. Бұл жағдай нарықтық экономиканың қайта құрылуы кезеңінде
болды. Менеджменттің Ресейде етек жаюына А. К. Гастев пен Л. М.
Керженцев көп үлес қосты. 20 жылы Гастевтің қолдауымен
психологиялық зертхана Ресейде алғаш ашылды.
50-жылдары академик А. И. Бергтың арқасында кибернетика саласы
дамып, адам еңбегін көтеруге жағдай жасалды. 60 жылдары басқару
ғылымы түсінігі пайда болып кеңінен зерттелді. Экономиканы
басқару дамыды.
90-жылдары Ресейде экономика тағы өзгеріске ұшырады. Олар
жекеше басқарудан нарықтық экономикаға көшті.
Р. БЛЕЙКО МЕН Д. МУТОННЫҢ
БАСҚАРУ ТЕОРИЯСЫ
Америкалық зерттеушілер Р. Блейк пен Д. Мутон кез –
келген басқарушы әрекетті екі өлшеммен өлшеуді ұсынды
– өндіріске көңіл бөлу мен адамдарға қамқор болу.
Өндіріске көңіл бөлу - ол басшының көптеген сұрақтар

жүйесіне қатынасы, яғни кадрлар таңдауда, адамдарды
ұйымдастыруда, өндірістік үрдістерде және шығаратын
өнімнің көлемі мен сапасына қатысты шешім қабылдауда
тиімдісін таңдау болып саналады.
Адамдарға қамқор болу жұмысшылардың мақсаттарына

жетуіне, өзіне құрметпен қарауда, жауаптылықты
дамытуда, жақсы еңбек жағдайын туғызуда, тұлға аралық
жақсы қатынастарда болуды меңзейді.

Ұқсас жұмыстар

Басқару психологиясының даму бағыттары

Басқару психологиясы теория негізінде

Заманауи басқару психологиясы

Контингентті басқару теориясы

Басқару психологиясы генезисі

Басқару психологисы тарихы, пәні

Еңбекті ғылыми ұйымдастыру мектебі

Менеджмент психологиясына кіріспе

Психологиялық мененджмент ғылыми - әдіснамалық тұрғыдан қалыптастыру

ЖАУАПКЕРШІЛІК ПСИХОЛОГИЯСЫ

Пәндер