Отырардың мыс теңгелері, Ясының күміс теңгелері

Презентация қосу

Ақшаның шығу
тарихы
ОРЫНДАҒАН: ҰЛЫҚПАН А.
ТЕКСЕРГЕН: ТЛЕУОВА Г.
Ақша - айырбас құралы ретінде барлық
адамдармен қабылданатын және басқа
тауарларды (қызметтерді) бағалауға
қызмет ететін кезкелген тауар немесе
символ
Ақша— жалпыға бірдей балама ретінде барлық
басқа тауарлардың құнын көрсететін ерекше
тауар. Ал барлық тауар өндірушілер, сатушылар,
тұтынушылар арасындағы экономикалық
байланысты қаматамасыз етеді. Ақша тауар
өндірісі мен тауар айырбасының тарихи дамуы
нәтижесінде пайда болды. Алғашқы кезде бір
еңбек өнімі екінші еңбек өніміне тікелей
айырбасталды. Кейінірек айырбас сауда
дамуының барысында құнның жай формасының
орнына құнның толық және жайылыңқы формасы
келді
Біздің заманымыздан бұрынғы 3 ғасырдағы хуннулар ақша орнына күміс пышақты
пайдаланып келсе, біздің заманымыздың 1 ғасырында салық есебіне алтын, күміс
құймаларды алып тұрған. Ақ ғұндар бір бетіне пехлеви, екінші бетіне эфталит
жазуы бар теңгелер жасап, сауда айналымына кіргізген. Қазақ елі баба түркілер
Ұлы Жібек жолына орналасқандықтан ақша жасау, оны айналымға еңгізуді өмір
қажеттілігі деп тым ерте қолға алған. 6 – 8 ғасырларда билеуші рулардың таңбасы
қашалған, ру рәмізін бейнелеген теңгелер құя бастаған.Сырдарияның орта
алабында өмір сүрген тайпалардың қола теңгелері, 6 – 8 ғасырлардың 1-
жартысына дейінгі аралықта қолданылған. Бұл теңгелерде Ашиде әулетінің рәмізі
болған арыстан бейнеленген. Мұндай теңгелерді Суяб, Тараз қалаларындағы
арнаулы шеберханаларда құйған. Сонымен қатар Отырар маңындағы қалаларда да
түрлі теңгелер жасалған.
Біздің заманымыздың 704 – 766 жылдары Таразда құйылып, айналымға енген
теңгелердің бетінде «Түргеш қаған теңгесі» немесе «
Түркінің көк ханының теңгесі» деген анықтама жазулар бар. Бұл – тайпалық
дәрежедегі теңге емес, бүкіл мемлекет дәулетін, мүлкін, ел ырысын
куәландыратын кепілдеме. Осы сияқты 6 – 8 ғасырлар аралығына жататын мыс,
қола, күміс теңгелер Суяб, Ақбешім қалаларында да шығарылып тұрған.
Испиджаб қаласында арнайы теңге сарайы болған. Бұдан кейінгі кезеңде
Қарахан әулеті билік құрған тұста Қазақстан және Орта Азияда сауданың күшті
дамуына байланысты ақша шығару, ақша айналымы да кең етек алды.
16 ғасырда Отырардың мыс теңгелері, Ясының күміс теңгелері
Оңтүстік Қазақстан жерінде сауда айналымында өз міндетін
атқарып келді. 16 ғасырдың соңы – 17 ғасырдың басында Қазақ
хандарының атымен өндірілген мыс ақшалар болды. Бұл
ақшалардың дизайндық шеберлігі жоғары дәрежеде болмағанымен
Қазақ хандығында сауда ісін бір жолға қоюда, халықтың басын
біріктіруде үлкен міндет атқарды. Еліміз егемендік алғаннан кейін
1993 ж. Қазақстан Республикасының жаңа ақшасы шығарылды.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Толық құнды ақшалар

Отырар қаласы

Ақшалар төлем Ақша төлем құралы ретінде құралы

Ақшаның түрлері

Ақшаның пайда болу тарихы

Ашаның пайда болуы, мәні және қызметтері

Балық өсіру тоғандарының категориялары

Теңгенің тарихы

Мұхтар Шахановтың Отырар өлеңі

Куміс айна реакциясы

Пәндер