Қоғамның әлеуметтік құрылымы

Презентация қосу

Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті

«Қоғамның әлеуметтік
құрылымы»

Орындаған: Мұратбай Нұрдаулет
Қабылдаған: Асхат Алмасұлы
«Әлеуметтік құрылым»
• Ғылыми және әлеуметтік-саяси әдебиеттерде
әлеуметтік құрылым түсінігінің бірнеше мағынасы
бар. Кең мағынада бұл – қоғамның жалпы құрылысы,
оның бүкіл негізгі элементтері арасындағы
байланыстар жүйесі. Сондай-ақ, бұл ұғым әртүрлі
әлеуметтік қауымдастықтардың түрлері және
олардың арасындағы қарым-қатынастың: әлеуметтік-
таптық, әлеуметтік-демографиялық, әлеуметтік-
этникалық сияқты түрлерін сипаттайды.
• Әлеуметтік құрылым дегеніміз- әлеуметтік топтардың,
страталардың, таптардың және әлеуметтік институттардың
жиынтығы, олардың байланыстары, ара-қатынастары.

• Әлеуметтік құрылымның басты элементтеріне:
• а) өзара тығыз байланыста, қарым-қатынаста болатын
индивидтер немесе адамдар жатады;
• ә) қоғам мүшелерінің бірігуі, топтасуы негізінде пайда болып,
дамып отыратын әлеуметтік қоғамдастықтар және
• б) сол қоғамда қалыптасқан, белгілі бір функцияларды
атқаратын әлеуметтік институттар жатады.
• Әлеуметтік құрылымның болу мен
даму механизмдері адамның іс-
әрекеті жүйесінде жасырулы.
Адамдар тіршілік ету үшін белгілі
бір қоғамдық, ең алдымен өндірістік
қатынастарға түседі, топтарға
бөлінеді, кооперацияланады,
функцияларын бөледі. Топтардың
қалыптасу процесі үшін әлеуметтік
айырмашылықтардың терең көзі
ретіндегі еңбектің қоғамдық бөлінуі
маңызды болып табылады.
әлеуметтік құрылым – бұл
адамдардың беделіндегі, өмір сүру
жағдайындағы және өмір сүру
тәсілдері ретінде бейнеленген жүйе.
• Әлеуметтік құрылым динамикасының сипаты әлеуметтік
мобилділікке тәуелді болады.

• "Әлеуметтік мобилділік" терминін әлеуметтануға ендірген
П.А.Сорокин. Термин адамдардың бір әлеуметтік қабаттан
топтар басқасына өтуін, олардың барынша жоғары орынға,
билікке, табысқа көтерілуін, я болмаса өте төмен әлеуметтік
орын алмасу әлеуметтік кедергілерді жеңе білу арқылы
жылжиды. Ол ең басты кедергілердің бірінің пайда болуы
салдарынан болады. Мәселен, шығармашыл зиялылар
отбасындағы сәби шаруа немесе жұмысшы ортаның нормасы мен
құндылықтарын әркезде игере бермейді.
• Сорокиннің пікірінше, дұниеде миллиондаған әлеуметтік система мен
топтасқан жиынтықтар бар. Бұл сансыз көп әлеуметтік топтарды,
классификациялаудың мақсатына қарай, түрліше классификациялауға болады.
Мұндай әлеуметтік топтарға мыналар жатады:

• 1. Аса маңызды бір жақты топтар, оның ішінде: нәсілдік, жыныстық,
жасына қарай.

• 2. Мәдени әлеуметтік топтар: рулық, территориялық, көршілестік,
этностық және ұлттық топтар.

• 3. Аса маңызды көп жақты топтар: отбасы, рулық топ, тайпалық,
ұлттық, әлеуметтік сословие, әлеуметтік топ
Қоғамның әлеуметтік құрылымының
таптары
• Қазіргі қоғамның әлеуметтік құрылымына талдау жасауда орта тап
қызығушылық тудырады. Американ ғалымы У.Уотсонның моделіне сәйкес қоғам
ұш таптан тұрады: жоғары, орта, төмен тап. Олардың ішінен де аралық
таптарды айырып көрсетеді. Сөйтіп, модельдің соңғы көрінісі мынадай:

• I жоғары — жоғары тап. төменгі — жоғары тап.

• II жоғары — орта тап. төменгі — орта тап.

• IIIжоғары — төмен тап. төменгі — төмен тап.
• Қоғамның әлеуметтік құрылымы сөнбеген
жағдайда тұр. Онда тұрақты өзгерістер
мен даму, индивидтердің топтардың бір
орнынан екіншісіне өтуі жұріп жатады.
Бұл ұрдіс әлеуметтік байланыс деп
аталады. Қазіргі қоғамда орта таптың
экономикалық өсу, демократия мен
әлеуметтік тұрақтылықтың маңызды
факторы. Бұл тұрақты таптың
қалыптасуының маңызды арнасы білім
болып табылады.

•
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Әлеуметтік теңсіздік көрсеткіштері

Әлеуметтік стратификация - әлеуметтанудың орталық тақырыбы

Қоғамның әлеуметтік құрылымы және стратификациясы

Социология ғылымы және оның құрылымы

Әлеуметтанудың дамуының негізгі кезеңдері

ҚҰҚЫҚ ЖҮЙЕСІ

Саяси тұрақтылық және тұрақсыздық

АҚПАРАТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОҒАМДАҒЫ ОРНЫ

Қоғамның саяси жүйесінің элементтері

Әлеуметтану ғылымының қызметтері

Пәндер