Меристемалар немесе түзуші тканьдер

Презентация қосу

Меристемалар
немесе түзуші
тканьдер
Алиакбарова Мафтуна ЖХБ-011
• Өсімдік органдарының тканьдерінің негізгі клеткаларын түзетін,
сонымен қатар толықтыратын клеткалардың тобын жасаушы
немесе түзушi ткань, яки меристема деп атайды

меристеманың клетка қабықшасында клетчатка
(целлюлеза) аз болып шыққан, оның қабырғаларының
92,5 проценті су, 7,5 проценті клетканың құрамында
кездесетін көбінесе органикалық зат — пектин, шала
клетчатка (гемицеллюлеза), аздаған целлюлеза, одан
басқа да кейбіp полисахарид түрлер протеин және т.б.
болады.
Жасаушы
ткань
(жасы,
кызмет)

Ірі
Толық ядролы
протопла
Алғашқы Соңғы змалы
жасаушы жасаушы
ткань ткань Ұсақ
вакуол

Түзуші ұлпа
пішіні

Түзуші ұлпа

прозенхималы
паренхималық
қ
• промеристемалық клеткадан
тұрады
Оның клеткалары бөліне келіп өзi сияқты жас клеткалар
түзеді де, әрмен қарай меристемалық қасиетін жоғалтпай,
сақтап қала береді; ондай клеткаларды инициалдың клетка
деп атайды. Осы инициалдық клеткалар бөліне, өсе келіп
алғашқы жасаушы ткань түрлерін түзеді.

Иници
алдық
клетка

Иници
алдық жасаушы ткань
клетка

Иници
алдық
клетка
Төбе меристема

меристема Бүйір меристема

Қыстрыма
меристема
Төбе
меристема

Вегетативтік
Гүл өркенің Тамыр Қыстырмалы меристема —
өркендер
т.м. ұшының т.м. кейбір өсімдік сабағының буын
т.м.
аралығы түбінде, қайсыбір
өсімдік жапырағы түбіне қарағай
(жыланқияқ) орналасады да,
өсімдік соның есесінен бойлап,
Бүйір ұзарып өседі.
меристема

перицикл прокамбий Тоз камбий
Бой немесе өсу конусы
• Алғашқы түзуші тканьдер өсімдіктердің тамыры мен сабағынын
және бұдан өciп шыққан бұтақтарының, өркендерінің ұшында
орналасады; бұл жерді бой немесе өсу конусы деп атайды. Бой
конусының дәл төбесін өсу нүктесі дейді. өсу нуктесінің клеткалары
кариокинез жолымен бөліне келіп, олардан көптеген жас клеткалар
пайда болады. Бұлар сабақ (өркен) пен тамырдың ұшынан артқа
қарай сырлыға береді. Осы жолмен пайда болған бой конусының
барлық клеткалары мөлшері және пішіні жағынан біркелкі келеді,
олардың қабықшалары өте жұқа және клетчаткадан ғана тұрады;
вакуолялары жоқ, егер болған кезде де олар тым ұсақ; ядролары ipi
болады. Бірінен-бірін ажыратуға болмайды
Дерматоген яғни протодерма
промеристеманың ең сыртқы Периблема — дерматогеннің
қабаты, клеткалары бip-бірімен астында бірнеше қабат болып
өте жақын, тығыз орналасады. жататын паренхималық клеткалар
Бұның клеткаларынан алғашқы тобы. Бұдан алғашқы қабықтың
жабындық ткань — эпидермис клеткалары өсіп шығады.
пайда болады

Плерома — промеристеманың
өзек жағында орналасқан
клеткалар тобы. Бұның
клеткаларынан есімдік сабағының
орталық цилиндрінде орналасқан
түпкілкті тканьдер пайда болады.
• Сонымен қатар ӛсімдік сабағының бой конусындағы алғашқы түзуші
тканьдерді осы кезде екі-ақ қабатқа бӛледі.

Оның біріншісі — туника (протодерма,
дерматоген), бұл бой конусының сыртын қаптап
жатады.

Екінші негізгi меристема (корпус) — туниканың
астында жатқан бой конусының негізгі қабаты

Негізгі меристема клеткалары жіктеледі де,
оның арасында прокамбий пайда болады,
оны кейде десмоген деп те атайды.
Соңғы жасаушы тканьдер
• Соңғы немесе кейінгі жасаушы тканьдер өсімдіктің негізгi
органдарында жүре пайда болады
• Соңғы меристемаға камбий жатады

прокамбий — сосуд-
Камбий
талшық шоқтарын түзеді

феллоген — тоз түзеді

перикамбийден өсімдік
денесіндегі қосалқы
органдар пайда болады
• Меристема клеткалары көбінесе митоз жолымен бөлінеді

• 1) Бөлiну кезеңі; бұл кезде протопластағы тipi заттар тез көбейеді

• 2) Кабықшаның ұлғаю кезеңi - клетка қабықшасы өте тез
кеңейеді созылады; зат алмасу процесінің нәтижесінде
2 вакуолдар пайда болады.

• 3) Детерминация кезеңi —меристеманың жас клеткалары өзінше
жіктеле бастайды, белгілі бip қызмет атқаруға ыңғайланады.
Сөйтіп, алғашқы меристеманың бұл сияқты жіктеліп шыққан жас
3 клеткалар тобы түпкілікті ткань түрлеріне айналады.

Ұқсас жұмыстар

Өсімдік ұлпасының түрлері

ТІРІ АҒЗАЛАР

Жабындық ұлпалар

Бұлшықет ұлпалары

Саңырауқұлақтардың көбеюі, морфоло гиясы, қоректенуі

Көмірсулы дистрофиялар

Латона сорты Романо сорты

Жасушалар мен тіндер патологиясы

Топырақтардың жер бетінде таралу заңдылықтары жəне оның қоршаған ортаның экологиялық факторлармен əсері

Комплексті қосылыстардың биологиялық рөлі

Пәндер