Минералогия және минералдар жайлы жалпылама мәліметтер

Презентация қосу

Жер бетінде ең көп
тараған минералдар түрі
Минералогия және минералдар жайлы
жалпылама мәліметтер
Минералогия - минералдар жайлы ғылым , ол табиғи минералдык агрегаттарды танымалдаумен
және жүйелеумен , олардың химиялық құрамын ,құрылысын және физикалық қасиеттерин , сол
сияқты минералдардың жаратылысын , жер қыртысына тән таужыныстар мен рудалардағы таралу
заңдылықтарын зерттеумен айналысады .
Минералдар дегеніміз - физикалық немесе химиялық тұрғыдан дербестелген , яғни физикалық
молекулалар құрайтын , жер қойнауындағы химиялық әрекет өнімдері .Жер қыртысын сан түрлі тау
жыныстардың жиынтығы деп есептесек , сол тау жыныстар жекелеген минералдардан немесе
олардың бірлестіктерінен (агрегаттарынан) құралмақ. Кейбір ғалымдар минералдар санатына тек
қана қатты заттарды жатқызса , екіншілері олардың сұйық немесе газ күйінде болу мүмкіндіктерін де
жоққа шығармайтындығын ескерген жөн.
Минералдар табиғатта өте көп тараған. Қазіргі кезде 3,5 мыңнан аса минералдардың түрлері белгілі,
ал химиялық, құрылымдық, марфологиялық және физикалық түрлестерімен 5мыңнан асалы .
Табиғатта өте көп тараған минералдардың саны 500ден аса( дала шпаттары , кварц, пироксендер,
амфиболдар,хлориттер, слюдалар, сазды минералдар, карбонаттар және т.б.) ,қалғандары сирек
кездеседі Табиғатта ең көп тараған силикаттар класы , олар барлық минералдарлың ішінен 70%
құрайды.. Жер қыртысында ең көп тараған минералдар дала шпаттары ( плагиокалаз, ортоклаз).
Минералдардың физикалық қасиеттері

Минералдарды дұрыс танымалдауға көмектесетін анықтау белгілерінің қатарына
жататындар - минералдың қаттылығы, жіктілігі , түсі, жұқпатүсі, жылтырлығы ,
меншікті салмағы , мөлдірлігі. Минералды дұрыс анықтаудың қосымша белгілері -
оларға тән кристалл мүсіні (кристалдар габитусы) және басқа да морфологиялық
ерекшеліктері : минералдардың магниттілігі жылуөткізгіштігі , электрөткізгіштігі ,
дәмі , сипап көргенде байқалатын әсері , иісі т.с.с.
Минералдарды дұрыс танымалдауда ара-тұра олардың өзге де қосалқы
сипаттарын негізге алуға болады .Мұндай сипаттарлың қатарына жататындар
минералдарлың магниттілігі (байырғы магнитке тартылу қабілеті ) ( магнетит
минералы) , ерігіштігі (галит, немесе ас тұзы), дәмі (тұзды, қышқылтым, ащы),
сипап көргенде қалдыратын әсері (майлы, салқын т с.с.), иісі (жер иісті )т.с.с.
Минералдардың кластары
Минералдар 11 класқа жіктеледі , олар
1. сомтума элементтер (табиғи таза элементтер немесе саф
кесектер
2. сульфидтер
3. галоидтар(галогенидтер)
4. оксидтер мен гидрооксидтер (тотықтар мен гидрототықтар )
5. карбонаттар
6. сульфаттар
7. силикаттар
8. хроматтар
9. вольфраматтар менмолибдаттар
10. фосфаттар, арсенаттар және ванадаттар
11. бораттар
АЛМАС
Гректің "адамас" - "жеңдірмейтін" деген с
өзінен шыққан.Химиялық формуласы -С;
түссіз, немесе көкшіл , көк, сары, қоңыр ж
әне қара түсті ; алмасша жылтылдайды ;
қаттылығы - Моос шкаласы бойынша -10,
алайда оның шын мәніндегі қаттылығы кв
арц қаттылығыган 1000есе, корунд қатты
лығынан 150есе артық ; жіктілігі орташа ;
болмысы - омырылмалы, яғни ұрғанда м
орт сынады . Танымалдау белгілері - ғала
мат қаттылығы , күшті алмастық жылтырл
ығы;кристалл жақтарының беткі жазықтығ
ы теп-тегіс болмауы, немесе келір-бұдыр
болып келуі. Алмас -1-класты асыл тас ,
жону және тегістеу материалы , бұрғылау
қашауышын дайындау материалы
ДАЛА ШПАТТАРЫ
Дала шпаттары – қаңқалы силикаттар класының өте көп та
раған, тау жынысын түзетін минералдар тобы.Бүкіл Жер қы
ртысының 50%-ын құрайды.
Дала шпаттарының моноклиндік және триклиндік сингония
да кристалданады.
Кристалдары тақта немесе бағана пішінді. Түсі ақ, қызғылт,
сұр, тағы басқа.Қаттылығы 6,0 – 6,5, меншікті салмағы 2,5 –
2,8 г/см3, балқу t 1110 – 1550°С. Дала шпаттары кальций-на
трийлі (плагиоклаздар), калий-натрийлі (ортоклаз, микрокл
ин, санидин, тағы басқа) және калий-барийлі болып бөлінед
і.
Дала шпаттары көптеген тау жыныстарының құрамына кіре
ді, граниттерде, сиениттерде, диориттерде, габброда (плаги
оклаздар),тағы басқа магмалық жыныстарда жиі кездеседі.
Олар метаморфтық жыныстардың (гнейс), кристалл тақтата
стардың, амфиболиттердің құрамында түзіледі. Үгілу нәтиж
есінде дала шпаттары серицитке, каолинге, монтмориллон
итке, сазды минералдарға айналады, ал гидротермальдық
өзгерістерге және метаморфтануға шалынғанда цеолит, ска
полит, мусковит, тағы басқа түзіледі. Дала шпаттары керам
ика, фарфор, шыны өнеркәсібінде, эмаль, кірпіш, бояу, бет
он мен цемент әзірлеу үшін пайдаланылады. Кейбір дала
шпаттары (амозонит, тағы басқа) әшекейлегіш тас, ал лабр
одорит қаптама материал ретінде қолданылады
ГРАФИТ
Гректің "графо" -"жазамын" сөзінен шы
ққан. Химиялық формуласы-С; қара жә
не қою сұрғылт түсті ;жұқпатүсі-қара; ж
ылтырлығы- металдық ,жасырын крист
алды түрлерінікі - күңгірт; қаттылығы -
1; сипап көргенде май сипағандай әсер
қалдырады ; жіктілігі - анық; саусаққа н
емесе қағазға жұғады. Анықтау белгіле
рі - өзіне тән түсі , өте төмен дәрежелі
қаттылығы , май сипағандай әсер қалд
ыратындығы, қағазға жұғатындығы . Гр
афит әртүрлі онеркәсіп салаларында к
еңінен пайдаланылады ( графитті тиге
лдер, қарындаштар, электродтар дайы
ндауға т.б.).
АЛТЫН
Химиялық формуласы -Au; әдетте 50%-ке шейін Ag
, бірнеше пайыз Fe, Cu т.б. қоспалар кіріктіреді ;түсі
сары ; сингониясы - текше; кристалдары сирек ұш
ырасады, әдетте бұтақшалар, қабыршақтар, жарғақ
шалар және дендридтер түріндегі агрегаттар түзеді
; ірі-ірі сафкесек түрінде де ұшырасады; сары түсті
металша жылтылдайды; жіктілігі-жоқ;қаттылығы-2,
5-3; илнуге өте икемді ; меншікті салмағы - 16-19г/с
м^3 аралығында ; ауада тотықпайлы. Анықтау белгі
лері - сары түсті, ауырлығы, ауада тотықрайтындығ
ы, өңдеуге икемділігі. Алтын - салауатты металдар
өкілі, валютаның негізін құрайды Ол,сол сияқты әр
түрлі әшекейлер мен орасан байлық заттарын дай
ындауға пайдаланылады, физикалық және химиял
ық приборлар дайындауға, тіс алуға т.б. қолданыла
ды.
КҮКІРТ
Химиялық формуласы - S, түсі - сары; синго
ниясы - ромбылы; кристалдарының мүсіні пи
рамида тұрқылас; кристалл қырларында ал
масша жылтылдайды , омырылым бетіндегі
жылтырлығы қонды; қаттылығы - 1-2; жіктіліг
і - нашар; меншікті салмағы -2; морт сынады
. Анықтау белгілері - өзіне тән сары түс, төм
ен дәрежелі қаттылығы, морт сынғыштығы, о
мырылым бетіндегі қонды жылтырлығы; сірі
ңке отынан оңай-ақ тұтанады және күкіртті г
аз бөле отырып жақсы жанады . Күкірт хими
я өнеркәсібінде (күкірт қышқылын дайындау
) және резина өндірісінде ( резинагы желімд
еу), ауыл шаруашылығында ( зиянкестермен
күре с), сол сияқты сіріңкелер, бояулар т.б.ө
німдер дайындау істерінде пайдаланылады.
КҮМІС
Химиялық формуласы - Ag; сингониясы-текше; кристалдары
сирек, әдетте "тоқылған" ұлпа шілтертаптар, жұқа жарғақтар
мен парақтар түрінде
ГАЛЕНИТ
ГАЛИТ
КВАРЦ
КАЛЬЦИТ
Add title here

Topic here
Topic here
here to add your text, mainly to
here to add your text, mainly to
avoid large sections of
avoid large sections of
texthere to add your text,
texthere to add your text,

Topic here Topic here
here to add your text, mainly to here to add your text, mainly to
avoid large sections of avoid large sections of
texthere to add your text, texthere to add your text,
Add title here

A B C
You Topic here You Topic here You Topic here

here to add your text, mainly to here to add your text, mainly to here to add your text, mainly to
avoid large sections of text.Here avoid large sections of text.Here avoid large sections of text.Here
to add your text to add your text. to add your text
Add title here

YOUR NAME
here to add your text, mainly to avoid
large sections of texthere to add your text,
here to add your text, mainly to avoid
large sections of texthere to add your text,

Ұқсас жұмыстар

ДАЛА ШПАТТАРЫ

ИЗОМОРФИЗМ. ПОЛИМОРФИЗМ

Мұражай классификациясы

Жердің құрылысы

Ислам өркениеті

Тау жыныстарының үгілуі

Интрузивті тау жыныстары

Магмалық тау жыныстары классификациясы

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТЫҢ ЖӘНЕ ТЫҢАЙҒАН ЖЕРЛЕРДІ ИГЕРУ, ОНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК- ЭКОНОМИКАЛЫҚ САЛДАРЫ

Бүйрек тас ауруы

Пәндер