Аномия және қоғам: Дюркгеймнің тұжырымдамасы мен әлеуметтік салдары

Аномия және қоғам

Қоғам

Қоғам - жалпы мағынасында, мәдениеті ортақ, белгілі бір аумақта тұратын және өздерін біртұтас, өзгеше бірлестік деп білетін адамдар тобы; тар мағынасында бұрыннан немесе жақсы танымал ұлттық бірлестік. Бұл ұғым әлеуметтанудағы ең маңызды ұғымдардын бірі болып табылатындығына қарамстан, оны қолдану әсіресе оның екінші өзіндік отбасылық, экономикалық және саяси институттары мен анық шеқаралары бар әйгілі ұлттық мемлекеттерге қолданыла алатын мағынасында пайдалану біркатар қиындықтар мен кикілжіндер туғызып отыр.

Қоғам туралы түсінік

«Қоғам» деген сөздің мағынасы кең: алғашқы қауымдық қоғам, феодалдық қоғам, капиталистік қоғам, француз қоғамы, демократиялық қоғам т. б.

Аномия

Аномия тұжырымдамасы - мәдениеттің іргелі негіздерін, әсіресе этикалық нормаларды жою процесі. Нәтижесінде азаматтардың осындай санаттарын иеліктен шығару орын алады. Бұдан басқа, олар жаңа әлеуметтік идеалдардан, нормалар мен моральдардан, соның ішінде әлеуметтік жарияланған мінез-құлық үлгілерінен бас тартады. Жеке немесе қоғамдық мақсаттарға жетудің жалпы қабылданған әдістерін пайдаланудың орнына, олар өздерінің жиі заңсыздықтарын ұсынды.

Аномия терминiн ғылыми айналысқа енгiзген француз ғалымы - Э. Дюркгейм (1858-1917) .

Ол «Еңбектiң қоғамдық бөлiнуi» кiтабында аномия еңбек белiнiciнiң бұрмалануы нәтижесiнде пайда болады деп тұжырымдайды және оның себебiн мамандандыру кезiндегi адамдар арасындағы ынтымақтастық пен үйлесiмдiктiң жоғалуынан көредi.

«Өзiн-өзi өлтiру» деген еңбегiнде Дюркгейм эгоистiк, альтуристiк және аномиялық суицидтердiң түлерiн атап өтедi. Соңғысы дәстүрлi шектеу нормалары шайқалған кезде ырықсыз құмарлықтан туындайды делiнедi. Шектелмеген тiлектер орындалмаған жағдайда адамдарда шешiмi жоқ тұйық дағдарыстар пайда болады. [1]