МЕТАЛДЫҚ БАЙЛАНЫС МЕТАЛДЫҚ КРИСТАЛДЫҚ ТОР

Презентация қосу

ХИМИЯЛЫҚ
БАЙЛАНЫС
ХИМИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫС

Химиялық байланыс дегеніміз
молекулаларда және кристалдық
торларда атомдар арасындағы
электрлік тартылыс күштерінің
әсерінен атомдардың өзара
тартылып байланысуы.
.

Бірінші рет электронды бұлттың құрылысын түсіндірген
Бор жасаған атом моделінің пайда болуы химиялық
байланыс және оның электронды құрылысы туралы
түсініктің қалыптасуына әсер етті. Бор моделі бойынша
электрондар атомда белгілі бір энергетикалық күйде,
яғни энергетикалық деңгейде болады.

1916 жылы американ
ғалымы Льюис
. 1915 жылы неміс молекулалардағы
физигі Коссель химиялық байланысқа
тұздардағы химиялық анықтама берді
байланысқа түсінік . Коссель мен Льюис
берді түсініктері
валенттіліктің
электрондық теориясы
деген ат алды.
ХИМИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ
ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ НЕГІЗГІ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Элементте Электронды Кристаллды
Химиялық Байланысатын Түзілетін Заттардың
р бұлттағы қ Мысалдар
байланыс атомдар бөлшектер қасиеттері
қасиеттері үрдіс тор

Металл атомы Оң және
Оң және Валентті NaCl
және теріс Тұз
Иондық теріс электрондард Иондық CaO
бейметалл зарядты түзетіндер
зарядты ың ауысуы NaOH
атомы иондар

Молекулалы Br2
Молекулалар Ұшқыш және
қ CO2
Бейметалл Ортақ Ұшқыш емес
Теріс
атомдары электрон C6H6
зарядты,
(сирек жұбын түзу,
Ковалентті сирек
жағдайда- молекулалық
жағдайда
металл орбиталдард Алмазтәрізділ Алмаз
оң зарядты --------- Атомдық
атомдары) ы толтыру ер Si SiC

Оң зарядты
Валентті Металдар
Металлды Металл Оң иондар және
электрондары Металдық Металдық және
қ атомдары зарядты электронды
н беру құймалар
газ
КОВАЛЕНТТІ БАЙЛАНЫС
Екі атом арасында химиялық байланыс
электрон жұбы ортақтасуы арқылы
түзілсе, ол ковалентті байланыс деп
аталады.
ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ
САЛЫСТЫРМАЛЫ
Топ
ЭЛЕКТРТЕРІСТІЛІГІ
I II III IV V VI VII VIII
период
H He
1 -
2,1
Li Be B C N O F Ne
2 -
0,97 1,47 2,01 2,50 3,07 3,5 4,10
Na Mg Al Si P S Cl Ar
3 -
1,01 1,23 1,47 1,74 2,1 2,6 2,83
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni
0,91 1,04 1,20 1,32 1,45 1,56 1,60 1,64 1,70 1,75
Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
-
1,75 1,66 1,82 2,02 2,20 2,48 2,74
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd
0,89 0,99 1,11 1,22 1,23 1,30 1,36 1,42 1,45 1,35
Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
-
1,42 1,46 1,49 1,72 1,82 2,01 2,21
Cs Ba La* Hf Ta W Re Os Ir Pt
0,86 0,97 1,08 1,23 1,33 1,40 1,46 1,52 1,55 1,44
Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
-
1,42 1,44 1,44 1,55 1,67 1,76 1,90
Fr Ra Ac** *Лантаноидтар - 1,08 - 1,14
s-s-байланыс

s-p- байланыс

p-p-байланыс

p-p- байланыс
∙∙ ∙∙

∙H + ∙Cl ∙∙ → H ∙∙Cl∙∙
∙∙ ∙∙

Полюсті молекуладағы электрондар ығысқан кезде
атомдар қосымша зарядқа ие бола
бастайды.Молекуланың бір жағы оң, бір жағы теріс
зарядталады.Мұндай молекулалар полюсті деп аталады.
Коваленттік полюсті байланыс көбіне қышқылдар
арасында болады.Мысалы HF ,H2 S, HNO3, H 2SO4, т.с.с
АТОМДЫҚ КРИСТАЛДЫҚ
ТОР
МОЛЕКУЛАЛЫҚ КРИСТАЛДЫҚ
ТОР
Ковалентті
бейМе бейМе ?
полюссіз байланыс

Ковалентті
бейМ
е
бейМе ?
полюсті
байланыс
Ионды
Ме бейМе ?
байланыс

Ионды байланыс – бұл иондар
арасындағы байланыс.
Металдар мен бейметалдар
арасында түзіледі.
Ион – бұл электрон беру немесе алу нәтижесінде
түзілетін зарядталған бөлшек.

Мысалы: NaCl – натрий хлориді (ас тұзы)

23 0 35 23 35

+11
Na 2 8 1
++ Cl
0
2 8 7 +11
+1
Na 2 8 +17
Cl
-1
2 8 8

Натрий ионы Хлор ионы

1e
0 0 +1 -1
Na + Cl Na Cl
Электрондарын беретін бөлшек
оң ионға айналады (катион)

0 +1
Na
атом
- 1e Na
ион

Электрондарын беретін бөлшек
теріс ионға (анион) айналады.

0 -1
Cl + 1e Cl
атом ион
Na0 + F 0 → Na + F-

Na0 + Cl02 → Na+ + Cl -

K 0 + Cl20 → K +Cl-
қарама-қарсы зарядталған иондар арасындағы байланысты
иондық байланыс деп атайды. 1916 жылы неміс ғалымы
Zn + S → Zn S
0 сыртқы
Коссель ұсынды. Өзінің 0 валенттік+электрондарына
- сай
электрон бұлтын берген атомдар оң зарядты катиондарға, ал
осы электрондарға сай бұлтты қосып алған атомдар
терісзарядты анионындарға айналады.Түзілген иондар біріне-
бірі Кулон заңы бойынша тартылысып.иондық байланыс
түзіледі
Химиялық пирамиданың шыңына шығу жолы –
қосылыстардағы ионды химиялық байланыс.
Осы заттардағы байланыстың түзілу сызбасын
сызыңдар.

СаCl2

KCl H2

H2O NaF HF

F2 BaCl2 Cl2 N2
«Крестиктер-ноликтер» ойынын ойнаңдар. Барлығы ионды
байланыспен түзілген заттардан тұратын тік, көлденең немесе қиғаш
жолақты табыңдар. Осы заттардағы ионды байланыстың түзілу жолын
сызыңдар.

Na2S CH4 Br2

PH3 КBr NH3

O2 H2O MgO
МЕТАЛДЫҚ БАЙЛАНЫС
МЕТАЛДЫҚ КРИСТАЛДЫҚ ТОР
Металдар мен олардың
балқымалары металдық тор
түрінде кристалданады.
Металдық тор түйінінде оң
зарядты металл иондары
орналасады. Металл
атомдарынан және
кристалдық тор түйінінде
қалған иондардан алыстаған
электрондар катиондар
арасында біршама еркін
қозғалуға мүмкіндік алады.
Осылайша металдардың
электр өткізгіштігін
қамтамасыз етеді. Иондар мен
бос электрондардың арасында
электростатикалық әсерлесу
пайда болады да, металдық
байланыстың түзілуіне себеп
болады.
СУТЕКТІК БАЙЛАНЫСТАР
Сутектік байланыстар – бір молекуладағы сутегі
атомдары мен екінші молекуладағы
электртерістілігі күшті элементтер (O, N, F)
арасындағы байланыс.
Молекулааралық сутектік байланыстарға мысалдар:

…О - -Н + …О - -Н + …
| |

+ +
H H вода

…О - -Н + …О - -Н + …
| | +
+
С2H5 С2H5 этил спирті
Байланыстың түзілу механизмі :
Бір молекуланың протоны екінші
молекуладағы атомның
бөлінбеген электрон жұбына
тартылады.

Мысалы :
F, O, N (сирек жағдайда Cl және S)
сутекті қосылыстары, спирт.
Нәруыздар, нуклеин қышқылдары
және басқалар.
Өзіңді өзің тексер:

1. Электртерістілік - бұл …….
2. Ковалентті полюсті байланыс – бұл
…..
3. Ковалентті полюссіз байланыс –
бұл …..
4. Электртерістілігі ең жоғары
элемент - …….
5. Ковалентті байланысы бар
заттардың кристалдық торы
қандай болады?
6. Мына заттардан ковалентті
10/6/21

Ұқсас жұмыстар

Кристалдық тор

Кристалдардың құрылуы

Атомдық кристалдық тор

Кристалдық тор түрлері, байланыс типтері және заттардың қасиеттері арасындағы өзара байланыс

Ионды байланыс

МЕТАЛДАР БЕЙМЕТАЛДАР

Металдар мен электролитт ердегі электр тогы

МЕТАЛДАР. МЕТАЛДАРДЫҢ ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕДЕГІ ОРНЫ. МЕТАЛДАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ

Металдар өндірісі туралы ақпарат

Хлордың қасиеттері

Пәндер