ОЙЛАУ МӘДЕНИЕТІ ЖӘНЕ ФИЛОСОФИЯ

АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

https://atu. kz/

«ИНЖИНИРИНГ ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР» ФАКУЛЬТЕТІ

«ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ ПӘНДЕР» КАФЕДРАСЫ

«ФИЛОСОФИЯ» ПӘНІ

Дәріс №1 ОЙЛАУ МӘДЕНИЕТІ ЖӘНЕ ФИЛОСОФИЯ

Бижанова М. А.

АТУ «ӘГП» кафедрасының сениор- лекторы, философия ғылымдарының кандидаты

ОЙЛАУ МӘДЕНИЕТІ ЖӘНЕ ФИЛОСОФИЯ

Жоспары

Ойлау ұғымы

Философия термині

гректің «phileo» - сүйіспеншілік, құштарлық және «sophia» - даналық деген екі сөзінен құралған, яғни «данышпандыққа құштарлық» дегенді білдіреді. Ғылыми айналымға ендірген көне грек ойшылы Пифагор (б. з. б. ҮІ-Ү)

Философия және философ туралы ойшылдардың анықтамалары

ДҮНИЕТАНЫМ

Дүниетанымның тарихи типтері

Мифология - қоғамдық дамудың алғашқы сатысына тән, дүниені түсінудің алғашқы тәсілі, қоғамдық сананың бастапқы формасы, қияли түсініктерге негізделген. Мифте маңызды дүниеге көзқарастық сұрақтар бейнеленген, олар: әлемнің, адамның пайда болуы, өмір мен өлім, тағдыр, қайырымдылық пен қатігездік, т. б. Басқа дүниеге көзқарастар - дін мен философия - мифологиядан қалған сол сұрақтарды қарастырды. Бірақ оларға жауаптарды басқаша жолмен іздейді.

Миф жауап беруге тырысатын негізгі сұрақтар

Әлемнің, Жердің және адамның жаратылуы

Адам өмірі, тағдыры мен өлімі, әрекеті, жетістіктері, т. б.

Борыш, ар-намыс, имандылық мәселелері

Табиғи құбылыстар туралы түсінік

Мифтің белгілері және жалпы сипаты:

Дін - дүниеге көзқарастың екінші формасы, дүниенің жаратылысын жоғарғы күшке немесе сенімге негіздеп жасады. Діни дүниегекөзқарас түрлі діни формаларда түрліше көрінетін, бұрынан және қазір де түрлі елдер мен аумақтардағы бұқаралық санаға көп әсер ететін діни көзқарастарға сүйенді. Мәдениеттің кез-келген құбылысы сияқты дін адамға өз тағдырын табуға, адамилыққа үйрететін өзінше ойлау жолы мен білімді ұсынады.

Дін де миф ізденетін сұрақтарға жауап береді:

Діннің қызметтері

дүниетанымдық - дүние туралы жалпы түсінікті қалыптастырады;

біріктірушілік - қоғамды қандай да бір идея үшін немесе идея төңірегіне топтастырады;

мәдени - мәдениетке ықпал етеді немесе мәдениеттің таралуына жағдай жасайды;

адамгершілік- адамгершілікті насихаттайды (мейірбандылық, инабаттылық, жанашырлық, адалдық, сыпайылық, төзімділік, борыш идеяларын жоғары бағалайды, уағыздайды) ;

компенсаторлық - адамның табиғат, әлеуметтік проблемалар, т. б. жағымсыз сипаттағы басқа да факторлар алдындағы әлсіздігін, қорғансыздығын басқа сипаттармен толықтырады;

жүйелеушілік - адамдардың тәртіптері мен өзара қатынастарын идеялар, нормалар, дәстүр, ритуал, құқық, мораль, қағидалар, т. б. арқылы жүйелейді;

мәдениет жалғастылығы - ұрпақтар арасындағы ой жалғастылығын қамтамасыз етеді;

интеграциялық, дезинтеграциялық - индивидтерді топқа немесе әлеуметтік институттарға бөлу-біріктіру.

Философия - дүниеге көзқарастың жоғарғы деңгейі, теоретикалық түрде қарастырылған, рационалды дүниеге көзқарастың жүйесі. Философиялық ойлау еркін ойшылдыққа сүйенеді. Философия білім жүйесінсіз мүмкін емес, ол тарихи білімді ұсынады, философия рационалды танымды негіздейді.

Теоцентризм - бүкіл болмыс, тіршілік - тек қана құдіреттің, Құдайдың үстемдігімен түсіндірілетін пікірге сүйенетін философиялық дүниетаным түрі (ортағасырлық Европаға тән) .

Антропоцентризм - орталығында адам мәселесі тұрған философиялық дүниетаным түрі (Қайта Өрлеу дәуіріндегі Европаға, Жаңа Заманға, қазіргі заманғы философиялық мектептерге тән) .

Космоцентризм - Әлем, табиғат құбылыстары-сыртқы күштердің-Космостың күшімен, әсерімен, шексіздігімен түсіндірілетін, бүкіл тіршіліктің космостық циклдарға тәуелділігін тұжырымдайтын философиялық дүниетаным (Ежелгі Үнді, Ежелгі Қытай, т. б. шығыс елдеріне және Ежелгі Грецияға тән) .

Философияның дүниетаным ретіндегі эволюциясы 3 кезеңнен өтті: