Ферменттер атаулары

Презентация қосу

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды униерситеті

Тақырыбы:Ферменттер

Орындаған : Жандар Т.А.
Тобы: ТФП-414
Қабылдаған: Төлепбек И.С.

Қарағанды,2021
Жоспары:

1.Кіріспе
Фермент туралы жалпы түсінік
2. Негізгі бөлім
Ферменттердің химиялық құрамы және құрылымы
Ферменттер атаулары мен классификациясы
Ферменттік реакциялардың кинетикасы
Ферменттер қасиеттері
Иммобилденген ферменттер
3.Қорытынды
Ферменттердің практикалық маңызы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Ферменттер (лат.fermentum -
ашу; грек тілінде – enzym,еn-
ішкі, zyme – ашытқы) тірі
ағзада түрлі биохимиялық
реакцияларды белсендіруші,
биологиялық катализатор.
Фе
кат рмент
реа ализд терді
зер кциял ейтін және
ола
бөл ттейт арды
ім і н р
ата і эн био
лад х
ы. зимол имия
оги
яд
еп
ХІХ
орт ғасы
фер асын рдың
(уы мент да кей
қар ттан преп бір
т.б. ын сө - ами аратт
) бө лін лаза ары
лін ен п ,
іп а еп
лын син
ды ,
.
Ең
фер алғаш
био мент таза
кри хими ті 192
ст а к Д 6 ж
лл ж
түр .Сам. жас
і нд
е ал нер
ды
.

Зер
фер ттелі
600 мент п табы
бәр 0-ға жтерді лған
і де у ңс
бел ық. О аны
окт лар
ы з ды
атт ң
ар.
Фе
үлк рмент
қос ен мо терді
мол ылыс лекул ң бәр
10м екул тар, о алы і де
жет ыңна алық ларды
еді н 1 мас
. млн сас ң
- ға ы
Ферменттің құрылысы

1. Апофермент – ақуыз
денесі (белоктық
бөлігі)
2. Каталитикалық
орталық
3. Субстраттық орталық
4. Ақуыздың активті
бөлігі
5. Аллостериялық
(реттегіш) орталық
Ферменттер

қарапайым күрделі

рибонуклеаза, пепсин,
трипсин, химотрипсин, Апофермент Кофермент
папаин, амилаза- (ақуызды бөлігі) (ақуызсыз бөлігі)
гидролаза классы

Пиридиндік, флавиндік, ТПФ,
кобамидтік, пиридоксиндік,
фолаттық, ацетилдеу (А),
липой қышқылы, Q
коферменттері
Ферменттің активті орталығы

Фермент молекуласының субстратпен тікелей
тиісіп жанасатын бөлігін ферменттің активті
орталығы деп аталады;
Активті орталық бүйір радикалында
функционалды тобы бар амин қышқылдарының
қалдықтарынан түзіледі.
Күрделі ферменттерде активті орталыққа
металл иондары мен коферменттер де кіреді.
Реакцияласуға қабілетті топтары бар амин қышқылдары:
1) цистеин,құрамында сульфгидрлік тобы –SH бар;
2) серин, гидроксильдік -OH тобы бар;
3) гистидин, имидазол сақинасы бар;
4) аспарагин мен глутамин қышқылдары құрамында екінші
карбоксильдік -COOH топ бар;
5) триптофан, құрамында индол сақинасы;
6) гидрофобты амин қышқылдары, құрамында субстраттың
полярсыз учаскесіне жақын гидрофобты (полярсыз) бүйір
топтар болады.
Активті орталық кеңістік пішінді, ол ферменттің
полипептидтік тізбегінде бірінен-бірі қашық орналасқан жеке
амин қышқылдарының өзара жақындасуынан пайда болады.
Аллостериялық орталық

Екі немесе одан да көп суббөліктен тұратын бірқатар
ферменттерде, өзінің катализдік орталығынан тыс,
молекула бетінде қосымша байланыстырушы учаске
болады, ол учаске аллостериялық орталық деп
аталады. Мұндай ферменттер аллостериялық
ферменттер деп аталады.
“Аллостериялық” (грек. Allo - басқа, stereos - орын)
деген термин “басқа жермен байланысты” не “басқа
орталықпен байланысты” деген мағынаны береді.
Ферменттердің аллостериялық эффекторлары:
субстраттар немесе реакция өнімдері, нуклеотидтер
(АМФ,АТФ), амин қышқылдары, металл иондары,
сутегі иондары.
Ферменттер атаулары
Жүйелік атау: әр ферменттің номері (шифры) болады, ол төрт
саннан тұрады.
бірінші сан ферменттің класын білдіреді,
екінші сан класс тармағын,
үшінші сан – класс тармағы бөлігін,
төртінші сан өз тармағындағы номерін көрсетеді. Мысалы,
2.7.1.2.АТФ: глюкоза-6-фосфотрансфераза.

Тривиалдық атаулар екі жолмен пайда болады:
1) Фермент әсер ететін субстрат атауына –аза жұрнағы қосылады.
Мысалы, мальтозаны екі молекула глюкозаға гидролиздейтін
фермент мальтаза.
2) Фермент катализдейтін реакция атауына –аза жұрнағы қосылады
(оксидаредуктаза).
Кейбір ферменттердің тарихи қалыптасқан атаулары бар. Мысалы,
пепсин, трипсин, папаин,эластаза,т.б.
Ферменттер жіктемесі:
Ферменттер әсерінің теориясы

Фермент өзінің субстратын айырып таниды.
Э.Фишердің айтуы бойынша “құлыпқа дәл
келетін кілт сияқты”, субстрат та активті
орталыққа дәл келуі керек

Қатал іріктеп өзіне ғана тән реакцияны
катализдейді.

Теория бойынша фермент әсері екі сатыдан
тұрады:

1)фермент пен субстрат арасында комплекс –
фермент-субстрат түзіледі

2) фермент-субстрат комплексі ыдырайды да,
реакцияның соңғы өнімдері түзіледі, ал
фермент босап шығады.
Ферменттік реакциялар кинетикасы

Ферменттік реакциялар кинетикасы деп
реакция жүру жылдамдығын айтады.
Реакция жылдамдығын белгілі бір уақыт
өлшемінде фермент әсерімен түзілген
өнім бойынша (немесе субстраттың
жойылу мөлшері бойынша) есептейді.
Л.Михаэлис пен М.Ментен бойынша:
фермент концентрациясы тұрақты кезде
реакция жылдамдығы субстрат
концентрациясына байланысты.
Реакция жылдамдығы субстрат
концентрациясына пропорционал
болмайды.
Ферменттердің қасиеттері
Ферменттік
реакциялар
жылдамдығына
температураның
әсері;

Ортаның рН
Мультиферментт
көрсеткішінің
ік жүйе.
әсері;

Фермент
Изоферменттер; әсерінің
ерекшелігі;

Фермент
Проферменттер
активаторлары
және оларды
мен
активтендіру;
ингибиторлары;
Фермент активтілігіне температура әсері
30-400С температурады тірі ағзада
ферменттер белсенді келеді. Егер бұл
температура деңгейі төмен не жоғары
болса, онда фермент белсенділігі
төмендейді
Ферменттің өзі ақуыз болғандықтан,
олар өте жоғары температурада
бұзылып, өздерінің катализдік
қасиеттерінен айырылып қалуы мүмкін.
Төменгі температурада ферменттік
реакциялардың жылдамдығы өте төмен
болады. Бұл жағдай практикада азық-
түлік өнімдерін сақтау үшін (ет, май,
балық, сүт, көкөністер т.б.) пайдаланады.
Фермент әрекетіне орта рН шамасының әсері

Ортаның рН шамасына байланысты ферменттер белсенділігі
бірден өзгереді. Әр түрлі ферменттер әрекеті үшін рН
көрсеткішінің шамасы әр түрлі болады;
Кейбірі қышқыл ортада, екіншісі бейтарап ортада, үшіншісі
әлсіз сілтілі немесе сілтілі ортада ерекше белсенді болады;
Ферменттер ақуыз сияқты электр заряды бар заттар, сондықтан
олардың кеңістіктік құрылымы рН шамасына тәуелді.
Ингибиторлар мен активаторлар

- Фермент активтілігі ортада әр түрлі химиялық
заттардың болуына байланысты. Кейбір зат
фермент активтілігін арттырады, мұндай
қосылыстар активаторлар деп аталады.
- екінші бір заттар фермент әрекетін
баяулатады, тіпті оны тежейді. Мұндай заттар
ингибиторлар (тежегіштер) деп аталады.
- ферменттер әсерінің бәсекелес және бәсекелес
емес тежеушісін ажыратып бөледі.
Ферменттердің практикалық маңызы

• Бактериалдық ашу
• Физиологиялық реттегіш
• Катализ
• Жасушалық метаболизм
• Макромолекулалар
• Генетикалық аппарат
• Тамақтану
• Мембраналар ультрақұрылысы
• Коферменттер
• Фармокология
• Биосинтез
• Реакциялар кинетикасы
• Энергия айналуы
• Биохимиялық эволюция
• Тума зат алмасу бұзылуы
Иммобилденген ферменттер
Иммобилденген (лат.immobilis - қозғалмайтын)
ферменттер – қатты таянышқа (полимерге, целлюлозаға,әйнекке)
бекіген ферменттер.
Ондай ферменттер ерімейтін материалмен ковалентті
байланысады.
Иммобилденген ферменттер кең көлемде амин қышқылы,
витаминдер, қант, антибиотиктер және дәрі- дәрмектер сияқты
аса тапшы азық-түліктің және жемшөптік заттар өндірісінде
қолданылады.
Тұңғыш рет 1910 жылы А.Гэррод зат алмасу ферменттермен және тұқым
қуалайтын аурулардың арасындағы байланысты анықтады.
Медицинада ферменттер емдеу мақсатында қолданылады:
амилазалар. асқазан, ішек-қарын ауруларын емдеуде;
протеазалар- іріңдеген жараны емдеуде;
стрептокиназа-тромбоздар емдеуіне қолданылады.
химотрипсин (гидролаза) iрiңдi жарақаттар, көздiң қасаң қабығының
ойылымдары және қатты күйiктердiң емдеуiнде тиiмдi.
iрi қараның асқазан асты бездерінен алатын трипсин ферменті трахеиттер
және бронхит сияқты тыныс жолдарының iсiп қызару ауруларында
қолданады
Лидаза гематомалар және тыртықтардың тарауында маңызды. Оның
көмегімен жараланған буындардың қозғалғыштығы жақсарады.
пепсин ас қорыту аурулары (гастрит) кезінде қолданылады.
Ұйқы безі (панкреатин) ферментi ас қорытудың жақсарту мақсаты-мен
бауырдың әр түрлi ауруларында қолданады.
Микроорганиздермен
ашу процессі
практикада тамақ,
Целлюлаза мен алкогольді сусындар
пектиназа жемістер өндірісінде немесе
шырындарын тазарту консервілеу кезінде
үшін қолданылады. қолданылады. Барлық
ашу процестері
пируваттың түзілуімен
анаэробты ортада өтеді.

Амилазалар нан, сыра
Каталаза сутегі
өндірсінде крахмалды
пероксидін кетіру үшін;
ыдырату кезінде;

Протеазалар: пепсин
дайын ботқалар,
Глюкозооксидаза трипсин балалар
глюкозаны немесе тағамдарының,
оттегіні бөліп шығару бактериалды
кезінде; протеазалар ақуызды
гидролизаттар
дайындауда;
Текстильде:
Ферменттік амилазалар
компоненттері жіптердегі
бар жуу крахмалды кетіру,
ұнтақтарын бактериалды
жасауда протеазалар қой
бактериалды терісі
протеазалар бөліктерінен
пайдаланылады жүнді бөліп алу
үшін

Фотография
Былғары
жасауда фицин
өнерәсібінде: жүн
ферменті
мен теріні
қолданылған
зақымдамай
пленкадан
жүнді бөліп алу
желатинді кетіріп,
(бактериалды
күмісті бөліп алу
протетазалар)
ушін керек.

Резина дайныдау:
латексті губкалы
резинаға
алмасуына
қажетті оттегіні
(сутегі
проксидінен) алу
үшін каталазалар
қолданылады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Jesse, Russell Ферменты / Jesse Russell. - М.: VSD, 2012. - 539 c.
2. Березин, И. В. Ферменты - химические катализаторы? / И.В. Березин,
А.А. Клесов. - М.: Знание, 2012. - 326 c.
3. Болотов, Б. Лечение ферментами и соками по Болотову / Б. Болотов, Г.
Погожев. - М.: Питер, 2015. - 224 c.
4. Болотов, Борис Лечение по Болотову. Ферменты, уксусы, квасы / Борис
Болотов , Глеб Погожев. - М.: Питер, 2013. - 224 c.
5. Вольф, М. Лечение ферментами / М. Вольф, К. Рансбергер. - М.:
Мир, 2017. - 290 c.
6. Высоцкая, Р. У. Лизосомы и лизосомальные ферменты рыб / Р.У.
Высоцкая, Н.Н. Немова. - М.: Наука, 2008. - 288 c.

Ұқсас жұмыстар

Ферменттер әсерінің теориясы

Ферменттердің жалпы қасиеттері

Ферменттің активті орталығы

Аңдардың асқорыту жүйесі

Ас қорыту бездерінің физиологиясы

Асқорыту бездерінен бөлінетін сұйықтық

Амилаза ферменті

ҮСТІНЕН КИЕТІН КИІМ АТАУЛАРЫ

Этил спирті Винил спирті Бензил спирті

Ферментті препарат

Пәндер