Ақын жайлы көркем шығармалар

Ақын шығармашылығы туралы зерттеу еңбектер

Орындағандар:

Шәріпбаева Аружан

Бекбауылқызы Перизат

Баходирова Заринабану

Құдайбергенова Алуа

Айып Айдар

Дүйсенбай Мәдияр

Жоспар

Кіріспе

М. Өтемісұлы жайлы зерттеулер

Ақын жайлы көркем шығармалар

Қорытынды

Кіріспе

Қай елде, қай халықта да дана тұлғалар, данышпан қайраткерлер тарих ағымының биік жалында, халық тағдырының терең шайқалыс шақтарында дүниеге келетіні белгілі. Қолбасшы батыр, қаһарман ақын Махамбет Өтемісовты тудырған ондай кезеңді шақ - патша отаршылдығы мен хан өкіметінің езгісі мен қысымына қарсы бұрынғы Ішкі Орда шаруаларының 1836-1837 жылдардағы көтерілісі. Махамбет - сол қозғалыстың ұйымдастырушы, басқарушы көсемдерінің бірі, жалынды үгітшісі, жауынгер жыршысы. 1836-1837 жылдардағы көтеріліс халқымыздың көпғасырлық тарихының ең жарқын беттерінен саналады. Елдің жадында Исатай - Махамбет көтерілісі деген атпен белгілі бұл көтеріліс ел шегіндегі, халықтың өз ішіндегі одан бұрынғы да, одан кейінгі де талай қозғалыстар қатарында еңбекші халық мүддесін көздеген таптық сипатының айқындығымен ерекше тұр. Қазақ әдебиетінің барлық жанрларында арынды ақын, алдаспан жырдың дарабозы әрі батыр, әрі ту ұстаған қолбасшы Махамбет Өтемісұлы туралы шығармалар аз жазылған жоқ.

Әнес Сарай «Исатай-Махамбет тарихы»

зерттеу еңбегі

Зерттеу еңбегі 8 бөлімнен тұрады. Бастапқы 7 бөлімі

Махамбет пен Исатай көтерілісіне арналса, соңғы бөлім

Махамбеттің өлеңдеріне арналған.

Әнес Сарайдың «Исатай-Махамбет тарихы» зерттеу кітабы 1836-1837 жылғы патша өкіметіне қарсы қазақтар бас көтеруінің арғы-бергі тарихы мен кейінгі ұрпаққа тәлім-тәрбиесі жөнінде тереңнен толғап, жүйелі әңгімеленген бірден-бір туынды. Кітаптың оқиғасы қою, тілі жеңіл, оқырманын жайбарақат қалдырмайды

Хажым Жұмалиев «Махамбет Өтемісов» ғылым очеркі

Махамбет Өтемісұлының өмірі мен шығармашылығына арналған ғылыми очерк.

Ғылыми очерк 6 бөлімнен тұрады.

Алғашқы 2 бөлімі ақынның өміріне арналды.

Қалған 4 бөлімінде шығармаларын талдап, жаңа өлеңдері мен ескі өлеңдерін де еңбекке енгізген.

Оңайгүл Тұржан «Махамбет шығармаларының поэтикасы» монографиясы

Монография 3 бөлімнен тұрады.

Махамбет шығармаларын күрес әлемі, тәрбиелік мән, культтердің символдық қызметі деп жіктеген.

Бұл монографияда XIX ғасырдың орта тұсында өмір сүрген қазақтың күрескер ақыны Махамбет Өтемісұлы өлендерінің поэтикалық әлемі, азаттық идеясының берілу жолдары жаңа қырынан жан-жақты талданған

Ақын поэзиясында бұрын ар- найы зерттеу нысаны болмаған символдар, уақыт пен кеңістік мәселелері кеңінен сараланған.

Сондай-ақ, Махамбет элендерінің тіл жиілік сөздігі, ұйқас сөздігі берілген.

Исатай Кенжалиев «Махамбет Өтемісұлы» қысқаша очерк

И. Қенжалиевтің Махамбет Өтемісов жөнінде жазған осынау шағын еңбегі күрескер ақын өмірін қысқаша қамтып өтеді.

Оқушы мұнан оның бостандық іздеген қазақ шаруаларын күреске жұмылдырушы, үйымдастырушы патриот ақын болғанын көре алады

Сонымен қатар шағын еңбекте Махамбет өмірі жайлы автор архив қазыналарын ақта-ра жүріп, бірқатар тың мәліметтер, соны деректер қосқан

Ақын жайлы көркем шығармалар

Тұтас қазақ әдебиетінде Махамбет тұлғасына қалам тартқан қазақ қаламгерлері аз болған жоқ. Барлық жанрда, үлкенді-кішілі туындыларда Махамбет тағдыры шығарма өзегіне айналды. Алдымен қазақ поэзиясындағы Ы. Шөрековтің «Исатай-Махамбет» дастаны, Ж. Молдағалиевтің «Кек», Ж. Нәжімеденовтің «Жаңғырық», Ә. Кекілбаевтың «Махамбет», М. Шахановтың «Нарынқұм трагедиясы», Ф. Оңғарсынованың «Алмас қылыш немесе Махамбетпен қалай кездестім», М. Неталиевтің «Арыстан еді-ау Исатай» поэмалары, Қ. Бекқожиннің «Махамбет қабірінің басындағы тебіреніс» атты толғауы, ақындар Х. Ерғалиев, О. Сүлейменов, М. Мақатаев, Қ. Мырзалиев, Ж. Әбдіраш, Т. Медетбек, Р. Ниязбек, И. Оразбаев, Ұ. Есдәулет, т. б. әр жылдары жарық көрген туындылары Ма хамбет тұлғасын әр қырынан сомдауға арналды.