Шаруалар көтерілістері

Презентация қосу

1920-1930
жылдардағы
қоғамдық-саяси
өмір
Жоспар
• I. Қасіретті жылдар.
1. 1931-1933 жылдардағы аштық.
2. Шаруалардың жаппай ұжымдастыру саясатына қарсылығы.
Шаруалар көтерілістері.
• II. Жазалау шаралары.
1. Қазақстанда лагерьлер жүйесі.
2. Зиялы қауымды жаппай қудалау.
• III. 1920-1930 жылдардағы Қазақстанның мәдениеті.
1. Ағарту ісі.
Қамтыған
Мақсаты Нәтижесі Кемшіліктері
уақыттары

Елді азамат соғысынан Ақша тұрақтанды. Ауыл Ауыр өнеркәсіп нашар
кейінгі бүлінген шаруашылығында дамыды. Одақтық
Жаңа экономикалық 1921-1925
шаруашылық жағдайынан табыстарға жетті. Сауда маңыздағы экономика
саясат РКП(б)-ның Х съезі
шығару үшін ауыл дамыды. Өнеркәсіпті қалыптасты. Басқарудың
шаруашылығын жетілдіру қалпына келтірді. әміршілдік әдісі енгізілді.

Қазақстан Одақ бойынша
Ауылдағы өндірістік
Ірі өнеркәсіпті , ең өндірістің жалпы өнімінің
күштердің күйреуі.
алдымен ауыр өнеркәсіпті көлемі жөнінен 7-ші, электр
Қазақстандағы Қазақстан өнеркәсібінің
1926-1941 құру, ірі өнеркәсіптік өндіріс қуатын өндіруде 6-шы, тас
индустрияландыру шикізаттық бағыты. Кәсіби
негізінде бүкіл халық көмір және мұнай өндіруде
мамандардың басқа
шаруашылығын қайта құру. 3-ші, қорғасын өндіруде 1-
аймақтардан келуі
ші орынға шықты.
Аштықтан 2 млн 100 мың
қазақ қырылды.
Халықты күштеп
Қазақстандағы ауыл 1927ж желтоқсанда БК(б)П Ауыл шаруашылығының
ұжымдастыру, Ұжымдық
шаруашылыған ХV съезі құлдырауы. Жеке шаруаны
шаруашылық- тың әр түрлі
ұжымдастыру 1929-1938 жою. Шаруалар
типтерін енгізу.
көтерілістері. Халықтың
жаппай қоныс аударуы.
1931-1933 жылдардағы аштық.

1929-1930 жылдардың
қысында жұт болды. 1931
жылы көктемде Алматыға
жер-жерден аштық жөнінде
мәліметтер келіп түсе
бастады. Алайда өкмет
оларды жоққа шығарып,
әкімшілік қысымды қатайтты.
Аштық пен қуғын- сүргіннің
қысымымен қазақтар бүкіл
ауыл болып шектес
облыстарға, республикаларға
көше бастады.
Бірнеше жүз мың қазақ
Қытай, Моңғолия, Иран,
Ауғаныстанға қоныс аударды.
1931-1933 жылдары
аштықтан, суықтан,
аурулардан 2,1 млн-дай
қазақтар мен 200-250 мыңдай
басқа ұлттардың өкілдері қаза
тапты.
Шаруалар
көтерілістері.
Көтеріліс болған Көтеріліс қамтыған
Көтерілістің барысы Нәтижесі
уақыты аумақ

Көтеріліс бүкіл ауданға тез тарап, 500-ге
тарта мүшелері бар көтерілісшілер Нашар қаруланған көтерілісшілер
Сырдария округі, Бостандық
1929 жылы 27 қыркүйек отряды құрылды. Оларға жеңіліске ұшырады. 70-тен астамы өліп,
ауданы. Қырғызстандағы көтерілісшілер отряды көпшілігі тұтқынға түсті.
қосылды.

1 қарашада басталып, Батпаққара
ауданының орталығын басып алды. Кеңес
ОГПУ-дің қарулы отрядтары
және партия, милиция мекемелерін
көтерілісшілерді талқандап, көтеріліс
1929 жылы күзде Қостанай округінде талқандады, түрмедегі-лерді босатты.
басып жанышталды. 200-дей адам
Қысқа мерзім ішінде 500-ге жуық отряд
тұтқындалды.
жиналғаны-мен он көтерілісшінің
біреуін-де ғана ату құралы болды.

Ірі бой көтеру болды. Көтеріліске 5000-
дай адам қатысты. Сол уақыттағы
деректер бойынша бұл оқиғалар «Кеңес Көтеріліс сол жылы көктемде
Қазақстанның оңтүстігіндегі
1930 жылы 12 ақпан өкіметіне қарсы контрреволюциялық талқандалды. Көтеріліске қатысқандарды
Созақ ауданында қарулы көтеріліс» ретінде сипатталады. қуғындау 1938 жылға дейін жалғасты.
Көтерілісті басу үшін Ташкенттен 225
адамнан тұратын әскери топ жіберілді.
Көтеріліс болған Көтеріліс қамтыған
Көтерілістің барысы Нәтижесі
уақыты аумақ
200 көтерілісші Абакумовканы басып алды.
Оларға Кеңес өкіметінің саясатына наразы
ОГПУ отрядымен алғашқы шайқас 28 наурыз
жергілікті халықтың бір бөлігі қосылды.
күні өтті. ОГПУ отряды жеңіліске ұшырады.
Келесі күні 40 адамдық қарулы отряд құрған
1930 жыл 27 наурыз Жетісудағы Ақсу ауданында Арасан елді мекенінің тұрғындары
Бірнеше күннен кейін арнайы жіберілген
қызыл гвардияшылар отряды көтерілісші-
көтерілісшілер жағына өтті. Орыстардан 40
лерді Лепсі түбінде талқандады.
адамнан тұратын көтерілісші-лердің жеке
отряды құрылды..
Сәуірдің соңында бейбіт келіссөздер
Неғұрлым табанды әрі ұзаққа созылған
басталды. Көтерілісшілер мынандай талаптар
көтеріліс болды. Көтеріліс басталған-нан
ұсынды: Заңсыз тәркі-ленген малды қайтару
партизан соғысының сипатында болып,
Ұждан бостандығы; мешіттерді қайтару және
жазалау-шылардың шешуші соққы жасауына
дінге сенушілер-дің істеріне өкіметтің
мүмкіндік берме-ді. Халық қозғалысын басу
араласпауы. Тәркілеуге тиым сала-тын декрет
1930 жыл наурыз Ақтөбе, Қостанай, Қызылорда үшін 8 атты әскер дивизиясы, ОГПУ
жариялау; күштеп ұжымдасты-руды тоқтату;
отрядтары, милиция, комунистік отрядтар
салық мөлшерін малдың санына қарай белгі-
жіберілді. Өкімет қарусыз сарбаздарға қарсы
леу; малшылардан астық салығын алуды
700 қылыш, 30 пулемет, зеңбірек, ұшақ,
тоқтату. Өкімет орындауға уәде берді, бірақ
бронды техниканы пайдаланды. Сондада
уәделерінде тұрмады. Барлық көтерілісшілер
көтерілісшілерді талқандай алмады.
қаруларын тастаған соң тұтқындай бастады.
Табын мен адай руларының қазақтары
ұжымдастырудан қашып Түркіменстанға,
Екі айдың ішінде адайлықтар мен
Қарақалпақстанға жаппай көше бастады.
табындардың негізгі күштері талқандалып,
Қазақтарды тоқтату қарулы көтеріліске әкеп
ұйымдастырушылары сотқа тартылды. ОГПУ
1931 жылы көктем- жазда Маңғыстауда соқты. Маңғыстау облысының көтеріліс
жендеттерінен қашып шыққандар
көлемінің артуына алаңдаған Голощекин
Түркіменстан арқылы Иран мен
Мәскеуден көмек сұрады. Маңғыстауға
Ауғаныстанға қоныс аударды.
Әзербайжан ОГПУ-нің күштерімоторлы
және механикаландырылған күштер жіберді
Шаруалар көтерілісі
ОГПУ-дің деректері бойынша
1929 жылы Қазақстанда
жалпы саны 350 адамнан
тұратын 31 көтерілісшілер
отряды болды.

1930-1932 жылдары
көтерілісшілер 2 мыңға, 1932-
1933 жылдары 3,2 мың адамға
жеткен.

Голощекиннің Сталинге 1931
жылы желтоқсанда жазған
хатында Қазақстан аумағында
15 ең ірі көтеріліс туралы
айтылады. Республикада 80
мыңдай адам қатысқан
шаруалардың 400 –дей бой
көрсетулері болып өтті. 5
мыңнан астам көтерілісшілер
Кеңес өкіметіне қарсы
шыққаны үшін сотталып,
ГУлаг лагерлеріне қамалды,
олардың 883-і атылды.
Қазақстанда
лагерьлер
жүйесі.
Қазақстанда лагерьлер
жүйесі.
• Степлаг – Далалық лагерь.
• Қарлаг – ерекше режимді Қарағанды еңбекпен
түзеу лагері.
• ЧСИР – Отанға опасыздық жасағандар
отбасыларының мүшелеріне арналған лагерь.
• Алжир – Отанға опасыздық жасағандар
әйелдерінің Ақмола лагері.
• Гулаг – Лагерьлер Бас Басқармасы
• Үштіктер – үш адамнан құралған комиссия
• БМСБ (ОГПУ) – Біріккен мемлекеттік саяси
басқарма.
Зиялы
қауымды
жаппай
қудалау
Жүсіпбек Аймауытов
1929 ж. басталған
кеңестік қуғын-
сүргін кезінде
Қазақстандағы
ұлтшылдық
ұйыммен
байланысы бар
деген жаламен
тұтқындалып, ұзақ
тергеуден
кейін 1931 жылы
ату жазасына
сырттай үкім
шығарылған.
Міржақып Дулатов
1930 жылғы
сәуірде
М.Дулатовты ату
жазасына үкім
шығарып, кейін 10
жыл қамауға
ауыстырылды.
1935 жылы 5
қазанда
М.Дулатов
Соловки лагерінде
қайтыс болды.
Ахмет Байтұрсынұлы
1930 жылы
А.Байтұрсынұлы
Архангельск
облысына жер
аударылып, 1734
жылы
Е.Пешкованың
өтініші бойынша
бостылды. 1937
жылы қайта
қамауға алынып,
атылды.
Зиялы қауымды жаппай
қудалау
1937-1938
жылдары
қазақ-кеңес
әдебиетінің
көрнекті
тұлғалары:
С.Сейфулин,
Б.Майлин,
І.Жансүгіров
жазаға
ұшырап
өлтірілді.
1920-1930
жылдардағы
Қазақстанның
мәдениеті.
Ағарту ісі
• 1924 жылы сәуірде “Сауатсыздықты жою” қоғамы құрылды.
• 1921-1927 жылдары 200 мың адам оқып сауатын ашты.
• 1928 жылдың аяғында сауатты адамдар-25% оның ішінде
қазақтар-10% болды.
• 1926 жылғы мамырда «Қазақ АКСР-де бірыңғай еңбек
мектептерінің жарғысы» қабылданды:
✓Үш жылдық және төрт жылдық мектептердің үлес салмағын
көбейту.
✓Қазақ қыздарына арнап мекетеп ашу.
Сәйкестендір
1926-1941 жылдар ЖЭС
1927-1938 жылдар Шаруалар көтерілісі
1921-1925 жылдар Ұжымдастыру
1929-1931 жылдар Ашаршылық
1931-1933 жылдар Индустрияландыру

Ұқсас жұмыстар

Қасіретті жылдар

Қазақстанда ұжымдастыру саясаты

Қызғыш құс

ҰЖЫМДАСТЫРУДЫҢ ЗАРДАПТАРЫ

Ауыл шаруашылығын ұйымдастыру

Қазақстан Қазан төнкерсі мен Кеңес мемлектінің орнауы

Қытай халық республикасы

1929-1931 жылдардағы шаруалар көтерілісі

Ұлыстардың құрылуы

Тәуелсіздік күні арқыны зымыран

Пәндер