ҚАҚТЫҒЫС ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ

Презентация қосу

ҚАҚТЫҒЫС
ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ
Қақтығыстар

Тұлға аралық немесе адамдар тобы әрекеттесуі
мен қатынасуы кезінде, олардың ойлары мен
ықпалдарының бір, бірше сәйкес емес, қарама-
қайшы келуі салдарынан, негативті
эмоционалдық әсерден екі жақты да уайымға,
қобалжуға әкелуін қақтығыстар (конфликт)
дейді. Топтағы адамдардың мүдделерінің,
пікірлерінің, мақсаттарының қарама-қарсы
келіп, оларга жету жолдары да әртүрлі
түсінікте болуы көптеген конфликтік
жағдайлардын негізінде жатады.
Қақтығыстың жіктелуі
Ғылыми-педагогикалық және психологиялық туындыларға сүйене отырып,
қақтығыс (конфлик)тің мынадай түрлерін атауға болады:

«тұлғааралық қақтығыстар,
отбасындағы (ерлі-зайыптылар) қақтығыстар,
басшы-бағынушылар» арасындағы қақтығыстар,
әлеуметтік топтар арасындағы қақтығыстар,
саяси және мемлекетаралық қақтығыстар және т.б.
1. Объективтік
2. ұйымдастыру-басқару
3. тұрмыстық-психологиялық
4. жеке тұлғалық
Жанжалдардың түрлері

• Көптеген жіктемелерде қақтығыстар конструктивті және деструктивті болып
бөлінеді.
• Жанжалсыз.Тұлғаның бұл түрі жанжалды жағдайлардан әдейі аулақ болуға бейім.
Сонымен қатар, ол проблемаларды шешуді басқаларға қалай ауыстыруды біледі.
Көбінесе принципсіз. Ал қақтығыс, өз кезегінде, қарлыға ұқсайды және осы типтегі
тұлғаның басына түсіп, жағымсыз салдар қалдырады.
• Сүлік. Бұл адам сізге дөрекі болмайды, жағымсыз сөздер айтпайды, сізді
қорламайды. Алайда, онымен сөйлескеннен кейін көңіл-күй де, денсаулық жағдайы
да нашарлайды, шаршау пайда болады.
• Инертті немесе қатаң жеке тип. Қайта құруды білмейтін адамдар, немесе басқаша
айтқанда, жағдайлар мен жағдайлардың өзгеруін ескермейді, сонымен қатар
басқалардың пікірлері мен көзқарастарын қабылдайды. Бұл тип ауыр ренішті
көрсетуге қабілетті. Олар өршіл және күдікті.
• Танк.Тұлғаның бұл түріне дөрекілік, қысым, менмендік сияқты қасиеттер тән. Мінез-
құлық стилі: соңына дейін жүріңіз. Көп жағдайда бұл адамдар қарым-қатынастың
барлық нәзіктіктерін, басқа адамдардың пікірлері мен сезімдерін жек көруге бейім.
• Мақта жүн.Бір қарағанда, тұлғаның бұл түрі лайықты және
жайлы адам туралы әсер қалдырады. Ол жиі қонақжай келеді
және жеңілдіктер жасауға дайын. Қарым-қатынастың басында
ешқандай қиындықтар болмайды. Алайда, болашақта сіз
тұлғаның бұл түрі уәделерді орындамайтынын байқайсыз.
• Прокурор.Тұлғаның осы түріне жататын адам нақты адамдарды
сынайды: көршілерін, көлік иелерін, сатушылар мен
контроллерлерді. Ол сізге кім және қалай жұмыс жасау
керектігін айтып, дәлелдер келтіріп, қорытынды жасағаннан
кейін ол өзін жақсы сезінетіні сөзсіз. Бұл тұлға типі сөйлеуге
және естуге деген ұмтылыстың жетегінде жүреді.
«Зиянды» адамдармен қарым-қатынас кезінде
болуы мүмкін мінез-құлық

Мінез-құлық стильдерінің бірі - қарсыластың сүйіспеншілігіне
ие болу және жанжалдың туындауына жол бермеу.
Екінші қарым-қатынас стилі - стрессті жеңілдету. Сізді ашық
түрде арандатып жатыр ма? Мұрынмен терең дем алып, таза
ауаны өкпеңізге тартыңыз, ішіңіздегі барлық ашуланшақтықты
немесе тітіркенуді елестетіп, бәрін шығарыңыз. Бұл әдіс сізге
өзіңізді басқаруға мүмкіндік береді және «эмоциялар
бойынша» әрекет етпеңіз.
Адамдармен ортақ тіл табуды жеңілдету үшін әзілдер жинау,
күлкілі суреттер және тарих. «Зиянды» адаммен қарым-
қатынас кезінде олар сізге көмектеседі.
Сонымен қатар, сіз дөрекілікке ашық наразылық білдіре
аласыз.
Егер «зиянды» адам сіздің көңіл-күйіңізді әлі де бұзған болса,
онда жай ғана бұл туралы ойламаңыз. Не жақсы нәрсе, не
ұнамайтын адам туралы ойла. Таңдау сіздікі.
• Біреу қақтығыста лайықты мінез-құлық көрсетіп, табысты жолды табады, біреу үйіліп жатқан
түсініспеушіліктің, шағымдар мен сөгістердің қабырғасы алдында абдырап қалады, ал басқалары
өздерінің жағымсыз эмоцияларының толқынына түсіп, сындарлы емес әрекеттер жасайды.
• Зерттеушілер К.Томас пен Р.Килменн мінез-құлықтың 5 стилін немесе олардың позициясын іске
асыру тәсілдерін қақтығыс жағдайында анықтады. Олардың тәсілі адамның іс-әрекеті екі
бағытта қарастырылатын мінез-құлық торын жасауға мүмкіндік береді:
• Адам өз позициясын қорғауға қаншалықты табандылықпен, қандай табандылықпен (мүдделер мен
мотивтер, мақсаттар мен тілектер).
• Қарсылас тараптың (қарсыластың) позициясының егжей-тегжейлі дәрежесі қарастырыла ма, бұл
тараппен «кездесуге» ұмтылыс бар ма.
• Жоғарыда аталған бағыттардың тіркесімдеріне сүйене отырып - және олар айқын, орташа немесе
төмен деңгейде көрінуі мүмкін, стильдер қақтығыстағы әрекеттер тактикасының көрсеткіштері
ретінде ажыратылады:
• Бәсекеге қабілетті (бәсекеге қабілетті): қарсылас, дәлірек айтсақ, оның көзқарасы мен мүдделері
мүлдем қарастырылмайды немесе өте елеусіз дәрежеде, өз позицияларын қорғаудағы жоғары
табандылықтың үйлесімі.
• Реттеу (тұндыру): бұл жерде басымдылық - қарсыластың позициясы - оған барынша назар
аударылады, өзінің жеке көзқарастары мен ұстанымдары шетке ысырылады.
• Эвадер (аулақ болу): атау мәнді көрсетеді - бұл жағдайда жоқ белсенді әрекет жағдайды өзгерту
үшін, екеуіне де өз көзқарастары үшін күресуге бейімділік жоқ, оны зерттеуге немесе оны
қарсыласынан ескеруге тырысыңыз.
• Келісім (жартылай): дау-дамайдың екінші тарапына қатысты өз көзқарастарын енгізуге қатысты
орташа деңгей көрсеткіштері - оның позициясы қарастырылады, бірақ ішінара.
• Кооперативті (бітімгерлік): стиль түсінбеушілік, дау немесе келіспеушілік жағдайындағы
қатысушылардың оңтайлы келісіміне бағытталған - қарама-қайшылыққа түскен екі тараптың
(өзара) барлық қағидаттары мен ұстанымдары қабылданады, барлығына сәйкес келетін шешім
табылуы керек.
• Қақтығысты шешудің әдіс-тәсілдері
• Шиеленістен қашу әдісі – бұл, мысалы, саяси сахнадан кету немесе саяси қызметкерліктен
кетуімен қорқыту; қарсыласымен кездесуден қашу т.б. Бірақ шиеленістен қашу шиеленісті
уақытша басады және оның себебі солай қалады.
• Келісімге келу әдісі – күш қолданудан аулақ болуға мүмкіндік береді. Келісімге келу
үрдісінде екі жа пікір алысады, бұл шиеленісті бәсеңдетеді, нақты ақиқатты анықтауға
көмектеседі. Келісімге келу өзара түсіністікке қол жеткізуге және әріптестікке жол ашуға
болады.
• Үшінші тұлғаны қолдану әдісі – бұл татуластыру әдісі. Үшінші тұлға ретінде ұйым немесе
жеке тұлға болуы мүмкін. Бұл функцияны тек үкімет орындағылар ғана емес, сонымен қатар
ұйым мен мекеме мүшелері де бола алады. Тәжірибе дәлелдегендей, нақты таңдалған үшінші
тұлға болып, ол реттей алатын шиеленіс болатын жерде оның қатысуынсыз шешілмейтін
тұлға болуы керек. Мұнда күрделі әлеуметтік шиеленістерді Батыста бұл рөлді Нобель
сыйлығының лауреаттары атқарады.
• Алып қою әдісі - өз позициясын білдіру болып табылады. Бұл тәжірибеде кең тарлған. Бірақ
бұл жерде бір нәрсені ескерген жөн, өз позициясын ұсынған жақ қанша күш жинағанына
және жағдайды өзгертуіне байланысты жоғалтқанын қайтарумен шектеледі.
• Арбитраж әдісі – шешу жолында заңмен, сонымен қатар халықаралық құқықпен
басқарылады.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗ ҮШІН
РАХМЕТ!!!

Куанышова М

Ұқсас жұмыстар

Қостілде сөйлейтін балалардың ауызша және жазбаша сөйлеу тілі ерекшеліктері

ҚАҚТЫҒЫСТАР МЕН ӨЗГЕРІСТЕРДІ БАСҚАРУ

Қақтығыс түрлері

Этносаяси дау - жанжалдар

Ұлттар арасындағы жеке тұлғааралық және топаралық қақтығыстардың болуы

Мектептің тұтас педагогикалық процесінде қақтығыстарды басқару

Тұлғааралық қақтығыстар және шешілу жолдары

Конфликтілі мінез - құлық қалыптасуына қорқыныштың әсері

Объектив себептер

Стресс туралы ілім

Пәндер