Өркениеттер шайқасы

« Өркениеттер шайқасы »

ББ АКТ-203

Жоспар

Өркениет деген не? (I)

Өркениеттер қақтығысы (II)

Өркениеттердің бірігуі: "Бауырлас елдер синдромы“ (III)

Өркениет қақтығысындағы Қазақстан (IV)

Өркениет

Қоғам табиғатының күрделеніп, әрі жітеле түсуі, өндіріс тиімділігінің артуы, ғылымның материалдық-өндіріс саласына тереңдей түсуі, өмірдің барлық саласының құқықтық талаптарға сәйкестенуі

Қоғамның материалдық және рухани жетістіктерінің жиынтығы

Өркениет топтары

1. Мәдениет пен Өркениет бір, олар синонимдер

2. Өркениет - мәдениеттің ақыры, оның “кәрілік” шағы, руханилықтың антиподы

3. Өркениет - мәдениеттің прогресі, болашаққа бой сермеуі, қоғамның парасаттылық деңгейі

4. Өркениет - тағылық пен варварлықтан кейінгі тарихи-мәдени саты

5. Өркениет - этностар мен мемлекеттерге тән мәдениеттің оқшау түрі

6. Өркениет - мәдениеттің техникалық даму деңгейі, оның материалдық жағы.

Өркениет топтары

«Өркениеттер қақтығысы»

"Өркениеттер қақтығысы" - американ саясаттанушысы Сэмюэль Хантингтонның өркениеттік күйреу туралы тұжырымдамасы. Алғаш рет бұл тұжырымдама 1993 ж. Хантингтонның "Өркениеттер қақтығысы" мақаласында келтірілді, қысқа мерзім ішінде бірнеше тілге аударылып, қызу пікір-талас тудырды. Кейінірек С. Хантингтон мақаласының негізгі идеялары оның "Өркениеттер қақтығысы және әлемдік тәртіптің шегі" (1996) атты кітабында одан әрі өрбітілді. А. Тойнбидің ізінше Хантингтон өркениетті ең жоғарғы дәрежедегі мәдени қауымдастық ретінде және адамдардың ең ауқымды мәдени бірегейлігінің деңгейі ретінде қарастырады. Өркениеттер объективті тұрғыдағы, тіл, әдет-ғұрып, дін, институттар сияқты ортақ белгілердің, сондай-ақ адамдардың субъективті өзара бірегейлігінің болуымен сипатталады.

Осы орайда ол қазіргі әлемдегі келесідей өркениеттерді көрсетеді: батыстық, конфуциандық, жапондық, исламдық, индуистік, православиелік, славяндық, латын американдық және африкандық.

Батыстық емес елдердің батысқа қосылу жолындағы кедергілер күрделілігі және тереңдігі жағынан біршама ерекшеленеді. Шығыс Еуропа мен Латын Америкасы елдерінде ол аса байқалмайды. Бірақ, ең көп кедергі мұсылман, конфуциандық, индуистік және буддистік халықтар арасында кездесуде. Хантингтонның пікірінше, дәл осы мұсылман-конфуциандық одақ, қазіргі кезде Батысқа ең үлкен қауіп төндіріп тұр. Хантингтон бұл өркениеттік жік әлеуметтік-саяси тұрғыда да әсіресе, түпкілікті батыстық құндылықтар деп саналатын демократия және адам құқы мәселесінде көрініс табуда дейді. Батыстық мәдениеттің біразы басқа әлемді үстірт жаулап алды. Бірақ, терең бойласақ, батыстық идеялар мен көзқарастар басқа өркениеттерге қатысты көзқарастардан әлдеқайда алшақ. Исламдық, конфуциандық, индуистік, буддистік және православиелік мәдениеттерде индивидуализм, либерализм, конституционализм, адам құқы, теңдік, еркіндік, заң үстемдігі, демократия, еркін нарық, шіркеудің мемлекеттен бөлінуі сияқты идеялармен қатар, осы құндылықтарды уағыздап, таратуға бағытталған Батыстың әрекеті "адам құқының империализміне" қарсы жауықтырып, төл мәдениеттің түпкілікті құндылықтарын нығайтуға септігін тигізеді. Хантингтонның өркениеттік жік теориясы Ф. Фукуяманың "Тарихтың ақыры" жөніндегі тұжырымына және либералды демократия принциптерінің салтанатына өзіндік қарама-қарсы салыстыру болды. Хантингтон ұсынған көптеген ережелерді жаһандану қарсыластары қолдануда. "Өркениеттер қақтығысы" мақаласы философиялық, әлеуметтік, саясаттанулық ортада, әдебиеттерде қызу пікір-талас тудырды.

Бұрынғы Югославия мысалындағы «бауырлас елдердің» синдромы

●Батыс өркениетінің бұрынғы Югославияға әсері: Егер бұрынғы Югославиядағы соғысқа қарасақ, онда батыс жұртшылығы Босния мұсылмандарына жанашырлық пен қолдау көрсеткенін, сонымен қатар сербтер жасаған қатыгездіктерге қорқыныш және жиіркенішпен қарағанын байқауға болады. Сонымен бірге, ол хорваттардың мұсылмандарға жасаған шабуылдары мен Босния мен Герцеговинаның бөлінуіне аз әсер етті. Югославияның ыдырауының алғашқы кезеңдерінде Германия оған ерекше дипломатиялық бастама мен қысым көрсетті, ол Еуропалық Қоғамдастыққа мүше қалған 11 елді оның үлгісіне еріп, Словения мен Хорватияны мойындауға көндірді. Осы екі католик елдердің позициясын нығайту мақсатында Ватикан Словения мен Хорватияны Еуропалық қауымдастық жасамас бұрын, мойындады. Еуропалық үлгіге АҚШ-та ерді. Осылайша, еуропалық өркениеттің жетекші елдері өздерінің сенушілеріне қолдау көрсету үшін жиналды.

Өркениеттердің бірігуі: «Бауырлас елдер» синдромы

Бір өркениетке жататын топтар немесе елдер, басқа өркениеттің адамдарымен соғысқа қатысқаннан кейін, қасиетті өркениеттің жақтастарының қолдауына жүгінуге тырысады. «Қырғи қабақ соғыстың» соңында жаңа әлемдік тәртіп пайда болады және ол қалыптасқан кезде, бір өркениетке мәжбүрлеу немесе Д. С. Гринвэй айтқандай, «бауырлас елдердің синдромы» идеологияны және ынтымақтастық пен коллизияның негізгі ханзадасы ретінде күштерді сақтаудың дәстүрлі ойларын алмастырады. Қақтығыстар дамыған сайын, бұл фактор барған сайын маңызды бола бастайды. Оның қазіргі рөлі-келе жатқан адамның сүйіспеншілігін таныту болып табылады.

Бұрынғы Югославия мысалындағы «бауырлас елдердің» синдромы

Православие өркениетінің бұрынғы Югославияға әсері: Ресей үкіметі православиелік сербтермен қарым -қатынасты бұзбау үшін орта саясатты ұстануға тырысты. Сонымен бірге Ресей батысқа қарсы болған жоқ, дегенменде, депутаттар сербтерге қолдау көрсетпегені үшін үкіметті қатты сынады. 1993 жылдың басына қарай Сербия әскерлерінде бірнеше жүз ресейлік азаматтар қызмет етті, мәліметтерге сәйкес, Сербияға ресейлік қару жеткізілді, өйткені сербтердің басым бөлігінде негізінен православие дінін ұстанады.

●Ислам өркениетінің бұрынғы Югославияға әсері: Өз кезегінде ислам үкіметтері мен саяси топтар, Босния мұсылмандарын қорғауға шықпағаны үшін Батысты сигматизациялайды. Иран басшылары бүкіл әлемдегі мұсылмандарды Боснияға көмек көрсетуге шақырады. БҰҰ эмбаргосына қарамастан, Иран Боснияға сарбаздар мен қару-жарақ жеткізеді. Иран қолдаған Ливан топтары жауынгерлерді үйрету үшін оларды Босния қарулы күштеріне жібереді. 1993 жылы Боснияда жиырма ислам елдерінен 4000-ға жуық мұсылман соғысқан деп хабарланды. Сауд Арабиясы мен басқа елдердің үкіметтері барған сайын Босниядан неғұрлым айқын қолдау талап еткен фундаменталистік топтардың күшті қысымын сезеді. Хабарламаларға сәйкес, 1992 жылдың аяғында Сауд Арабиясы іс жүзінде Босниялық қару және азық-түлік жеткізілуін қаматамасыз етті. Бұл оларды сербтер алдындағы жауынгерлік қабілеттілігін едәуір арттырды.

Бұрынғы Югославия мысалындағы «бауырлас елдердің» синдромы

Өркениет қақтығысындағы Қазақстан

Мәдениеті мықты мемлекетті бағындыру қиын. Себебі, адамзат

тарихының өзі өркениеттер тарихымен тең. Өркениет сонау шумерлер мен мысырлықтардың, классикалық және мезоамерикандықтардың қалыптасуынан бастап, бүгінгі христиан және ислам, қытайлықтар (син) мен индустықтардың кезеңін қамтиды.