МЕМЛЕКЕТТІҢ АЙМАҚТЫҚ САЯСАТЫ

Мемлекеттің аймақтық саясаты. Аймақтық даму

Орындаған:Алдангорова Арайлым менеджмент 2 курс

Қабылдаған:Курмантаева Айман

Аймақтық саясат - елдің аймақтарының саяси, экономикалық және әлеуметтік дамуын мемлекеттік басқарудың мақсаттар мен талаптар жүйесі.

Аймақтық саясаттың мақсаты - маңызды инвестициялық жобаларды іске асыру, проблемдық аймақтарды ішінара (выборочный) қолдау арқылы аймақтар арасындағы әлеуметтік-экономикалық даму деңгейіндегі айырмашылықтарды азайту.

Аймақтық саясаттың қағидалары:

Республикалық мүдделердің аймақтық мүдделерге қарағанда басымдылығы; келешектік мүдделердің ағымды мүдделерден басымдылығы;

мемлекет үшін стратегиялық маңызы бар аймақтарды басымдылық дамыту.

территориялық орналасу ерекшеліктерің есептеу арқылы аймақтын табиғи байлығын тиімді пайдалану;

аймақтағы шаруашылық жүргізетің субъектілірдің кәсіпкерлік қызметің мемлекеттік ынталандыру механизмің қалыптастыру арқылы проблемдық аймақтарды ішінара қолдау;

Аймақтық саясаттың механизмі келесімен байланысты:

1. әкімшілік-құқықтық механизмі, яғни аймақты дамытуға мақсатталған заңдарды қабылдау. Алдымен басқару деңгейлердегі функционалдық өкілеттіктерді (полномочия) анықтап айыру (разграничение), бюджетаралық қатынастарды реттеу.

2инвестициялық саясатты жүргізу. Инвестициялардың бағыттары: көліктік инфрақұрылымды қалыптастыру; электроэнергиямен тұрақты жабдықтау; сумен, жылумен, отынмен қамтамасыздандыру; білім беру, деңсаулық сақтау жүйелерің дамыту, ғылыми зерттеулерді, инновацияны дамыту. 3. аймақтық проблемаларды шешу үшін бюджеттік құралдардан жеке жоба мен бағдарламаларды қаржыландыру

Аймақтық саясаттың міндеттері:

- аймақтардың теңгерімділікті және үдемелі дамуын қамтамасыз ету; - проблемдық шағын қалаларға және алысталған депрессивтік ауыл аудандарына мемлекеттік қолдау жасау; - елдің қаупсыздығын камтамасыздандыру үшін шекаралық аудандардың экономикалық потенциалың күшейту бойынша мемлекеттік саясатты қалыптастыру және іске асыру; - орталық және жергілікті басқару органдар арасындағы қатынастарды ары қарай жетілдіру; - елдің территориясында тұғындарды рационалды орналастыру.

Аймақтық Өсу теориялары

Аймақтық дамуды мемлекеттік басқарудың теориялық негізі - орналастыру теориясы және аймақтық өсу теориясы.

Орналастыру теориялары әртүрлі факторларды есептеп бір немесе бірнеше кәсіпорындарды орналастыру үшін оптималды орын табуға негізделген. Аймақтық өсу теорияларында аймақтың экономикалық өсу факторлары, оған аймақтық мамандану, масштаб эффекті, сыртқы экономикалық қызметтің, еңбек пен капитал миграциясының, аймақтың институционалды құрылымының әсері зерттеледі.

мемлекеттің аймақтарды басқаруының үш түрің бөлуге болады.

1. Белсенді аймақтық саясат. Ол екі вариантты қарастырады:

инвестициялық қолдау құралдары көмегімен өсу орталықтарды қалыптастыру (ғылыми-өндірістік кластерлерді құру, белсенді құрылымдық саясат) ;

төмен дамыған аймақтарды қолдау.

2. Бейімделу (адаптивная) аймақтық саясат. Ол аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамудың бағытын ауыстырмай, табиғи түрінде болып жатқан процессің қолдауды және күшейтуді болжайды. Бұл жағдайда қате жіберу минималды болады, өйткені мемлекеттік реттеу қалыптасқан беталыс (тенденция) ішінде жүргізіледі.

3. Пассивті аймақтық саясат. Ол аймақтарды ағымды бюджеттік қолдауға бағытталады және неоклассикалық бағытқа негізделген: ресурстардың аймақаралық оңтайлылығы (мобильность) негізінде табиғи теңдесу.

Аймақтық саясаттың мақсаттарына жету бiрқатар мiндеттердi кезең-кезеңмен шешудi қажет етедi.

Бiрiншi кезеңде (1996-1997 жылдар) аймақтық саясатты жасау және оны жүзеге асыру үшiн алғышарт құру болжамдалады.

Екiншi кезеңде (1998-2000 жылдар) елдi экономикалық дамытудың жалпы стратегиясы шеңберiнде аймақтық дамытудың бiрiншi кезектi мiндеттерiн жүзеге асыру

Үшiншi кезеңде (2001-2010 жылдар) республика экономикасының жандануы мен өсуi жағдайларында мiндеттердiң неғұрлым кең спекторын шешу үшiн мүмкiндiк пайда болады.

Аймақтық саясатты жүзеге асырудың маңызды құралы:

жалпы мемлекеттiк, аймақтық және салалық деңгейлердегi индикативтiк жоспарлар жүйесi

жалпы мемлекеттiк бағдарламаларды әзiрлеу және жүзеге асыру

тоқыраған шағын және орташа қалаларды мемлекеттiк қолдаудың және жекелеген селолық аудандарды дамытудың арнаулы бағдарламаларын жүзеге асыру

тиiстi аймақтың дамуын тездету, оның әлеуетiн барынша толық пайдалану

Аймақтық саясаттың мақсаттары мен мiндеттерiне сәйкес оның мынадай негiзгi бағыттары:

аймақтар үшiн басымдықты кәсiпорындар мен өндiрiстерге қажеттi селективтi көмек көрсетудi

өндiрiске қолдау көрсете және сыртқы және iшкi нарықтарда сұранысқа ие өнiмдердi шығаруды арттыру

экономикалық болашағы жоқ өндiрiстi экологиялық бақылауды күшейту арқылы бiрте-бiрте тұйықтау

өнеркәсiптiң базалық салаларындағы iрi кәсiпорындарда капиталды шоғырландыру

халықтың жұмыспен қамтылуын сақтау

инвестрлердi аймақтық инфрақұрылымға тарту үшiн қолайлы жағдайлар жасау

Қортынды

Қалыптасып отырған жағдайларда аймақтар дағдарыстан шығуда әдеттегiдей ұтымдылықтан алшақ өз жолын таңдайды. Бұл жағдайда стратегиялық мiндеттердi шешу көбiнесе аймақтық басқару органдарының қамту ауқымына iлiнбейдi, ал жалпы мемлекеттiк деңгейде шешiм қабылданар кезде аймақтық ерекшелiктер әрдайым тиiстi мәнiнде бағалана бермейдi.