Құжаттарды тарихи дерек көзі ретінде қарастырудан бастап

Архивтанудың теориясы мен әдістемесіне арналған жаңашыл әдебиеттерді талдау

ОРЫНДАҒАН: Касымова А;

Білім және ғылым министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

ЖОСПАРЫ:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

2. 1. Архивтанудың теориясы мен әдістемесіне арналған жаңашыл әдебиеттерді талдау

ІІІ. Қорытынды

ІV Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Өркениет дамуының қазіргі кезеңінің негізгі мазмұны ақпараттық технологияларды адам қызметінің барлық салаларына белсенді енгізу болып табылады. "Ақпараттық қоғамның" басталуы, ең алдымен, электрондық ортада каталогтық сипаттамаларды ұсыну және дәстүрлі ақпарат көздерінің (кітаптар, мұрағат құжаттары, фото -, фоно -, бейне -, киноматериалдар, сондай-ақ тарихи-мәдени мұраның басқа да объектілері) барынша кең шеңберін цифрлық форматқа ауыстыру жобаларын жаппай іске асырумен байланысты гуманитарлық бағыттағы дәстүрлі "консервативті" қолданбалы пәндер де осы процестен тыс қалған жоқ., оқу залдарындағы тікелей өтініштен түпнұсқаларды алып қою және олар туралы ақпаратты немесе олардың көшірмелерін қашықтан қол жеткізу режимінде ұсыну арқылы.

Негізгі бөлім

Архивтану саласындағы жаңашыл әдебиеттерге М. В. Ларин, Юмашева Ю. Ю. сонымен қатар Н. Г. Суровцева секілді зерттеушілер мен мамандар еңбектерін жатқызуға болады. Бұл авторлар еңбегі архивтану ғылымына байланысты барлық дерлік мәселелерді қарастырады. Құжаттарды тарихи дерек көзі ретінде қарастырудан бастап Электронды құжаттарды ұзақ мерзімге сақтау мәселесіне дейін қарастыратын мақалалар мен еңбектері бар.

Жаппай жүргізіліп жатқан цифрландыру процестері, "виртуалды көрмелер" брендімен электронды ортада тарихи дереккөздерді ұсыну немесе әртүрлі елдердің үкіметтік ұйымдарының жаһандық ақпараттық кеңістікке осылайша кірігуге, қор ұстаушыларға - тікелей айналымнан түпнұсқаларды алып тастауға және сол арқылы олардың сақталуын, сондай-ақ пайдаланушылар мен пайдаланушылардың сақталуын қамтамасыз етуге деген табанды тілектерімен сақталған артефактілерді (құжаттарды, кітаптарды, мұражай объектілерін) жариялау - тарихи-мәдени мұра объектілеріне электрондық көшірмелер түрінде ең кең және (мүмкіндігінше) қашықтан қол жеткізу нормативтік-әдістемелік ғана емес, сонымен қатар технологиялық, құқықтық, деректану және археографиялық сипаттағы көптеген проблемалармен бірге жүреді. Осы проблемаларды жақсы түсіну үшін тарихи дереккөз функцияларын орындау үшін қажетті және жеткілікті сипаттамалары бар тарихи-мәдени мұра объектілерінің ғылыми жарияланымы болып табылатындығын, оның негізінде нақты тарихи, филологиялық, лингвистикалық және өзге де гуманитарлық зерттеулер жүргізуге болатындығын қысқаша еске салу қажет.

Қазіргі уақытта ең көп таралған пікір-бұл тарихи дереккөзді (мұрағаттық құжат, сирек кездесетін басылым) электронды ортада ұсыну үшін оның электронды көшірмесін оның көзі туралы қысқаша ақпаратпен бірге ұсыну жеткілікті деген пікір. Бұл тәсіл пайдаланушының қызығушылығын салыстырмалы түрде тез қанағаттандыруға мүмкіндік береді, өйткені электронды көшірмелерді жасау ағынға келеді және сипаттама стандартталған және ақпараттық жүйелерге енгізілген шеңберден шықпайды. Юмашева өзінің мақаласында осы мәселеге тоқталып өтеді.

Жасалған электрондық көшірмелерге қатысты туындайтын және оларды заңды түрде жариялау, ұсыну және пайдалану (оның ішінде зерттеу практикасында) мүмкіндігіне тікелей әсер ететін авторлық және авторлық құқық проблемасы бүгінгі күні де өзекті болып табылады. Бұл мәселе электрондық көшірмені графикалық өңдеу тақырыбына байланысты ерекше шиеленісуде. Электрондық көшірменің мазмұнына кез-келген реттелмеген және стандартталмаған араласуды оны Шығармашылық қайта өңдеу ретінде қарастыруға болатындығын есте ұстаған жөн, және мұндай араласудың нәтижесі графикалық өңдеуді жүргізген қызметкердің авторлық құқығының объектісі болып табылады . . . өзгертілген көшірменің өзі тәуелсіз өнімге, жеке материалдық нысанға айналады (іс жүзінде "жаңа" тарихи дереккөз), басқаша айтқанда, - зияткерлік қызметтің нәтижесі, оған қатысты құқықтық және технологиялық ғана емес, ең алдымен деректану сипатындағы көптеген сұрақтар туындайды…

Юмашева Ю. Ю. зерттеу тақырыбы Электрондық ортада мұрағаттық құжаттардың электрондық көшірмелерін жариялау мәселелері болып табылады. Электрондық көшірменің өзі де, оны сүйемелдейтін сипаттамалардың да жеткіліктілігі, өкілдігі және сенімділігі мәселелеріне баса назар аударылады: құжаттың түпнұсқасының археографиялық тұрғыдан толық сипаттамасы және электронды көшірменің тәуелсіз объект ретінде сипаттамасы. Ақпараттық ресурстарда тарихи құжаттардың көшірмелерін жариялаудың, библиографиялық (MARC базасында) және мұрағаттық (EAD) сипаттау стандарттарын (форматтарын), сондай-ақ электрондық бейнелерді сипаттау стандарттарын (MOD, METS, FITS) пайдаланудың әлемдік тәжірибесі қарастырылуда.