Өмірдің мәні мен кәсіби өзін - өзі анықтау психологиясы

Презентация қосу

АЛМАТЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
https://atu.kz/
ФАКУЛЬТЕТ «ИНЖИНИРИНГ ЖӘНЕ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯСЫ »

Пән : «ПСИХОЛОГИЯ (бакалавр)»
Дәріс тақырыбы: Өмірдің мәні мен кәсіби өзін-өзі анықтау
психологиясы.

п.ғ.к, қауым проф.м.а. Исмайлова Р.Б
Жоспар
1. Өзін-өзі орындау қажеттілігі
2. Өзін-өзі тану
3. Өзін-өзі жүзеге асыру процесс және сонымен
бірге іске асыру нәтижесі ретінде
Қарым-қатынас түсінігі, қарым-қатынастың
түрлері, формалары, қызметтері

Әлеуметтік психологияның беделді ғалымы А. Маслоу байланыс, махаббат, мойындау, өзіндік
актуализация қажеттіліктерін базалық, яғни адамның алғашқы қажеттіліктеріне жатқызды.
М.И. Лисинаның зерттеулерінің көрсетуінше, алғашқы жеті жыл өмірде келесі қажеттіліктер
пайда болады:
1) мейірімді зейін;
2) бірлесе іс атқару;
3) үлкендердің сыйлы қатынасы;
4) өзара түсіністік пен жанашырлық.
А.И. Божович зерттеуінде баланың өкпелеуін, негативизімін, агрессивтілігін қарым-қатынас
қажеттілігінің қанағаттан дауымен байланыстырып дәйектейді.
А.В. Мудрик оқушылардың қарым-қатынасын зерттей отырып жеткіншектік және
жасөспірімдік кезеңде ол жаңа ақпараттар, эмоционалды байланыстар және әлеуметтік
тұлғалық бекітілу қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталатынын көрсетеді.
Педагогикалық үдерістің компоненті ретінде өзара әрекеттестік педагогпен оқушының
бірлескен бастан кешулері қарым-қатынас жағдайының жаңғыртылуы ерекше педагогикалық
мәнге ие байланыс.
Г.М. Андреева қарым-қатынастың коммуникативті, интерактивті, перцептивті;
А.А. Бодалев аффективті, перцептивті, праксикалық;
Б. Ф. Ломов ақпараттық, аффективті және реттеушілік;
Я.Л. Коломинский когнитивті, аф-фективті және мінез-құлықтық құрылымдарын бөліп
көрсетті.
Қарым-қатынас түсінігі, қарым-қатынастың
түрлері, формалары, қызметтері

Ғылымда қарым - қатынастың дең-гейлері де қарастырылады. Б.Ф. Ломов үш -
макродеңгей, мезадеңгей және микродеңгейді сипаттайды.
Макродеңгей индивид басқа адамдармен қалыптасқан қоғамдағы қатынастарға, дәстүрге,
салтқа сәйкес қарым-қатынас жасауынан көрінеді.
Мезадеңгей тақырып мазмұнымен анықталады.
Микродеңгей - мазмұны және сыртқы көрсеткіштері (сұрақ-жауап, ымишара т.б.) арқылы
көрінетін контактілік байланыс.
Қарым-қатынас үдерісін басқару құрылымын В.А. Кан-Калик теориялық және практикалық
қызығушылыққа бөледі:
1) болашақ қарым-қатынастың нақты жоспарланған жүйесі;
2) болашақ қарым-қатынастың шарттары және құрылымының нақтылануы;
3) тікелей қарым-қатынастың бастапқы кезеңінің жүзеге асуы;
4) басталған қарым-қатынас жүйесін басқарудың бастамашылдығы.
Педагогикалық қарым-қатынастың басты компоненті гуманизм принципіне негізделген әрбір
баланың жеке басын сыйлау, оның тұлғалық ерекшеліктерін және өзіндік бағасын бағалау,
педагогикалық тактіні сақтауға бағытталған кәсіби адамгершілікке байланысты.
В.И. Писаренко және И.Я. Писаренко тұжырымдағандай, кәсіби этика нормативтері
педагогтың мінез-құлқы мен қарым-қатынасын реттеуші ғана емес сонымен бірге
педагогикалық еңбектің құралы болып табылатындығын тұжырымдайды.
Адамдардың бірін-бірі қабылдауы мен
түсінуінің психологиялық ерекшеліктері
Адам аралық қатынас дегеніміз қарапайым да күрделі проблема. Күнделікті тұрмысымызда осы
қатынассыз жасауымыз мүмкін емес.
Адам арасындағы қатынастардың түрі келесідей: жеке және қызметтік, дара және топтық,тең-
құқықты және
тәуелді, қарама-қарсылықты және дау-дамайлы.
Жеке қатынастар екі адам арасындағы сүйіспеншілік пен жеккөрушіліктен, сыйластық пен
араздықтан, сенім мен кү-діктенуден тұрады. Мұндай сипаттағы қатынастардың пайда болуы әр жеке адамның
қоғамдағы орыны мен міндетіне тәуелді емес. Мысалы, бала өз ата-анасын сыйлауы да, жеккөруі де мүмкін; өз
қызметін ойдағыдай атқарып жүрген мұғалім бір шәкіртіне үлкен сүйіспеншілік танытса, екіншісін көргісі
келмейді.
Қызметтік қатынастар әлеуметтік топ не мекеме мүшелері арасында олардың сол топтағы құқы не
міндеттеріне орай қалыптасады.
Егер ара қатынастар әрбір адамның меншікті қажеттері сипатында қаралса, олар жеке
қатынастар атанып, ал ара қатынас тұтастай жүйелікке сүйеніп, екі, одан да көп адамдардың сипаттамасы
ретінде қабылданса, топ-тық қатынастар деп аталады.
Тең құқықты қатынастар - қатынас мүшелерінің құқтары мен міндеттері теңгерілген жерде,
ал тәуелді қатынастар құқтары мен міндеттері бірдей болмаған жағдайларда қалыптасады.
Адамдар арасында қарама-қарсылық болмай, өзара терең сыйластық жайлаған
ортада үйлесімді қатынастар нышан береді.
Топ ішінде кейбір тұлғалардың ұнамды ниеттері екінші біреулердің келеңсіз ниеттерімен тоғысқан
шақтарда қарама-қарсылықты қатынастар бой тіктейді.
Адамдардың бір-біріне деген өшпенділігі болған жерде дау-дамайлы, жанжалды қатынастар өрбиді.
Қарым-қатынас түсінігі, қарым-қатынастың
түрлері, формалары, қызметтері
Әлеуметтік психологияның беделді ғалымы А. Маслоу байланыс, махаббат, мойындау, өзіндік
актуализация қажеттіліктерін базалық, яғни адамның алғашқы қажеттіліктеріне жатқызды.
М.И. Лисинаның зерттеулерінің көрсетуінше, алғашқы жеті жыл өмірде келесі қажеттіліктер
пайда болады:
1) мейірімді зейін;
2) бірлесе іс атқару;
3) үлкендердің сыйлы қатынасы;
4) өзара түсіністік пен жанашырлық.
А.И. Божович зерттеуінде баланың өкпелеуін, негативизімін, агрессивтілігін қарым-қатынас
қажеттілігінің қанағаттан дауымен байланыстырып дәйектейді.
А.В. Мудрик оқушылардың қарым-қатынасын зерттей отырып жеткіншектік және
жасөспірімдік кезеңде ол жаңа ақпараттар, эмоционалды байланыстар және әлеуметтік тұлғалық
бекітілу қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталатынын көрсетеді.
Педагогикалық үдерістің компоненті ретінде өзара әрекеттестік педагогпен оқушының
бірлескен бастан кешулері қарым-қатынас жағдайының жаңғыртылуы ерекше педагогикалық
мәнге ие байланыс.
Г.М. Андреева қарым-қатынастың коммуникативті, интерактивті, перцептивті;
А.А. Бодалев аффективті, перцептивті, праксикалық;
Б. Ф. Ломов ақпараттық, аффективті және реттеушілік;
Я.Л. Коломинский когнитивті, аф-фективті және мінез-құлықтық құрылымдарын бөліп
көрсетті.
Қарым-қатынас түсінігі, қарым-қатынастың
түрлері, формалары, қызметтері

Ғылымда қарым - қатынастың дең-гейлері де қарастырылады. Б.Ф. Ломов үш -
макродеңгей, мезадеңгей және микродеңгейді сипаттайды.
Макродеңгей индивид басқа адамдармен қалыптасқан қоғамдағы қатынастарға, дәстүрге,
салтқа сәйкес қарым-қатынас жасауынан көрінеді.
Мезадеңгей тақырып мазмұнымен анықталады.
Микродеңгей - мазмұны және сыртқы көрсеткіштері (сұрақ-жауап, ымишара т.б.) арқылы
көрінетін контактілік байланыс.
Қарым-қатынас үдерісін басқару құрылымын В.А. Кан-Калик теориялық және практикалық
қызығушылыққа бөледі:
1) болашақ қарым-қатынастың нақты жоспарланған жүйесі;
2) болашақ қарым-қатынастың шарттары және құрылымының нақтылануы;
3) тікелей қарым-қатынастың бастапқы кезеңінің жүзеге асуы;
4) басталған қарым-қатынас жүйесін басқарудың бастамашылдығы.
Педагогикалық қарым-қатынастың басты компоненті гуманизм принципіне негізделген әрбір
баланың жеке басын сыйлау, оның тұлғалық ерекшеліктерін және өзіндік бағасын бағалау,
педагогикалық тактіні сақтауға бағытталған кәсіби адамгершілікке байланысты.
В.И. Писаренко және И.Я. Писаренко тұжырымдағандай, кәсіби этика нормативтері
педагогтың мінез-құлқы мен қарым-қатынасын реттеуші ғана емес сонымен бірге
педагогикалық еңбектің құралы болып табылатындығын тұжырымдайды.
Адамдардың бірін-бірі қабылдауы мен
түсінуінің психологиялық
ерекшеліктері
Адам аралық қатынас дегеніміз қарапайым да күрделі проблема. Күнделікті тұрмысымызда осы
қатынассыз жасауымыз мүмкін емес.
Адам арасындағы қатынастардың түрі келесідей: жеке және қызметтік, дара және топтық,тең-
құқықты және
тәуелді, қарама-қарсылықты және дау-дамайлы.
Жеке қатынастар екі адам арасындағы сүйіспеншілік пен жеккөрушіліктен, сыйластық пен
араздықтан, сенім мен кү-діктенуден тұрады. Мұндай сипаттағы қатынастардың пайда болуы әр жеке адамның
қоғамдағы орыны мен міндетіне тәуелді емес. Мысалы, бала өз ата-анасын сыйлауы да, жеккөруі де мүмкін; өз
қызметін ойдағыдай атқарып жүрген мұғалім бір шәкіртіне үлкен сүйіспеншілік танытса, екіншісін көргісі
келмейді.
Қызметтік қатынастар әлеуметтік топ не мекеме мүшелері арасында олардың сол топтағы құқы не
міндеттеріне орай қалыптасады.
Егер ара қатынастар әрбір адамның меншікті қажеттері сипатында қаралса, олар жеке қатынастар атанып,
ал ара қатынас тұтастай жүйелікке сүйеніп, екі, одан да көп адамдардың сипаттамасы ретінде қабылданса, топ-
тық қатынастар деп аталады.
Тең құқықты қатынастар - қатынас мүшелерінің құқтары мен міндеттері теңгерілген жерде,
ал тәуелді қатынастар құқтары мен міндеттері бірдей болмаған жағдайларда қалыптасады.
Адамдар арасында қарама-қарсылық болмай, өзара терең сыйластық жайлаған
ортада үйлесімді қатынастар нышан береді.
Топ ішінде кейбір тұлғалардың ұнамды ниеттері екінші біреулердің келеңсіз ниеттерімен тоғысқан
шақтарда қарама-қарсылықты қатынастар бой тіктейді.
Адамдардың бір-біріне деген өшпенділігі болған жерде дау-дамайлы, жанжалды қатынастар өрбиді.
Адамдардың бірін-бірі қабылдауы мен
түсінуінің психологиялық ерекшеліктері
Ғылымда қарым - қатынастың дең-гейлері де қарастырылады. Б.Ф. Ломов үш -
макродеңгей, мезадеңгей және микродеңгейді сипаттайды.
Макродеңгей индивид басқа адамдармен қалыптасқан қоғамдағы қатынастарға, дәстүрге,
салтқа сәйкес қарым-қатынас жасауынан көрінеді.
Мезадеңгей тақырып мазмұнымен анықталады.
Микродеңгей - мазмұны және сыртқы көрсеткіштері (сұрақ-жауап, ымишара т.б.) арқылы
көрінетін контактілік байланыс.
Қарым-қатынас үдерісін басқару құрылымын В.А. Кан-Калик теориялық және практикалық
қызығушылыққа бөледі:
1) болашақ қарым-қатынастың нақты жоспарланған жүйесі;
2) болашақ қарым-қатынастың шарттары және құрылымының нақтылануы;
3) тікелей қарым-қатынастың бастапқы кезеңінің жүзеге асуы;
4) басталған қарым-қатынас жүйесін басқарудың бастамашылдығы.
Педагогикалық қарым-қатынастың басты компоненті гуманизм принципіне негізделген әрбір
баланың жеке басын сыйлау, оның тұлғалық ерекшеліктерін және өзіндік бағасын бағалау,
педагогикалық тактіні сақтауға бағытталған кәсіби адамгершілікке байланысты.
В.И. Писаренко және И.Я. Писаренко тұжырымдағандай, кәсіби этика нормативтері
педагогтың мінез-құлқы мен қарым-қатынасын реттеуші ғана емес сонымен бірге
педагогикалық еңбектің құралы болып табылатындығын тұжырымдайды.
Дереккөздер

https://kznews.kz/bilim/referat-psihologija-erik-z
honinde-tusinik/
Алдамұратов А Жалпы психология,Алматы,1996. – 300 бет
https://www.freepapers.ru/18/erk-zhne-ony-asietter/36473.231364.li
st1.html
«Стресстің түрлері»: Денсаулық желісі. Алынған күні: 2018
жылғы 10 қазанда Healthline: healthline.com сайтынан.
https://kk.unistica.com/стресстік-кезеңдер/

Ұқсас жұмыстар

Кәсіби таңдау

Мәдениет тілі

Өмірдің мәні және кәсіби өзін - өзі анықтау психологиясы

ҰЙЫМДАҒЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ ЖОСПАР

Педагогтың кәсіби өзін- өзі тануы және өзіндік дамуы

Кәсіби бағдарланған тұлғаның психологиясы

Кеден органдары лауазымды тұлғаларының кәсіби - психологиялық дайындығы

ЖАУАПКЕРШІЛІК ПСИХОЛОГИЯСЫ

Жас ерекшеліктің дамуының кезеңдері мен күйзелістері

Жалпы және педагогикалық психология

Пәндер