Ұлы даланың жеті қыры

Презентация қосу

Ұлы даланың
жеті қыры
«Кеңістік – барлық нәрсенің, ал уақыт – бүкіл
оқиғаның өлшемі. Уақыт пен кеңістіктің
көкжиегі тоғысқан кезде ұлт тарихы
басталады»

Н.Ә.Назарбаев

Орындаған: Қонай Аружан КД-
110
Тексерген: Ахтамбердиева З.С
ҰЛТ ТАРИХЫНДАҒЫ КЕҢІСТІК ПЕН УАҚЫТ

Біздің жеріміз материалдық мәдениеттің көптеген дүниелерінің
пайда болған орны, бастау бұлағы десек, асыра айтқандық емес.
Қазіргі қоғам өмірінің ажырамас бөлшегіне айналған көптеген
бұйымдар кезінде біздің өлкемізде ойлап табылған. Ұлы даланы
мекен еткен ежелгі адамдар талай техникалық жаңалықтар ойлап
тауып, бұрын-соңды қолданылмаған жаңа құралдар жасаған.
Бұларды адамзат баласы жер жүзінің әр түкпірінде әлі күнге дейін
пайдаланып келеді.
1. Атқа міну мәдениеті
Атқа міну мәдениеті мен жылқы шаруашылығы жер жүзіне Ұлы
даладан тарағаны тарихтан белгілі. Еліміздің солтүстік өңіріндегі
энеолит дәуіріне тиесілі «Ботай» қонысында жүргізілген қазба
жұмыстары жылқының тұңғыш рет қазіргі Қазақстан аумағында
қолға үйретілгенін дәлелдеді. Жылқыны қолға үйрету арқылы біздің
бабаларымыз өз дәуірінде адам айтқысыз үстемдікке ие болды. Ал
жаһандық ауқымда алсақ, шаруашылық пен әскери саладағы
теңдессіз революцияға жол ашты.
2. Ұлы даладағы ежелгі металлургия
Металл өндірудің амал-
тәсілдерін табу тарихтың жаңа
кезеңіне жол ашып, адамзат
дамуының барысын түбегейлі өз
гертті. Сан алуан металл
кендеріне бай қазақ жері –
металлургия пайда болған ал
ғашқы орталықтардың бірі.
Ежелгі заманда-ақ Қазақстанның
Орталық, Солтүстік және Шығыс
аймақтарында тау-кен
өндірісінің ошақтары пайда бо
лып, қола, мыс, мырыш, темір,
күміс пен алтын қорытпалары
алына бастады.
3. Аң стилі
Біздің ата-бабаларымыз қоршаған ор
тамен етене өмір сүріп, өздерін таби
ғаттың ажырамас бөлшегі санаған.
Бұл басты тұрмыс қағидаты Ұлы
даланы мекендеген халықтардың
дүниетанымы мен құндылықтарын
қалыптастырды. Өз жазуы мен
мифологиясы бар Қазақстанның
ежелгі тұрғындарының озық мәдение
ті болды. Олардың мұрасының
жарқын көрінісі, көркем болмысы мен
рухани байлығының айшықты белгісі
– «аң стилі өнері». Жануарлар
бейнесін тұрмыста пайдалану адам
мен табиғаттың өзара байланысының
символына баланып, көшпенділердің
рухани бағдарын айқындап отырған.
4. Алтын адам
Біздің түп-тамырымызға жаңаша көзқараспен
қарауға жол ашып, әлемдік ғылым үшін
сенсация саналған жаңалық – 1969 жылы
Қазақстанның Есік қорғанынан табылған,
өнертанушы ғалымдар арасында
«қазақстандық Тутанхамон» деген атқа ие
болған «Алтын адам». Бұл жауынгер талай
тылсым құпияның бетін ашты. Біздің
бабаларымыз әлі күнге дейін өзінің асқан
көркемдігімен тамсандыратын аса жоғары
деңгейдегі көркем дүниелер жасаған.
Жауынгердің алтынмен апталған киімдері
ежелгі шеберлердің алтын өңдеу техникасын
жақсы меңгергенін аңғартады. Сонымен бірге,
бұл жаңалық Дала өркениетінің зор қуаты мен
эстетикасын әйгілейтін бай мифологияны паш
етті.
5. Түркі әлемінің бесігі
Қазақтардың және Еуразияның басқа да халықтарының
тарихында Алтайдың алар орны ерекше. Осынау асқар
таулар ғасырлар бойы Қазақстан жерінің тәжі ғана
емес, күллі түркі әлемінің бесігі саналды. Дәл осы
өңірде біздің дәуіріміздің І мыңжылдығының орта
шенінде Түркі дүниесі пайда болып, Ұлы дала төсінде
жаңа кезең басталды. Тарих пен география түркі мемле
кеттері мен ұлы көшпенділер империялары са
бақтастығының айрықша моделін қалыптастырды. Бұл
мемлекеттер ұзақ уақыт бойы бірін-бірі алмастырып,
орта ғасырдағы Қазақстанның экономикалық, саяси
және мәдени өмірінде өзінің өшпес ізін қалдырды.
6. Ұлы Жібек жолы
Еліміздің географиялық тұрғыдан ұтымды, яғни Еуразия
құрлығының кіндігінде орналасуы ежелден әртүрлі мемлекеттер
мен өркениеттер арасында транзиттік «дәліздердің» пайда
болуына септігін тигізді. Біздің дәуірімізден бастап бұл құрлық
жолдары Үлкен Еуразияның Шығысы мен Батысы, Солтүстігі мен
Оңтүстігі арасындағы сауда және мәдениет саласындағы
байланыстардың трансконтинентальды желісіне – Ұлы Жібек
жолы жүйесіне айналды. Бұл жол халықтар арасындағы жаһан
дық өзара тауар айналымы мен зияткерлік ынтымақтастықтың
қалыптасып, дамуы үшін орнықты платформа болды.
7. Қазақстан – алма мен
қызғалдақтың отаны
• Асқақ Алатаудың баурайы алма мен қызғалдақтың
«тарихи отаны» екені ғылыми тұрғыдан дәлелденген.
Қарапайым, бірақ бүкіл әлем үшін өзіндік мән-маңызы зор
бұл өсімдіктер осы жерде бүр жарып, жер жүзіне
таралған. Қазақстан қазір де әлемдегі алма атаулының арғы
атасы – Сиверс алмасының отаны саналады. Дәл осы тұқым
ең көп таралған жемісті әлемге тарту етті. Бәріміз білетін
алма – біздегі алманың генетикалық бір түрі. Ол Қазақстан
аумағындағы Іле Алатауы баурайынан Ұлы Жібек
жолының көне бағыты арқылы алғашқыда Жерорта
теңізіне, кейіннен бүкіл әлемге таралған. Осы танымал
жемістің терең тарихының символы ретінде еліміздің
оңтүстігіндегі ең әсем қалалардың бірі Алматы деп аталды
Қазақстан аумағындағы Шу, Іле тауларының етегінен әлі күнге дейін
жергілікті өсімдіктер әлемінің жауһары саналатын Регель
қызғалдақтарын бастапқы күйінде кездестіруге болады. Бұл әсем
өсімдіктер біздің жерімізде Тянь-Шань тауларының етегі мен шөлейт
даланың түйісер тұсында пайда болған. Қазақ топырағындағы
осынау қарапайым, сондай-ақ, ерекше гүлдер өз әдемілігімен көп
теген халықтың жүрегін жаулап, біртіндеп бүкіл әлемге тарады.
Бүгінде жер жүзінде қызғалдақтың 3 мыңнан астам түрі бар,
олардың басым көпшілігі – біздің дала қызғалдағының «ұрпағы».
Қазір Қазақстанда қызғалдақтың 35 түрі өседі.
Назарларыңызға
рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Ұлттық мұра және құндылықтар

Көшпелілер мен отырықшылардың өмір салты

Күл тегін жазуының қазіргі қазақ тілінің нормасына келтірілген Ғұбайдолла Айдаровтың нұсқасында

Өркениетті зерттеуші ғалымдар

Орталық Комитетінің бірінші хатшысы

Жібек мәдени жолы еті

Мәдени мұра ұғымы

Сөз табы

Қазақстанда Наурыз мейрамы

ОСӨЖ ПРОГРЕССИВТІ ТАТАР АҒАРТУШЫСЫ

Пәндер