БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАР

Презентация қосу

ТАҚЫРЫБЫ :ЖАСУША
ҚҰРАМЫ. БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ
ЖӘНЕ ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАР

Алматы ,2021ж
ЖАСУША ҚҰРАМЫ.
БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ
ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАР
Адам ағзасындағы химиялық элементтер — адам өміріне
қажетті үрдістерді жүзеге асырып, ағзаның толыққанды
дамуын қамтамасыз ететін элементтер тобы. Д.И. Менделеев
жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесінде
кездесетін 110 элементтің 80-ге жуығы тірі жасушаның
құрамында болатындығы дәлелденді.
Макро
элементтер Микро Ультрамикро
(оттек, сутек, элементтер элементтер
көміртек, азот, (йод, мыс, сынап, алтын,
фосфор, күкірт, мышьяк, фтор, уран, торий, радий
кальциий, магний, бром, стронций, және т.б. Олардың
натрий және барий, кобальт) ағзадағы мөлшері
хлор); ағзадағы ағзадағы мөлшері 15% — дан төмен.
мөлшері 10% — 10%-15%.
дан жоғары
болады.
Заттар

Бейорганикалық Органикалық

нәруыз
тұздар Көмір дар
Қыш сулар
қылдар
Нуклейн
қышқыл
дары

су
майлар
Су
Тіршіліктің негізі болып табылатын су молекуласы
жасушаның негізгі бөлігін құрайды. Жасушаның
80%-ы судан тұрады. Су ерітінділерінде барлық
тіршілікке қажетті процестер жүреді. Су
органикалық және бейорганикалық заттарды жақсы
ерітеді. Судың еріткіш касиеттері оның
молекулалық құрылымының
Текст слайда ерекшеліктерін де
айқындайды. Суда бейорганикалық заттардан —
тұздар, кышқылдар, сілтілер, ал органикалық
заттардан — аминдер, көмірсулар, нәруыздар
жақсы ериді. Жасушадағы химиялық реакцияларға
қатысатын заттар суда еріген сұйықтық түрінде
болады. . Адам организміндегі 20% суды жоғалтса,
өліп қалуы мүмкін. Сүйек ұлпасының жасушасында
20 % су, бұлшықет жасушасында 76 % су болады.
Тұздар

Сумен бірге тұздар да жасушаның бейорганикалық
заттарына жатады. Жасушаның тіршілік процестері
үшін тұздардың құрамына енетін кальций, натрий,
калий, магний, және фосфат иондарының маңызы зор.
Жасушаның қалыпты қызмет атқаруы және жасуша
ішінде үнемі реакция жүруі үпгін де иондардың
маңызы ерекше. Бейорганикалық заттар жасушада, тек
еріген күйінде емес, сондай-ақ қатты заттар күйінде де
кездеседі. Атап айтқанда, сүйек ұлпасының катты әрі
беріктігі кальций фосфатының, ал былқылдақ
денелілер бақалшықтарының беріктігі онда кальций
карбонатының болуына байланысты. Кальций
иондары биологиялық процестердін реттелуіне және
канның ұюына да қатысады.
Органикалық заттар
Органикалық заттар дегеніміз −
молекуласының құрамына көміртек
немесе оның қосылыстары кіретін,
сондай-ақ ауада және оттекте жанатын
заттар. Барлық тірі ағзалар
органикалық заттардан тұрады.
Құрамында органикалық заттар
болмайтын бірде-бір тірі жасуша жоқ.
Табиғатта тек тірі ағзалардың
құрамында кездесетіндіктен, олар
органикалық заттар деп аталады.
Ақуыз немесе нәруыз — молекулалары
өте күрделі болатын
аминқышқылдарынан құралған
органикалық зат; тірі организмдерге тән
азотты күрделі органикалық қосылыс.
Аминқышқылдары қалдықтарынан
құралған жоғары молекуларлық
органикалық түзілістер. Ақуыз
организмдер тіршілігінде олардың
құрылысы дамуы мен зат алмасуына
қатысуы арқылы әртүрлі және өте
маңызды қызмет атқарады. Ақуызды зат
- құрамында міндетті түрде азоты бар
күрделі органикалық қосылыс.
Көмірсулар - химиялық құрамы
Сm(H2O)n яғни көмірсутек+су, аты осыдан
шыққан формуласымен өрнектелетін табиғ
Көмірсулар адам ағзасына нәруыз бен
майлардың дұрыс алмасуына қажет. Олар
нәруыздармен қосылыстарда кейбір гормондар,
ферменттер, сілекей секреттері мен басқа да
маңызды қосылыстар түзеді. Ерекше рөлді
ішекте жартылай қорытылатын, энергия
бөлуде аз рөл ойнайтын клетчатка, пектиндер,
гемицелюлозалар ойнайды. Бірақтан бұл
полисахаридтер ас талшықтарының негізін
құрайды және тамақтануда маңызды рөл
атқарады. Көмірсулар негізінен өсімдіктектес
азық-түліктерде кездеседі. и органикалық
қосылыстар класы.
Темір гемоглобиннің молекуласын құруға
катысады.
Магний — хлорофилдің құрамына, ал
мырыш көптеген тотықтырғыш
ферменттердің құрамына кіреді.
Na және Са — жүйке талшықтары
мембраналарын зарядтайды; кобальт —
В12 витаминінің, күкірт кейбір
нәруыздардың, ал фосфор — нуклеин
қышқылының құрамына кіреді.
Қорытынды

Сонымен, жасушада тек тірі организмге
ғана төн ешқандай ерекше элемент жок. Бұл
тірі және өлі табиғаттың бір-бірімен
байланысы мен бірлігін көрсетеді. Ал атом
тұрғысынан қарағанда, органикалық және
бейорганикалык көлемнің химиялық
құрамы арасында айырмашылық жоқ.
Айырмашылық одан гері жоғарырақ —
молекулалық құрылым деңгейінде
байқалады. Тірі денелерде өлі табиғатта
таралған заттармен қатар тірі организмдерге
ғана тән көптеген заттар болады.
Пайдаланылған әдебиеттер

• М.Х.Шығаева, Ә.Т.Қанаев. «Микробиология және вирусология».

•Сәтімбеков Р. Биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдык-
гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған окулық.

Ұқсас жұмыстар

Жасуша құрамы

ОРГАНИКАЛЫК ЕМЕС ЗАТТАРДЫН

Органикалық емес табиғаттың жіктелуі және номенклатурасы

ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫ САПАЛЫҚ АНЫҚТАУДЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРІ

Клетканың химиялық құрамы туралы ақпарат

Органикалық химия

ХЕМОСИНТЕЗ - ХИМИЯЛЫҚ РЕАКЦИЯ БАРЫСЫНДА БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАРДАН ЭНЕРГИЯ АЛУ ҮДЕРІСІ

Түбір белгісі

Клетканың химиялық құрамы

Химиялық технология ғылымы

Пәндер