Себептік және шарттық іргелес салалас құрмалас сөйлемдердің грамматикалық-құрылымдық сипаты

Скачать

Себептік, шарттық қатынасты білдіретін іргелес салалас сөйлемдер, олардың грамматикалық сипаты

Орындаған: Абдуманапова Дилфуза

Ағыбай Асылжан

Қамза Жаннұр

Профессор Н. Сауранбаев жалғаулықсыз салаластарды «іргелес құрмалас» деп атап, оны салалас құрмаластың қатарынан шығарып, салаластар мен сабақтастардың арасындағы категория деп қарайды.

Іргелес салалас құрмалас сөйлемдер

Іргелес салалас сөйлемдердің өзіне тән қызметі төмендегідей :

Іргелес салалас сөйлемдер сөзді эмоциялы етіп айту қажет болғанда жұмсалады;

Іргелес салалас сөйлемдер сөзді үнемді, жинақы құрап айту қажет болғанда жұмсалады.

Тұрақты іргелес салалас құрмалас сөйлемдер грамматикалық-мағыналық түрлері мынандай:

Жалғастық қатынасты білдіретін іргелес салалас құрмалас сөйлемдер;

Мезгілдік іргелес салалас құрмалас сөйлемдер;

Қарсылықтық іргелес салалас құрмалас сөйлемдер;

Себептік іргелес салалас құрмалас сөйлемдер;

Шарттық іргелес салалас құрмалас сөйлемдер;

Теңдік қатынасты білдіретін іргелес құрмалас салалас сөйлемдер;

Айқындауыштық қатынасты білдіретін іргелес салалас құрмалас сөйлемдер;

Обьектілік қатынасты білдіретін іргелес салалас құрмалас сөйлемдер;

Телінбе компонентті іргелес салалас құрмалас сөйлемдер;

Биноминативтік сипатындағы іргелес салалас құрмалас сөйлемдер.

З. М. Базарбаева Іргелес салалас құрмалас сөйлемдерді байланыстыратын амалдарды қарастырады, олар:

Бұл конструкцияның компоненттерін біріктіріп, оны бір синтаксистік тұлға етіп көрсететін фонетикалық амал бар, ол - интонация.

Іргелес салалас құрмалас сөйлемдерді байланыстыруға анафористік сөздер қатысады. Мыс: Кім келді, кім кетті, оны біле алмады.

Себептік қатынасты білдіретін іргелес салаластардың жасалу жолдары:

Шарттық қатынасты білдіретін іргелес салаластардың жасалу жолдары:

Топтық жұмыс

1-топ

1. Іргелес құрмалас сөйлемнің ерекшеліктері, грамматикалық, функционалдық сипаты;

2. Себептік қатынасты білдіретін іргелес салалас құрмалас сөйлемдер. Мысал келтіру.

2-топ

1. Тұрақты іргелес салалас құрмалас сөйлемдер, оның грамматикалық-мағыналық түрлері.

2. Шартты қатынасты білдіретін іргелес салалас құрмалас сөйлемдер. Мысал келтіру

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс