Жер бедері: құрылымы, масштабтық жіктелуі және план мен картада бейнелеу

Жер бедері және оны пландар мен карталарда бейнелеу

Орындаған: Қалдар Ерзат

Тексерген: Акынбеков А

Жер бедері рельеф (фр. relіef, лат. Relero - көтеремін деген сөзінен шыққан) - жер бетіндегі құрлықтардың, мұхиттар мен теңіздер түбінің тілімденген пішіндерінің жиынтығы.

Жер бедері тау, жазық, ойпат, таулы үстірт, төбе, қырқа, аңғар, жыра, т. б. болып келеді. Жер бедері эндогендік (ішкі) және экзогендік (сыртқы) күштердің ұзақ уақыт бойы әсер етуі нәтижесінде пайда болады. Әрбір аймақтың бедері оның геологиялық құрылысына, ішкі және сыртқы процестердің біреуінің басым болуына байланысты. Жер бетінің бұдырлылығы әр түрлі болуы мүмкін, сондықтан мөлшеріне (масштабына) қарай Жер бедерін планеталық пішінді (құрлықтар, мұхит табаны) мегапішінді (тау жүйелері, аумақты жазық жерлер, мұхит ойпаттары), макропішінді (жоталар, тауаралық аңғарлар), мезопішіндер (төбелер, аңғарлар, сай - жыралар), микропішіндер (шұқанақтар, дала бидайықтары) және нанопішіндер (түбіршіктер, төбешіктер) деп бөледі. Осы заманғы Жер бедері шамамен бұдан 150 млн. жыл бұрын қалыптасқан. Қазіргі кезде бүкіл құрлықтардың 55%-і таулы және 45%-і жазық өлкелер. Жер бедерін геоморфология ғылымы зерттейді.

План дегеніміз - жер бетінің қағазға кішірейтіріліп түсірілген нұсқасын айтамыз

Таулар

Жазық дегеніміз не?

Жазық - беті тегіс немесе сәл толқынды болып келетін жердің үлкен алапты алып жатқан рельеф формасы. Мұнда көршілес орналасқан нүктелердің биіктік айырмасы өте аз болады. Жазық ойпатты да, үстіртті де болуы мүмкін және оның көпшілігі бір жағына қарай сәл еңістеу келеді.

Жазық - салыстырмалы биіктігі бірдей және географиялық құрылымы біртектес жер бедерінің пішіні, Жер шары бедерінің басты бөліктерінің бірі. Құрлықтағы және мұхит пен теңіз түбіндегі (суасты жазықтары, абиссальдік жазықтар) әр түрлі биіктіктер мен тереңдіктерде кездеседі. Құрлықта жазықтар биіктіктеріне қарай былай ажыратылады: