КОНФЛИКТІДЕГІ РАЦИОНАЛДЫ МІНЕЗ - ҚҰЛЫҚ

Презентация қосу

КОНФЛИКТІДЕГІ
РАЦИОНАЛДЫ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ

Орындаған:КД-21-1
Факультет:Инженерлі-технологиялық
институт
Қабылдаған:Ахметова А.С.
Жоспары

1.Конфликт.Конфликт түрлері.
2.Жанжалдың себептері.Жанжал жағдайындағы мінез-
құлық стратегиясы.
3.Конфликтідегі мінез-құлықтың ережелері және
түрлері.
4.Конфликт жағдайында ымыраға келу жолдары.
Конфликт (латын тілінен confliction) – әлеуметтік өзара
әрекеттесу процесінде туындайтын көзқарастардың,
мүдделердің, мақсаттардың, қабылдаулардың айырмашылығына
байланысты адамдар арасындағы қақтығыс. Қарапайым тілмен
айтқанда, бұл бірнеше адамдардың немесе топтардың әртүрлі
көзқарастары бар және ортақ пікірге келе алмайтын жағдай.

Конфликттік мінез-құлық адамдар арасында сөйлесу жағдайында
түсінудің болмауы,мүдделердегі көзқарас айырмашылықтардың
бәрі конфликттің пайда болуына ықпал етеді.
Жанжалды жағдайдағы мінез-құлық стратегиясы.
Ешкіммен ешқашан жанжалдаған адамды елестету мүмкін емес. Бұл бұзылыстың фактісі қорқынышты емес, жағдайдан шығудың ең
жақсы жолын табу маңызды. Сондықтан, жеке пәндер жанжалдарды зерттеуге және олардың ауыртпалықсыз шешімдерін іздеуге
арналған. Осы мәселе бойынша зерттеу нәтижесінде екі қақтығыстың ерекшеліктері анықталды: сәйкесінше, қақтығыстың мінез-
құлқының стратегиясы таңдалады: қарсыластың мүдделерін есепке алмастан, өз мақсаттарын жүзеге асыруға қарсыластарын
түсінуге деген ұмтылыс және өз қалауына қанағаттандыру. Бұл өлшемдер жанжалды жағдайдағы адам мінез-құлқының бес негізгі
стратегиясын ажыратуға мүмкіндік береді.
1.Бәсекелестік . Осы мінез-құлық түрі үшін олардың мүдделерін қарсыластың тілектеріне зиян келтірмеуге бағытталған. Мұндай
қарсыластықта тек бір ғана жеңімпаз болады, сондықтан стратегия тез нәтижеге жету үшін жарамды. Ұзақ мерзімді қарым-
қатынастар ойын ережелері болған жағдайда ғана бәсекелестік элементтеріне төтеп береді. Толыққанды бәсекелестік ұзақ мерзімді
қарым-қатынастарды: достық, отбасылық немесе жұмыс істеуді сөзсіз жойып жібереді.
2.Ынтымақтастық . Жанжалда осы мінез-құлық стратегиясын таңдау екі жақтың да мүдделерін ішінара қанағаттандырады.
Көптеген жағдайларда опция аралық шешімге қолайлы, қақтығысқа екі жақты қанағаттандыратын жағдайдан сәтті шығу үшін уақыт
береді.
3.Күту . Ол өз мүдделерін қорғауға мүмкіндік бермейді, бірақ басқа тараптың тілектерін ескермейді. Стратегия даудың тақырыбы
ерекше құнды болып табылмаса немесе жақсы қарым-қатынастарды сақтап қалғысы келмесе пайдалы болады. Ұзақ мерзімді қарым-
қатынастармен, әрине, барлық даулы мәселелер ашық түрде талқыланады.
4.Бейімделу . Қақтығыс кезінде адамның мінез-құлқының осы стратегиясының артықшылығы тараптардың бірі олардың
мүдделерінің белгісіздігімен тануды білдіреді, бұл өз қалауын толық қанағаттандыру. Бұл мінез-құлық стилі өз қалаусыздығын
мүлдем маңызды емес деп санайтын адамдарға тән өзіндік құндылығы бар адамдарға тән. Стратегияны игеру үшін, егер қажет болса,
даулы тақырыптың маңыздылығын емес, жақсы қарым-қатынасты сақтауға болады. Егер жанжал елеулі мәселелерді тудыратын
болса, онда бұл мінез-құлық стилі жемісті деп айтуға болмайды.
5.Ынтымақтастық . Бұл стратегия қақтығыстың барлық тараптарын қанағаттандыратын шешім табуды көздейді. Мұндай көзқарас
ұзақ мерзімді қарым-қатынастарды орнату қажет болғанда ақылға қонымды. Бұл мүмкіндік береді қақтығыстың тараптары арасында
құрмет, сенім мен түсіністік қалыптастырады. Стратегия, әсіресе, даудың тақырыбы оның барлық қатысушылары үшін бірдей
маңызды болған жағдайда тиімді. Төмендеу - жанжалды тез жоюдың мүмкін еместігі, өйткені барлық тараптарды қанағаттандыратын
шешім табу ұзақ уақытты талап етеді.
Қақтығыстық жағдайдағы мінез-құлықтың жаман және жақсы стратегиялары жоқ екенін түсіну қажет, себебі нақты жағдайды
қарастырған кезде олардың әрқайсысы өзінің артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Сондықтан, сіздің қарсыласыңыздың
жағдайдан сәтті шығуына ықпал ететін мінез-құлық стилін таңдау үшін қандай стратегияны жүзеге асыру керектігін түсіну маңызды.
Қақтығыс кезінде мінез-құлықтың 3
түрі болуы мүмкін:

Конструктивті Дискруктивті мінез- Конформисттік
мінез-құлық, құлық. мінез-құлық.
Жанжалды шешуге Жанжалды кеңейтуге Пассивті
ұмтылады;қолайлы және күшейтуге үнемі жеңілдікке
шешім табуға ұмтылу;серіктестікті бейім;өткір
бағытталған;шыда сыйламау;қарсыласқа сұрақтардан
мдылық пен күдік пен сенімсіздік қашу;қарсыластың
ұстамдылық;үнемі таныту. көзқарасымен
достық қарым- өңай келіседі
қатынаста жүреді.
Ымыраға келу
Ымыраға келудің негізінде «жақындасуға жол беру» немесе тағы да «саудаласу» деп аталатын
технология жатыр.Ымыраға келудің кемшіліктері бар деп есептеледі, әсіресе мынандай: позицияға
байлнысты таластар қысқарған келісімдерге әкеледі; айла іздеуге негіз пайда болады; қатынастардың
нашарлауы мүмкін, өйткені қауіп-қатер, қысым байланыстардың үзілуі болуы мүмкін; бірнеше
жақтардың болуы ке кезінде саудаласу күрделене, қиындай түседі және т.с.с. Лоуэллдің пікірінше,
«ымыраға келу-жақсы қолшатыр , бірақ нашар төбе; қандай да бір уақытқа ол пайдалы; көбінесе
партиялар арасындағы күреске қажет, және мемлекет басқарушыларға ешқашан қажет емес.Сонымен
бірге нақты өмірде ымыраға келу жиі қолданылады. Оған қол жеткізу үшін ашық әңгіме жүргізу
техникасы ұсынылуы мүмкін (Анцупов, 1993):
1. Конфликтінің екі жаққа да пайда екенін айту.
2. Конфликтіні тоқтатуды ұсыну.
3. Конфликтіде жіберілген өз қателіктерін мойындау. Олардың бар болуы сөзсіз, және оларды мойындау
сіз үшін түкке тұрғысыз.
4. Оппонентпен конфликтіде сіз үшін негізгі болып табылмайтындарға келісім жасау. Кез-келген
конфликтіден келісімге келу, көну түкке тұрғысыз болып саналатын бірнеше ұсақ-түйектерді табуға
болады. Маңызды, бірақ принципті емес нәрселерге де көнуге болады.
5. Оппонент тарапынан қажетті келісімдер жайлы тілектерін айту. Олар әдетте, сіздің конфликтідегі
негізгі мүдделеріңізге қатысты.
6. Өзара келісімдерді сабырлы түрде, жағымсыз эмоцияларсыз талқылау, қажет және мүмкін болған
жағдайда оларды түзету.
7. Егер келісімге келуге қол жетсе, онда конфликтінің тамамдалғанының анықтығына қалай да жету.
Ынтымақтастық тәсілін «принципті келісімдерге келу» әдісі бойынша жүзеге асыру мақсатқа
лайық (Фишер, Юри, 1987).
Оның принциптері мыналар:
А. Адамдарды проблемадан айыру: оппонентпен өзарақатынастарды проблемадан шектеңіз;
өзіңізді оның орнына қойыңыз; өз қауіптеріңіздің жетегіне бармаңыз; проблеманы реттеуге әзір
екеніңізді көрсетіңіз: проблемаға қатаң және адамдарға жұмсақ болыңыз.
Б. Позицияларға емес, мүдделерге көңіл аудару: «неліктен?» және «неліктен жоқ деп сұраңыз;
негізгі мүдделер мен олардың көпшілігін тіркеңіз; ортақ мүдделерді іздеңіз; сіздің
мүдделеріңіздің өміршеңдігі мен маңыздылығын түсіндіріңіз ; оппоненттің мүдделерін
мойындаңыз.
В. Өзарапайдалы нұсқаларды ұсыныңыз: проблемаға бір ғана жауап іздемеңіз; нұсқалар іздеуді
оларды бағалаудан бөліп алыңыз; проблеманы шешу нұсқаларының шеңберін кеңейтіңіз; өзара
пайда іздеңіз; екінші жақтың нені қалайтының анықтаңыз.
Г. Объективті критерийлерді пайдаланыңыз:екінші жақтың дәлелдеріне қалтқысыз болыңыз;
қысымға емес тек қана принципке беріңіз; проблеманың әр бір бөлігіне байланысты
объективті критерийлерді қолданыңыз; бір неше критерийлер қолданыңыз; әділетті
критерийлер қолданыңыз.
Конфликті жағдайында эмоциялар маңызды роль ойнайды. Кейде біздің эмоцияларымын санаға
көнбестен, рационалды емес әрекеттерге дейін апаруы мүмкін. Өз эмоцияларын басқара білу
адамның оларды дұрыс жаққа бағыттай білу біліктілігінде. Эмоцияларға негізделген реакциялар
конфликтіге әкеледі, ал бұл реакциялар конфликтінің жүру барысында олардың қарама-қарсы
әрекеттерге ұласуына себепші болады. Оқиғаның осылай іске асуы оппоненттер үшін де сонымен
қатар ұжым үшін де деструктивті салдар әкеледі.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАҚЫМЕТ

Әдебиеттер:
Психология и этика делового общения. Юнита 1. Теоретические основы
психологии и этики делового общения.2002г – 57 б.
Психология и этика делового общения. Юнита 2. Технологмческие
аспекты психологии и этики делового общения.
Ғаламтор желісі «uniface.kz» сайтының ақпараттары.

Ұқсас жұмыстар

Мәдениет тілі

Конфликті тұлғалардың түрлері

МОРАЛЬДЫҚ НОРМАЛАР ТҮРЛЕРІ

Моральдық ережелер мен талаптар қоғамның ғасырлар

Конфликт - қоғамдағы адамдардың өзара әрекеттерінің маңызды жағы, әлеуметтік тұрмыстың клеткасы

Тұлға типтерінің классификациясы

Тұлға және мотивация

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениеттің ұлттық негіздері

Тәрбие шараларын дайындау және өткізу технологиясы

Экономикалық әлеуметтанудың пәні

Пәндер