Жаппай бақылау

Жас ерекшеліктері психологиясының зерттеу пәні мен әдістері

Зерттеу әдістері

Негізгі

Қосалқы

Бақылау

Бақылау әдісі - әр түрлі табиғи жағдайда жеке тұлғаның іс-әрекеті мен қылықтарын қабылдаудың негізінде мақсатты зерттеу.

Бақылаудың табысты болуы оның мақсатының қаншалықты дұрыс тұжырымдалғандығына байланысты.

Жаппай бақылау

Жаппай бақылаулар ұзақ уақыт бойы жүргізіледі де, бала мінез-құлқының көп жағын қамтиды.

ІШІНАРА БАҚЫЛАУ

Ішінара бақылаулардың жаппай бақылаулардан айырмашылығы сол, мұнда баланың мінез-құлқының бір жағы немесе онын белгілі бір мерзімдегі (мысалы, тек онын кезіндегі, тек тамақтану кезіндегі) мінез-құлқы есепке алынады.

Кемшілігі мен артықшылығы

Фактілерді алғаш рет жинақтау үшін бақылау әдісі өте тиімді.

Бірақ ол уақыт пен күшті көп жұмсауды қажет етеді. Баланың психикалық өмірінін оны қызықтыратын фактілері өзінен-өзі пайда болғанынша зерттеушінің күтуіне тура келеді.

Оның үстінде (ең маңыздысы да осы) бала өмірі мен тәрбиесіндегі күрделі жағдайлар кейбір мінез-құлықтың себебін ашуға мүмкіндік бермейді. Көптеген зерттеушілер біз бакылау жүргізе отырып, өзіміз білетіндерімізді ғана көретінімізді, ал белгісіз нәрселердің әлі де назардан тыс қалатынын байқаған.

Лонгитюдты зерттеу-сол бір сыналушының дамуын ұзақ уақыт бойы зерттеу.

Мысалы: психология тарихында А. Газелл 165 баланы 12 жыл бойы лонгитюдты бақылағаны туралы айтылған.

Эксперимент

Эксперимент кезінде зерттеуші баланың іс-әрекеті өтетін жағдайды әдейі жасайды және түрін өзгертеді, олардың алдына белгілі міндет қояды.

100 жылдан астам уақыт бойында психологияда эксперименті әдісі қолданып келе жатыр. Бұл әдістің маңызды ерекшелігі зерттеуші өзіне керекті психологиялық фактілерді алу мақсатында өзі белсенді түрде араласып, жасайды.

Мысалы

Психологияда эксперимент табиғи және лабораториялық болып екіге бөлінеді. Табиғи экспериментті алғашқы ұсынған орыс ғалымы А. Ф. Лазурский (1874-1917) болса, эксперименттің лабораториялық түрін ғылымға 1979 жылы неміс ғалымы В. Вундт (1832-1920) енгізген болатын.

Тест әдісі

Тест әдісі балалардың білімі мен икемділігі, бейімділігі, жалпы ақыл ойының даму ережесі, не жекелеген жан қуаттарының дамып, қалыптасуы жөнінен мағлұмат алуға көмектеседі.

Тапсырма жас мөлшері біркелкі балаларға (кемінде 200) бірдей беріледі

Мұндағы жауаптардың орта (барлық бала бойынша ортақ балл) есебі шығарылады