Ахмет Қорғанбекұлы Бірімжанов Қостанай уезінде

Презентация қосу

Ахмет

Бірімжанов
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
«Логистика және көлік академиясы»

Ахмет Бірімжановтың
өмірі мен қызметі

Орындаған: Тургунбеков Бексултан
Тексерген: Шамшиева Гаухар
Топ: АУ-20-1
Жоспары:

01 Жастық шағы. Шыққан тегі, отбасы

02 Ахмет Бірімжановтың саясатқа араласуы

03 I-II-Думаның депутаты, Алаш қайраткері Ахмет
Бірімжанов

04 Бірімжановтың қайтыс болуы
Бірімжанов Ахмет Қорғанбекұлы – Алаш партиясының
көрнекті қайраткері, Алашорда үкіметінің мүшесі. 1871 жылы 7
желтоқсанда Торғай уезінің Тосын болысының № 1
(қазіргі Жангелді ауданы)ауылында дүниеге келген.
Бірімжановтың арғы аталары, текті атадан, яғни әріден алсақ
бабасы Шақшақ батыр мен Жәнібек тарханды айтпағанда бергі
аталары Дәуітбай мен Мұса тархан және Шеген би Орта жүзге
танымал тұлға, ұшқыр ойлы, даналығымен белгілі билердің бірі
болса, өз әкесі Қорғанбек пен атасы Бірімжан да кезінде Торғай
өңіріне атағы шыққан, ықпалды адамдардың бірі болғаны тарихтан
белгілі. Ахмет Бірімжановтың арғы ата-бабасының ішінде халық
арасындағы абыройымен өте сыйлы болған азамат – Шеген Мусин
болып табылады. Шеген Мұсаұлы 1785 жылы дүниеге келген. Ол
Арғын руының жоғары шекті бөлімінің ру басшысы болған. Шеген
би туралы халық арасында оның аталы сөздері мен қазір мақал-
мәтелдерге айналып кеткен, ел ішінде кеңінен тараған сөздері
қазірге дейін сақталып келеді.
Ахметтің әкесі - Қорғанбек Бірімжанов отбасындағы
екінші ұл бала. Қорғанбек 1852 жылы дүниеге келген.
Қорғанбек атақты Жәнібек тарханның ұрпағы ретінде – ақ
патша үкіметінің ел арасында өз саясатын жүргізу мақсатын
жүзеге асыру ісінде үлкен сүйеніш тұлғаға айналған.
Бірімжанұлы Қорғанбек би заман аңғарына қарай Ресей
мемлекетінің чиновнигі қызметінде болған Торғай өңірінің
алғашқы қазағы. Қазақ елінде бірінші болып 1882 жылы
Торғай қаласында жеке қаражатына кітапхана ашқан
ағартушы тұлға. Шешесі — Қыпшақ Наурызбай бидің қызы
Ханша. Ал арғы атасы – Шеген бидің қызы Айман, Ыбырай
Алтынсариннің шешесі. Қорғанбектің бәйбішесінен Ахмет
пен Әбдікәрім және бір қыз туған. Сол қыз Ахметтің шешесі
болып келеді.
Інісі - Ғазымбек Қорғанбекұлы Бірімжанов (1896-1938)
Асылында Ғазымбектің өмір жолы, қоғамдық-саяси қызметі,
әдеби мұрасы – бүгінгі жастарға үлгі, өнеге. Алайда, ол осы
кезге дейін тарихтың көлеңкесінде қалып келді. Қамшының
сабындай қысқа ғұмырын саяси күреспен өткізген Ғазымбек
Бірімжанов өз ұлтының зиялысы ретінде артына мол рухани
мұра қалдырғаны белгілі. Əйелі Гүлжауһар - Əбілқайыр
ханның шөбересі. Гүлжауһардың əкесі Əлмұхамед Сейдалин -
білімі бойынша заңгер, Ырғыз уезінің басшы-сұлтаны
жəне Орыс географиялық қоғамының мүшесі.
Ұлы Батырбек (1911-1985) - химик, аспирант. Қазақ Ұлттық
Университетінің химия факультетінің деканы.
Қызы Іңкəр (1915-2002) - мұғалім, ғылым докторы, АММИ
(қазіргі Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті)-
нің қалыпты физиология кафедрасының меңгерушісі.
Ахмет Бірімжанов отбасындағы тұңғыш ұл болған соң, ата-анасының
одан күткен үміті мол еді. Ол жастайынан өзінің текті әулеттен
шыққанын естіп, көріп, біліп өсті. Ел ағалары – ақсақалдардың, билер
мен батырлардың (өз әулетінің негізін салған) әңгімелерін құлағына
құйып, санасына сіңіріп ер жеткен. Әкесі Қорғанбек отбасымен
сенімді достық қарым-қатынас орнатқан Әлмұхамед Сейдалиннің
Қорғанбек отбасының мүшелеріне, оның ішінде бала Ахметке үлкен
ықпалы болғанын ешкім жоққа шығара алмады. Өркенитті отбасында
тәрбиеленген Ахмет Қорғанбекұлы жастайынан-ақ алғыр, өткір,
көрегендік, зерек, білімге құштар қасиеттерімен көзге түскен. Ахмет
Бірімжановтің әкесі Қорғанбек балаларының заман талабына сай
білім алуының қажеттілігін ерте түсініп, Ахметті Торғайдағы 2
кластық орыс қазақ мектебіне берген. Сөйтіп Ахмет Қорғанбекұлы
білімін Торғайдағы түземдіктер үшін ашылған 2-кластық орыс-қазақ
мектебінен бастаған. Ахмет зерек, алғыр шәкірт болып, ата-
анасының және ұстаздарының үмітін ақтаған.
Торғайдағы 2 кластық мектепте білім негіздерінен
алғаш ұғым қалыптастыратын барлық пәндерді
толық меңгерді және қысқа аралықта өзіне бейтаныс
орыс тілін жетік біліп, орысша еркін сөйлеп, жазатын
дәрежеге жеткен. Сөйтіп, Ахмет Бірімжанов
Торғайдағы екі кластық орыс-қазақ мектебін
тәмәмдағаннан кейін, 1883 жылы Орынборда ер
балаларға арналған гимназияда оқуын
жалғастырған. Осы гимназияда Ахмет 7 жыл
абыройлы оқып, қазақтар арасында өте беделді деп
есептелген оқу орнын 1891 жылы күміс медальмен
үздік бітірді. Гимназияда оқушылар арасында ерекше
қабілетімен көзге түскен. Орынбор гимназиясының
1891 жылғы педагогикалық кеңестің хаттамасында
Ахмет Бірімжановқа: «Табиғатынан талантты және
ақыл-ойы өте дамыған бала» деген мінездеме
берілген.
Орынбор ерлер гимназиясын күміс медальмен бітіргенде Ахмет
саяси – әлеуметтік көзқарасы толық қалыптаспағанмен, қоғамдық
саяси-экономикалық өзгерістерге ден қойып, заман ыңғайын
аңғара білетін деңгейге жеткен. Өз таңдауын Санкт-Петербург
университетінің заң факультетімен байланыстырған.
Гимназияның үздік түлегі ретінде жоғары білім алу үшін
мемлекеттік стипендия алу мүмкіндігі болды. Бірақ Орынбор
гимназиясын бітірген қазақ балалары үшін Қазан университетіне
бөлінген стипендияны Санкт-Петербург университетінің қорына
аударуға болмағандықтан, Ахмет Бірімжанов құжаттарын Қазан
университетіне тапсыруға мәжбүр болған. Сөйтіп, 1891 жылы 20
тамызда Император атындағы Қазан университетінің студенті
атанған. Аталған университетті 1895 жылы алтын медальмен
бітірген. Ахмет Қорғанбекұлы Бірімжанов XIX ғасырда Ресей
мемлекеттік жоғары оқу орындарында білім алған қазақ
зиялыларының алғашқы өкілдерінің бірі болып есептелген.
Ахмет Бірімжанов Қазан университетінің заң факультетінде В.
Ульяновпен (Ленин) бірге оқыған. Бірақ кіші Ульянов соңғы курста
ағасының террористік ұйымға қатысып, сотталғаны себепті,
университеттен шығарғандықтан, ол дипломды экстренно экзамен
тапсырып алған. Ал, Ахмет Бірімжанов Қазан университетінің заң
факультетін Алтын медальмен бітірген. Ахмет Бірімжанов
гимназияда оқып жүрген кезінде ақ Орынбор жандармериясының
бақылау тізіміне енген. Оның екі себебі бар еді А. Бірімжанов
гимназияда оқып жүргенде халықшыл сөздер айтып, орыс
отаршыларының қазақтардың жері тартып алып жатқан
әрекеттеріне наразылық пікірлерін айтқан. Бұл біріншіден,
екіншіден, А.Бірімжанов атақты тархан Шақшақ Жәнібек батырдың
ұрпағы еді. Шақшақ Жәнібек батыр Тархан атағын Ахметтің атасы
Дәуітбайға мұра етіп қалдырған. Дәуітбайдан Мұса, Мұсадан Шеген,
Шегеннен Бірімжан, Бірімжаннан Қорғанбек, Қорғанбектен Ахмет,
Ғазымбек және т.б.
1868-жылы Tорғай уезі құрылғаннан бері Шегеннен бастап,
оның ұрпақтары Дәуренбек, Жақып, Қорғанбек Ресей патшалығы
құлағанға дейін Тосын болысын басқарды. Солай десек те, ел
арасында өте беделді Шеген ұрпақтарының бәрін уездік
жандармерия үнемі бақылауда ұстап, айтқан сөздерін, істеген
істерін тіркеп отырған. Ахмет Бірімжановтың да жандармерия
бақылуында болуының да осындай себептері бар еді.
1895 жылы Ахмет Бірімжанов Қазан университетінің заң
факультетін бітірген соң туған жері Торғайға оралған. Түрлі
жағдайлармен Ахмет өз мамандығы бойынша жұмысқа бірден
орналыса алмаған. Сонымен 1898 жылы Ахмет Бірімжанов Торғай
облыстық басқармасына (правление) қызметке орналасып, бір
жарым жылдан кейін, 1900 жылы Орынбор округтік сот
қарамағында сот қызметіне кіші кандидаттық жұмысқа ауысқан.
Келесі, яғни 1901 жылы білімді, сауатты және өз ісіне
жауапкершілікпен қарайтын, өзін білікті маман ретінде көрсеткен
Ахмет Қорғанбекұлы сот қызметінде аға кандидат дәрежесіне
дейін көтерілген.
Осыдан кейінгі жылдары Ахмет Бірімжанов жоғары білімі бар
диплом иесі бола тұра, округтік сот аппаратында қазақ
халқының өкілі ретінде басшы қызметке қойылмады, оның
қызметтік баспалдақтармен өрлеуі өте баяу жүрді. Бұл патша
өкіметінің жергілікті халық өкіліне байланысты саясаты
болатын.
Орынбор округтік сотындағы қызметінен кейін Ахмет
Бірімжанов Ақтөбе уезіне мәмлегерлік сот қызметіне ауысқан.
Осы қызметте жүре 1906-1907 жылдары Ресейдің 1-2
мемлекеттік Думасының мүшелігіне қатарынан екі рет Торғай
облысы қазақтары атынан сайланды. Ресейдің мемлекеттік
Думасы күшпен таратылған соң Ахмет Бірімжанов, елге
оралып, Орынбор округтік сотының сот тергеушісі қызметіне
орналасқан.
1908 жылы Ахмет Қорғанбекұлы зиялы қауымның өкілі Әлмұхамед
Күнтөреұлы Сейдалиннің қызы Гүлжауһар Әлмұхамедқызымен отбасы
құрған. Бұл кезде Ахмет Бірімжанов мемлекеттік қызметкер ретінде
жаңа қызметке ауыстырылып, зайыбы Гүлжауһармен бірге
Қазақстаннан тыс, Торғай даласынан тысқары, Бұзылық қаласына
қоныс аударуға мәжбүр болды. Орынбор округтік соты, Торғай
облыстық басқармасында, Ақтөбе уездік сот жүйелерінде біршама
қызмет атқарған Ахмет Қорғанбекұлы Бұзылық қаласындағы
қызметінде өзін білікті маман екендігін көрсете алды. 1917 жылы
Ресейдегі ақпан революциясын Ахмет Бірімжанов Бұзылық
қаласындағы қызметі барысында қарсы алған. Ресей мемлекеттік
ішкі-сыртқы саяси-экономикалық жағдайынан толық хабардар, осы
кезде құрылып, өздерінің бағдарламаларымен халыққа танымал бола
бастаған демократиялық ұстанымдағы барлық партиялардың іс-
әрекетімен таныс Ахмет Қорғанбекұлы ақпан революциясынан (1917
ж.) әр елдің, әр халықтың өзін-өзі билеп, ұлттық мемлекет құру
мүмкіндігіне жол ашылды деп үміттенген. Ресейде уақытша үкімет
орнап, кейін Қазақстанда үкімет билігін большевиктер партиясы
толығымен өз қолына алған дейінгі мерзімде Қостанай уезінде
Ресей мемлекетінің жергілікті басқару органдарында қызмет істей
жүріп Ахмет Бірімжанов қазақ даласында елді басқару және сот
жүйелерінің дұрыс жолға қойылмағандығын түсінген. Қазақ
даласында басқару және сот жүйелерін қайта құру-реформалау
керектігін қажет деп есептеді.1901 жылы Ақтөбе уезінде сот
жүйесінде істегеніне қарамастан Ахмет Бірімжанов бірінші
Мемлекеттік Думасына Торғай облысының Торғай уезінің Тосын
болысынан кандидаттыққа тіркеліп, сайлауға түскен. Ақтөбе
қаласында 1906 жылы 28 мамырда Ресей Мемлекеттік бірінші
Думасына сайлаудың соңғы туры өткізіліп, Ахмет Бірімжанов 95
пайыз дауыс жинап, депутаттыққа Торғай облысынан сайланған.
Ресейдің мемлекеттік Думасы 1907 жылы 20 ақпанда өз жұмысын
бастап, 1907 жылы 3 маусымда аяқтаған. Бірінші мемлекеттік
Думаға қазақ елінің атынан үш депутат қатысқан. Олар: Орал
облысынан – Алпысбай Қалменов, Торғай облысынан – Ахмет
Бірімжанов және Семей облысынан – Әлихан Бөкейханов
сайланған. Бірінші мемлекеттік Думаның тарағаны жөніндегі
жарлық шыққанда, Жетісу облысында сайлау науқаны енді
басталған. Сондықтан бірінші мемлекеттік Дума таратылған кезде
Думаның 2-ші шілде күні Дума отырысында Ахмет Бірімжанов сөз сөйлеп,
қазақ елінің жерге байланысты шешілмей жатқан көп мәселелер бар
екендігін айтып, аграрлық мәселе бойынша құрылған комиссияның
құрамына Қазақ депутаттарының өкілін енгізуді ұсынды. Бірінші
мемлекеттік Дума жұмысына Қазақ депутаттары Мұсылман депутаттары
фракциясының қатарында ат салысқан. Сол фракция аграрлық мәселеге
байланысты бас құжат болып табылатын заң жобасын жасауға күш
салысты. Олар мұсылмандар партиясының бағдарламасына сүйене
отырып аграрлық тұжырымдама жасады. Ең алғашқыда жерді облыстық
меншікке айналдырып, сол арқылы қарауындағы аумақты байырғы
тұрғын халық арасында үлес мөлшерінің көлемін бөлу, отырықшы
егіншілер ғана емес, сондай-ақ, көшпелі шаруашылық қалыптағы
малшылар үшін де жер үлесі мөлшерінің, қатар өсуін күн тәртібіне
қойды. Сонымен қатар сырттан қоныс аудару біржолата тоқталуын һәм
иелік еткен жеке мүшелерінің арасында тиісті еншісін алу құқы ауылдық
қауым меншігіне берілуін талап етті. Думаның комиссиясына берілген
осы құжатпен қатар Ахмет Бірімжанов, Алпысбай Қалменұлы басқа
депутаттармен бірге жоғарғы үкімет органдарына қоныс
аударушыларды жерге орналастыру комиссияларының қазақ даласында
жасап жатқан заңсыз әрекеттері жөнінде сұрау салды.
Өз жұмысын 1907 жылдың 20-шы ақпанда бастаған екінші мемлекеттік
Думаға қазақтар арасынан депутат сайлау қорытындысы төмендегіндей
анықталды: Ақмола облысынан – Ш. Қосшығұлұлы, Торғай облысынан –
сот қызметкері Ахмет Бірімжанов, Семей облысынан – Т. Нұрекенов,
Жетісу облысынан – көпес Т. Аллабергенұлы, Б. Құлманов, А. Бірімжанов
және Б. Қаратаев мұсылман депутаттар бөлімін, ал М. Тынышбайұлы
кадет фракциясын қолдады Ахмет Бірімжанов 2-ші Думада әскери дала
соттарын жою туралы заң жобасын жасау комиссиясының құрамына
енеді. Бұдан басқа өзге де 53 депутатпен бірлесіп, Министрлер Кеңесіне
1906 жылы 4 маусымда қазақ даласында қоныс аударушылар учаскелері
мен ормандағы саяжайлардың орналасу заңсыздығы жөнінде сұрау
салады. Қазақ даласына ішкі Ресейден қоныстанушылардың жаппай
шұбыруына байланысты жер, қоныс мәселесі қатты ушығып, қазақ
халқының тағдырына тікелей әсер еткендіктен, қазақ зиялыларын қатты
толғандырып, оны Дума мінбері арқылы жеңілдетіп шешуге әрекеттенген
іс-қимылдары еді. Алайда Дума таратылып, бұл іс-әрекеттер нәтижесіз
болып, Дума мүшесі ретінде А. Бірімжанов қазақ өлкесінде қызмет
істеуіне рұқсат етілмей, 1917 жылға шейін Бұзылық қаласында сот
тергеушісі болған.
Қазақ халқының тарихында 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілістің
маңызы өте зор болған. Торғай облысының қазақтары Ресей
патшасының «25 маусым жарлығына» жаппай қарсылық көрсетіп,
Торғай облысының Торғай уезі көтерілістің негізгі орталығына
айналды. Ахмет Бірімжанов Алаш көсемдерімен бірге елдің
«шошынбай, желікпей шаруаға қайтып, егін-пішенін, басқа тіршілік
жабдығын үлгертіп алуын» жақтаған. Дегенмен шошынған халық
көтеріліске шығып, адам мен мал шығынға ұшырап, 1916 жылғы
мәлімет бойынша тек Торғай облысының өзінен 10175 адам еріксіз
түрде майданның қара жұмысына алынған. 1916 жылы Әбдіғапар мен
Оспан хандар бастап, сардарлары Амангелді мен Қасымхан қостаған
Торғай облысының үштен бір бөлігін қамтыған көтеріліс Ресей
патшасының сол тұстағы бодан халыққа жасаған қатаң тәртібіне сай
бұрқ еткені мәлім. Осыған орай ақ патша Николай II-нің 1916 жылдың
21 желтоқсанында арнайы жарлығы шықты. Онда Торғай, Ырғыз
және Қостанай уездерінде әскери тәртіпке көшу атап көрсетіледі.
1917 жылдың сәуір айында Торғай облысының
комиссары Ә. Бөкейханов Ресейдің Самара сотының
Бүгірслан уезінде қызмет атқарып жүрген А.
Бірімжановты Қостанай уездік полиция
комиссарлығына тағайындау үшін Уақытша өкіметтің
әділет министрі Керенскийге жедел хат жолдайды.
Онда былай деп жазылған: «Ресей Мемлекеттік
Думасының 1-ші және 2-ші шақырылымының бұрынғы
депутаты, Самара сотының Бүгірслан уезі 2-ші учаскесі
қызметкері А. Бірімжановты Қостанай уездік милиция
комиссары қызметіне шақырылуына байланысты, оның
менің қарамағыма жіберуіңізді сұраймын» Осы
жеделхаттың негізінде Торғай облысының комиссары
А. Бөкейхановтың қолымен 1917 жылы 28 сәуірде шығ.
№ 5453 сан ретімен А.Қ. Бірімжановқа уездік комиссар
болып тағайындалды деп Уақытша үкіметтің Ішкі істер
министрі Шелкин мырзаның өкіміне сәйкес қызметтік
куәлік берілген. Сөйтіп, 1917 жылдың сәуір айында
Ахмет Қорғанбекұлы Бірімжанов Қостанай уезінде
Қостанай уездік милициясын құрып, Ресей уақытша
үкіметінің Қостанай уезіндегі милициясы 1918 жылдың
1917 жылдың 17 сәуіріндегі милиция құрылымы 1918 жылдың 26
тамызында жаңаша жолға түсіп,бұрынғы лауазым иелерін қызметтен
қуды. Осы кезеңде Қостанай уездік милиция комиссарының да
уақыты зая кеткен жоқ. Өйткені, ақтардың қарапайым халыққа
жасап отырған қиянатына қанатымен су сепкен қарлығаштай болса
да көмектесуді мақсат еткен А.Бірімжанов милиция органын қайыра
құрды. Осы ретте Қостанай уезіндегі Қостанай қалалық думасының
90-ші журналындағы фактілер 1917 жылдың 19 тамызында
жазылған құжат болып шығады. Ал, осы құжаттың жазылу себебі:
Қостанай қаласында М. Қаратаев деген азаматтың мас күйінде
көшедегі жүргіншілерді жәбірлеп, тіл тигізіп, ұрып-соғу фактісі негіз
болған. Ал, М. Қаратаев ешқандай кәсіппен айналыспаған, бірнеше
рет бұзақылығы үшін түрмеге отырған адам. Бұл жөнінде М.
Қаратаевты ұстап түрмеге қамауға алған қатардағы милиционер
Батуриннің Қостанай уездік сотының судьясы Милькога түсірген
арнайы арыз-шағымында айқын көрсетілген.
Осы кезеңде Қостанай уездік милиция комиссарының да уақыты зая
кеткен жоқ. Өйткені, ақтардың қарапайым халыққа жасап отырған
қиянатына қанатымен су сепкен қарлығаштай болса да көмектесуді
мақсат еткен Ахмет Бірімжанов милиция органын қайыра құрды. Бұл
туралы Қостанай уездік «Новый путь» газетінің 1918 жылдың 5
құркүйегіндегі 34 санында нақты дәлелдер келтірілген. Газеттегі
хабарландыруда бұлай деп жазылған: «Қостанай уездік милиция
бастығы Ахмет Бірімжанов кәсіби заңгер ретінде учакелік милиция
бастығына, олардың көмекшілігіне және қатардағы милиция қызметіне,
сондай-ақ уездік милиция басқармасына жеке машинкаға қағаз баса
алатын адамдарды қызметке шақырады» – деген хабарлама
жариялайды. Бұл хабарламадан мынаны аңғаруға болады. Бұл уақытта
үкіметтің құрылымындағы милицияда ақтарды қолдайтын учаскелік
қызметкерлер жеткілікті болатын. Сондықтан да Алаш идеясын
қолдайтын қажетті адамдарды учаскелерге тарту қажеттілігі туындаған
еді. Сол кездің өзінде-ақ, кәсіби заңгер Ахмет Бірімжановтың
ұйымдастыруымен тергеу және іздестіру бөлімдері құрылды. Оларға
тиісінше қылмыстық бағытта баяндалған арыз-шағымдар, ұрлық пен
тонау, қылмыскерлерді анықтау сияқты күрделі міндеттер жүктелді.
Қазақстанда Кеңес өкіметін орнату процесі жүріп жатқан кезде,
«Қазақ» газетінің 1917 жылғы 21-қарашадағы 251 – санында
Алаш партиясының бағдарламасы жарияланған. Бұл
бағдарламаны Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, Е. Ғұмаров, Е.
Тұрмұханбетов, Ғ. Жүндібаев, А. Бірімжанов дайындаған. Бұл
бағдарламада қазақ халқы үшін өзекті болған мына мәселелер
қарастырылған: мемлекет қалпы, жергілікті бостандық, негізгі
құқық, дін, билік пен сот, ел қорғауға салық, жұмысшылар,
ғылым білім үйрету, жер мәселесі.
Ахмет Бірімжановтың өмірі мен саяси қызметіне Міржақып
Дулатовтан бастап, ақтөбелік тарихшы-ғалым Б.Құрманбеков,
жазушы, т.ғ.к. Б.Қойшыбаев, мұрағаттанушы-ғалым М.Әбдешев
және елімізге белгілі ардагер, тарихшы-ғалым Ө.Озғанбай,
журналист-жазушы Т.Боранғалиұлы қалам тартты. Жас ғалым
Г.Сұлтанғазина Алаш қайраткері А.Бірімжановтың қоғамдық-
саяси қызметін зерттеп, ғылыми монография жазды,
кандидаттық диссертация қорғады.
1917 жылғы Ақпан
революциясының жеңгені,
патшаның тақтан түскені
туралы хабар қазақ даласына
наурыздың басында келіп жетті.
1917 жылғы ақпан
революциясынан соң
Қазақстанда уақытша үкіметтің
жергілікті органдары кұрылған
болатын. Ахмет Бірімжанов
ақпан революциясынан кейін
Торғай облыстық комиссары
Әлихан Бөкейхановтың
басшылығымен ұлттық
қоғамдық-саяси ұйымдар құру,
әлеуметтік-экономикалық
реформалар бағдарламаларын
жасау ісімен айналысты.
1919 жылы Кеңес өкіметі Алашорда қайраткерлеріне ресми
кешірім жасалғаннан кейін, Ахмет Бірімжанов Қазақ автономиясы
Жоғарғы сотының мүшесі, одан кейін де Жоғарғы сот саласында
жауапты қызметтер атқарды. Қызылорда республиканың
астанасы болғанда қазақтың зиялы тұлғалары
А.Байтұрсыновпен, Ә.Бөкейхановпен, М.Дулатовпен, олардың
отбасымен араласып, сыйласып тұрған. Ахмет Бірімжанов 57
жасында қауіпті кеселге ұшырап, содан Ленинградта (қазіргі
Санкт-Петербургте) 1928 жылы қайтыс болып, сол қалада
жерленген. Соңғы сапарға Ә.Бөкейханов, М.Әуезов, Ә.Марғұлан
шығарып салған.
Екінші Мемлекеттік Мемлекеттік Думаның мүшелері:
Дума мүшелері Алпысбай Қалменов және Ахмет
Бірімжанов. Санкт-Петербург ,
1906 ж.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Қазақ шежіресі. Алматы, 1994
2. Нұрпейісов К. Алаш һәм Алашорда. - Алматы, 1995
3. Қойгелдиев М. Алаш қозғалысы. - Алматы, 1995
4. Қазақ газеті - 1913
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Ұлттық мемлекет құру жолындағы қазақ халқының қозғалыстарының бастаулары

Алаш және Түркістан автономиясы

Бірінші Мемлекеттік Дума

Ресей империясының қоныстандыру саясаты

Алаш партиясынын бағдарламасы

Ахмет Байтұрсынұлы(1872-1937) "Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды..."

Қазақ энциклопедиясы Бас редакциясы, 1998 жыл

Ахмет Байтұрсынов - ағартушы

Саяси жолы

1916 ЖЫЛҒЫ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ҰЛТ - АЗАТТЫҚ КӨТЕРІЛІС

Пәндер