Еңбек ресурстары мен еңбек нарығы: құрылымы, пайдалану көрсеткіштері және жұмысбастылық

ЕҢБЕК РЕСУРСТАРЫ

Орындаған:Қадырханова Ұлболсын

Тексерген: Таскараева М

Қоғамдық байлықтың негізгі кілті және адамзаттың материалдық игіліктер мен рухани байлықтарын қалыптастырудың басты факторы еңбек болып табылады.

ІШКІ

Ішкі нарық кәсіпорын ішіндегі кадрлар қозғалысына негізделеді.

СЫРТҚЫ

Сыртқы еңбек нарығы өндірістің циклдық дамуына байланысты

Еңбек нарығының 2 типі бар

Аграрлық өндірістегі еңбектің ерекшеліктері

Еңбектің тиімділігі табиғи-климаттық жағдайға және жер ресурстарының сапасына тәуелді;

Еңбекті пайдалануға өндірістің маусымдылық сипаты ықпал етеді;

Ауыл шаруашылығында адамның біршене еңбек функцияларының атқаруы;

Ауылшаруашылығындағы еңбек тірі организмдерді (малдар, өсімдіктер) пайдаланумен байланысты;

Еңбек процестерін механизациялаудың салыстырмалы түрде деңгейінің төмен болуы;

Eңбек адамдарды көп тартпайды (ауа-райы жағдайы, жауын-шашын, шаң-тозаң, күн радиациясы)

Қолданылатын заңдарға сәйкес елімізде, республикада, шаруашылықта бар жұмыс күшінің саны және қоры олардың практикалық қызметінде еңбек ресурстары деген терминмен аталады, яғни еңбекке қабілетті жастағы адамдар: ер адамдар 16-дан 63 жасқа дейін, әйел адамдар 16-дан 58 жасқа дейінгілер жатады.

еңбек нәтижесі

еңбек заты

Жеке еңбек

еңбек құралдары

Еңбек үрдісі келесілерді қамтиды

-жалдамалы жұмысшылар

-тұрақты жұмысшылар

- маусымдық жұмысшылар

- объективті себептермен уақытша жұмыс істемейтін маусымдық және кездейсоқ жұмысшылар

- толық емес жұмыс күні режимінде оқумен бірге жұмыс істейтін оқушылар, студенттер.

- өндірісте кәсіптік дайындықтан өтіп жатқан және еңбек ақы немесе стипендия алатын оқушылар немесе адамдар

Экономикалық белсенді халық категориясына мыналар жатады:

Еңбек нарығын қалыптастыруға ықпал ететін факторлар:

- экономикалық белсенді халық саны.

-халық саны мен жұмыспен қамтамасыз ету деңгейі.

- шаруашылықтың мамандануы мен кешенділігі.

- кәсіпорындардың материалдық-техникалық ресурстармен, шикізатпен қамтамасыз етілуі.

- өндірістік деңгейі, динамикасы және тиімділігі.

- кәсіпорын және ұйымдардың инвестициялық белсенділігі.

- аймақтың тартымдылығы және әлеуметтік инфрақұрылымының дамуы.

Жұмысбастылық экономикалық категория ретінде жұмысқа жарамды халықтың қоғамдық өнім өндіру қызметін білдіреді. Жұмысбастылықтың толықтылығы экономикалық белсенді халыққа қатысты ескеріледі. Жұмыс қамтылу сандық аспектісі 2 формада көрінеді:толық және толық емес.

Экономикалық белсенді халыққа категориясына келесілер жатады:

- жалдамалы жұмыстағы тұлғалар (жұмыскерлер мен қызметкерлер) ;

- тұрақты жұмыскерлер, төлеммен қамтамасыз етілмеген жанұя мүшелері;

- маусымдақ және кездейсоқ жұмыскерлер, объективті себептерге байланысты уақытша жұмыссыздар;

- оқуды жұмыспен үлестіріп, жартылай күн режимінде жұмыс істеп жүрген оқушылар;

- өндірісте кәсіби дайындық өтіп жатқан және жалақы алатын оқушылар мен басқа да тұлғалар жатады.

- көмекші салада істейтіндер және келісім бойынша өнімді өндірушілер;

- азаматтық-құқықтық келісім бойынша жұмыс жасайтындар және өндірістік кооператив мүшелері.

Жұмыссыздар - бұл жұмысқа қабілетті, бірақ жұмыспен қамтылмаған, табыс таппайтын, еңбекпен қамтылу қызметінде өздеріне сәйкесті жұмыс істеу үшін тіркелген және соған кірісуге дайын азаматтар. Осыған байланысты, жұмыссыздықтың бірнеше түрлері бар: фрикциондық, құрылымдық және циклдық.

Фрикциондық - мұнда жұмыссыздар жұмыс іздейді немесе жақын болашақта оның алуын күтетін жұмыссыздық түрі. Көптеген жұмыскерлер төмен жалақылы, аз өнімділікті жұмыстан жалақысы, өнімділігі жоғары жұмысқа ерікті өтеді. Осылайша, жұмыс орындарының мөлшері мен жұмыскерлер санының сәйкестігінсіз, еңбек нарығы қалыптасып, қызмет етеді.

Құрылымдық жұмыссыздық кезінде жұмыссыздар тиісті қайта даярланбай, қосымша оқытылмай, кейде тұрғылықты жерін ауыстырмай, жұмысқа тұра алмайды. Егер фрикциондық жұмыссыздық қысқа мерзімді сипат алатын болса, құрылымдық жұмыссыздық ұзақ мерзімді сипатқа ие.

Циклдық жұмыссыздық деп - өндірістің құлдырауымен болған жұмыссыздық түрін айтамыз. Соның ішінде, тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге сұраныс азаяды, жұмысбастылық қысқарып, жұмыссыздық деңгейі өседі. Бұл жұмыссыздық түрі сұраныстың тапшылығына байланысты болады.