МҰНАЙ ӨНДІРУ, ОНЫ ТАСЫМАЛДАУ

МҰНАЙ ӨНДІРУ, ОНЫ ТАСЫМАЛДАУ. СУДЫҢ ЛАСТАНУЫ. МҰХИТ МӘСЕЛЕСІ

ДАЙЫНДАҒАН: ЖАНАЙДАРОВА НУРДАНА, БК 205

ОҚЫТУШЫСЫ: ЖАРКАЕВА БОТАГОЗ КУНАНБАЕВНА

ЖОСПАР

МҰНАЙ

МҰНАЙ ӨНДІРУ, ОНЫ ТАСЫМАЛДАУ

МҰНАЙ ЖӘНЕ МҰХИТ БАЙЛАНЫСЫ

СУДЫҢ ЛАСТАНУЫ, МҰХИТ МӘСЕЛЕСІ

МҰНАЙ

Мұнай - көмірсутектер қоспасы болып табылатын, жанатын майлы сұйықтық; қызыл-қоңыр, кейде қара түске жақын, немесе әлсіз жасыл-сары, тіпті түссіз түрі де кездеседі; өзіндік иісі бар; жерде тұнбалық қабатында орналасады; пайдалы қазбалардың ең маңызды түрі.

Негізіненн алғанда көмірсутектерінен (85 % -ға дейін) тұратын бұл заттар дербес үйірімдер шоғыры түрінде жекеленеді: метанды, нафтенді және ароматты (хош иісті) тізбектер. Оның құрамында оттегі, азот, күкірт, асфальтты шайыр қосындылары да кездеседі. Мұнайдыңң түсі қызғылт, қоңыр қошқыл, кейде ол ашық сарғыш түсті, ақшыл болып та келеді. Мысалы, Әзірбайжанның Сурахана алқабында ақшыл түсті мұнай өндіріледі. Мұнай судан жеңіл, оның меншікті салмағы 0, 65-0, 95 г/см3. Мұнай өз бойынан электр тогын өткізбейді. Сондықтан ол электроникада изолятор (айырушы) ретінде қолданылады. Осы кезеңде мұнай құрамынан екі мыңнан астам халық шаруашылығына керекті заттар алынып отыр: бензин, керосин, лигроин, парафин, көптеген иіссу түрлері, кремдер, парфюмериялық жұмсақ майлар, дәрі-дәрмектер, пластмасса, машина дөңгелектері тағы басқа.

МҰНАЙ ӨНДІРУ

Мұнай өндіру саласында өнім ұғымы бөлініп алынған мұнай өнімдерін емес кен орнынан өндірілген шикі мұнай көлемін айтады.

МҰНАЙ ӨНДІРУ ӘДІСТЕРІ

Мұнай кен орындарын игеру мұнай ұңғымаларын салумен, шахталық әдіспен, ашық әдіспен, аралас әдістермен жүзеге асырылады. Ұңғыма сұйықтығын алу әдістеріне сәйкес қазіргі заманғы мұнай өндіру әдістері келесіге бөлінеді:

фонтан ( қабаттағы қысымның айырмашылығы мен ұңғыма сағасындағы қысымның әсерінен сұйықтық бөлінеді)

сорғылар мен компрессорлар өндірісі, оның ішінде әртүрлі типтегі сорғыларды қолданумен.

электр жетекті ортадан тепкіш сорғыны (ESP) орнату

электр жетекті плунжерлі сорғыны орнату (UEPN)

электр жетекті бұрандалы сорғыны (UEVN) орнату

сорғыш штангалы сорғыны орнату (USHSN)

бұрандалы сорғыш штангалы сорғыны орнату (UVShN)

реактивті сорғыны орнату (USN) және т. б.

МҰНАЙ ӨНДІРУШІ ЕЛДЕР

МҰНАЙДЫ ТАСЫМАЛДАУ

Мұнай тасымалдау - шикі мұнай мен мұнай өнімдерін жеткізу. Ол өндіріс орындарынан тұтыну орындарына дейін барады. Бүгінде бұл процесс темір жол, теңіз және өзен, сонымен қатар көлік құралдарының көмегімен жүзеге асырылады. Жеткізу әдісін таңдау жағдайларды, тасымалдау көлемін және энергетикалық өнімдердің түрін ескере отырып жүзеге асырылады.

Мұнай мен газды алыс қашықтыққа тасымалдаудың үш негізгі түрі бар: сумен, теміржолмен және құбырлар арқылы тасымалдау. -

- Су транспорттары танкерлер мен баржалар (лихтерлер) арқылы мұнайды, мұнай өнімдерін және сұйытылған газдарды кез келген мөлшерде тасымалдайды.

Теміржол көлігімен цистерналар, бункерлер және ыдыстармен барлық мұнай өнімдері, мұнай және сұйытылған газдар тасымалданады. Алайда, жаппай тасымалдау үшін теміржол көлігін пайдалану көп жағдайларда тиімсіз. Салыстырмалы түрде аз өндірілетін мұнай өнімдері - әр түрлі сортты майлар, мазуттар, әсіресе битум мен парафиндер үшін теміржол алыс қашықтықтарға тасымалдаудың негізгі түрлерінің бірі болып табылады.

Мұнай мен газдың көп мөлшерін кез келген қашықтыққа тасымалдаудың экономикалық тұрғыдан ең тиімдісі - құбырлық тасымалдау

МҰНАЙ ЖӘНЕ МҰХИТ БАЙЛАНЫСЫ

Қазір аса үлкен қиындықты мұхиттың мұнаймен және мұнай өнімдерімен ластануы тудырып отыр. Мұхиттың көп бөлігінің мұнаймен ластануы теңіз көлігі мен қалалық аумақтардан мұнайдың ағызылуынан болады. Ағзаға түскен кезде теңіз мекендеушілеріне улы әсерін тигізетін мұнайдың еритін құраушылары өте қауіпті. Бұл -мұнайдың құрамында бар күкірт, азот, ауыр металдар қосындылары. Мұнайдың төгілуінің ауыр зардаптары - мұнай қабыршағының пайда болуы: яғни газ алмасу бұзылады, суға жарықтың түсуі нашарлайды, фотосинтездің тоқтауы нәтижесінде фитопланктон құриды. Фитопланктонның және одан кейін зоопланктонның құруы мұнай төгілген жерде мұхиттың азық тізбегінің толық құруына алып келеді, онда балық жоғалады. Мұнайдың ауыр құрамдас бөлшектері (мазут) түбіне шөгеді, бұл бентостың құруына алып келеді. Осыдан кейін мұхитасты қоғамдастықтарының қалпына келуі ондаған жылдарға созылуы мүмкін.