Қаржы делдалдары

Қаржы делдалдары Бағалы қағаздар нарығындағы делдалдар

PhD. д. м. а Жетібаев Жантөре

Қарастырылатын сұрақтар:

Қаржы делдалдары дегеніміз не?

Қаржы делдалдарының негізгі қызметтері

Қаржылық делдал қалай жұмыс істейді

Қаржы делдалдарының түрлері

Қаржы делдалдарының артықшылықтары мен атқаратын операциялары

Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары.

Қаржы делдалы мен бағалы қағаздар нарығының қатысушыларының айырмашылығы

Қаржы делдалдары дегеніміз

(Ағылш. financial intermediary) - негізгі функциясы әртүрлі экономикалық субъектілердің бос ақша қаражатын жинақтау және оларды белгілі бір жағдайларда осы қаражатқа мұқтаж басқа субъектілерге өз атынан беретін белгілі бір қаржы институты болып табылатын ұйым

Несие жинақтау мекемелері, инвестициялық қорлар, зейнетақы қорлары, сақтандыру компаниялары, ломбардтар, клирингтік компаниялар жатады.

Бұл коммерциялық/инвестициялық банк, пай қоры немесе зейнетақы қоры сияқты қаржылық операцияда екі тараптың делдалы ретінде әрекет ететін ұйым

Бұл тікелей қаржылық талаптарды тікелей емес трансформациялау процессі. Қаржы делдалдары осы қызметте маманданушы субъектілер

Қаржы делдалдарының негізгі қызметтері

Банктер немесе қорлар арасындағы қаржы операциялары кезінде делдалдар қызмет етеді

лизингтік немесе факторингтік қызметтерді ұсына алады

тұрғындардан депозиттер қабылдамайды

тәуекелді біріктіру, құнын төмендету және ауқымды үнемдеуді қамтамасыз етеді.

Қаржылық делдал қалай жұмыс істейді

Делдал факторинг, лизинг, сақтандыру жоспарларын немесе басқа қаржылық қызметтерді ұсына алады. Көптеген делдалдар бағалы қағаздар биржаларына қатысады және өз қаражаттарын басқару мен өсірудің ұзақ мерзімді жоспарларын пайдаланады

Кредиторлар

Фирмалар

Үкімет

Резидент еместер

Үй ұйымдары

Қаржы делдалдары

Қарыз алушылар

Фирмалар

Үкімет

Резидент еместер

Үй ұйымдары

ақша

міндеттемелер

ақша

міндеттемелер

ақша

талаптар

ақша

талаптар

Қаржы делдалдарының түрлері

депозиттік үлгідегі қаржы мекемелері;

шарттық жинақ

мекемелері; инвестициялық қорлар;

өзге қаржы ұйымдары

Қаржы делдалдары-бұл уақытша бос ақша қаражаты бар жеке және заңды тұлғалардың ақша қаражатын қажет ететін адамдармен өзара іс-қимылын ұйымдастыруға мамандандырылған ұйымдар.

Олар 4 топқа бөлінеді:

Ең көп таралған қаржылық делдалдар-депозиттік типтегі мекемелер. Оларға коммерциялық банктер, жинақ банктері, несиелік серіктестіктер, өзара несие қоғамдары жатады. Банктер әмбебап қаржы делдалдары болып табылады.

Қаржы делдалдарының артықшылықтары және атқаратын операциялары

Мамандану

Ақпараттарға қол жеткізу

Тәуекелділікті иверсификациялау

Несиелік тәуекелділікті төмендету

Халықтың ұсақ жинақтарын тарату, тұтынушылық ипотекалық несие беру

Сыртқы сауда операцияларын қаржыландыру және ұйымдастыру; халықаралық есеп айырысуды және халықаралық сауданы жүргізу

Өнеркәсіп компанияларының бағалы қағаздарын орналастыру және капиталын инвестициялау

Артықшылықтары:

Жүргізетін Операциялар:

Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары - өз қызметін акционерлік қоғамның ұйымдық-құқықтық нысанында жүзеге асыратын және бағалы қағаздар нарығында лицензиясы бар заңды тұлға.

Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары

Бағалы қағаздар нарығының кәсіби өкімдеріне:

-брокерлер

-дилерлер

-кастодиан

-депозитарийлер

-джобберлер

-андеррайтерлер жатады.

Бағалы қағаздар нарығының кәсіби өкімдері (сауда агенттері)

Брокер

Бағалы қағаздар нарығының клиенттің тапсырмасы бойынша, соның есебінен және мүдделерінен көздеп, эмиссиялық бағалы қағаздармен мәмілелер жасайтын кәсіби қатысушы

Дилер

Бағалы қағаздар рыногында баға белгілеуді ұсыну және оларды бұқаралық ақпарат құралда рында жариялау арқылы өз мүдделерін көздеп және өзге де қаржы құралдары мен мәмілелер жасайтын кәсіби қатысушы

Кастодиан

қаржы құралдарының және клиенттер ақшасының есебі бойынша құқықтарды растауды, клиенттердің құжатты қаржы құрал-ң сақталуы жөнінде өзіне міндеттемелер қабылдай отырып, оларды сақтауды жүзеге асыратын кәсіби қатысушы

Бағалы қағаздар нарығының кәсіби өкімдері (сауда агенттері)

Депозитарий

Клирингтің, номинал ұстаушының, төлем агенттігінің және т. б. функцияларын жүзеге асыратын қаржы нарығының кәсіби қатысушысы

Джоббер

бағалы қағаздар нарығындағы конъюктура мәселелері жөнінен кеңес берушілер

Андеррайтер

бағалы қағаздар рыногының брокерлік-дилерлік қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар және эмитентке эмиссиялық бағалы қағаздарды шығару жөнінде қызмет көрсететін кәсіби қатысушы