Зерттеудің теориялық және эмпирикалық әдістері

Презентация қосу

Зерттеудің теориялық
және эмпирикалық
әдістері

Орындаған: Наметова Н.Е
Теориялық әдістер
Зерттеудің
теориялық әдістері
ғылыми фактілерді
нақтылауға, • Талдау – зерттелетін бүтінді құрауыштарға
кеңейтуге, жүйелеуге, ойша бөлу құбылысының жеке белгілері мен
құбылысты алдын ала сапасын бөліп беру.
болжауға және • Синтез – құбылыстың белгілері мен қасиеттерін
түсіндіруге, алынған ойша мағыналы бүтінге қосу.
нәтижелердің • Абстракциялау – заттың қандай да бір қасиеті
сенімділігін мен белгісін оның басқа белгілері мен
арттыруға, абстрактілі қасиеттерінен ойша бөлу.
білімнен нақтыға • Нақтылау – алдын ала жіктелген абстракциялар
өтуге, әртүрлі негізінде затты қайта ойша құру.
түсініктер мен • Модельдеу – процестер мен құбылыстарды
болжамдардың олардың нақты шынайы және идеялық үлгілері
арасында арақатынас көмегімен зерттеу.
орнатуға мүмкіндік
береді. Кейбір
теориялық амалдарды
сипаттайтын болсақ:
Индукция және дедукция – мәдениеттердің
эмпирикалық жолмен алынған қорытындылаудың
логикалық амалдары. Индуктивті ой
қозғалысының жеке пікірден ортақ қорытындыға
қозғалысын білдіреді, ал дедуктивті керісінше.

Салыстыру – қарастыратын құбылыстар
арасындағы ұқсастықтар мен
айырмашылықтарды бекіту. Салыстырудың
құрама бөлігі талдау болып табылады, себебі
салыстыру кезінде құбылыстарда өлшенетін
белгілерді жіктеу керек. Салыстыру құбылыстар
белгілерінің арасында белгілі бір қатынастықты
орнату болғандықтан, салыстыру барысында
синтезде пайдаланады.
Эмпирикалық әдістер
Зерттеудің эмпирикалық (практикалық) әдістеріне мыналар жатады:
• деректерді жинау әдістері
• (байқау, әңгімелесу, сауалнама жүргізу, тестілеу және т. б.);
• бақылау және өлшеу әдістері
• (шкалалау, кесу, тесттер);-
• деректерді өңдеу әдістері
• (математикалық, статистикалық, графикалық, кестелік);
• бағалау әдістері
• (өзін-өзі бағалау, рейтинг, педагогикалық консилиум);
• зерттеу нәтижелерін педагогикалық практикаға енгізу әдістері
• (эксперимент, тәжірибелік оқыту, ауқымды енгізу) және т. б.
Бақылау әдісі

Бақылау – белгілі бір • – бақылаудың мақсатқа бағыттылығы;
педагогикалық • – бақылаудың аналитикалық сипаты;
құбылысты мақсатты
түрде, жүйелі зерттеу. • – бақылаудың жиынтықтығы;
Оның негізгі белгілері: • – бақылаудың жүйелілігі.

Уақытты ұйымдастыру бойынша бақылау үздіксіз және дискритті, ал
көлемі бойынша кең және тар шеңберлі болып бөлінеді. Кең түрдегі
бақылау пәнді максималды бақылау үшін қол жетерлік барлық
ерекшеліктерінің белгіленуіне, ал тар шеңберлі бақылау құбылыстың
жеке жақтарын ашуға бағытталған. Мәліметтерді алу тәсілі бойынша
тура (бақылау кезінде бақылаушы тікелей көрген фактілерді тіркейді)
және жанама (тікелей заттың өзі емес, оның нәтижесі бақыланғанда)
болып бөлінеді.
Бақылау әдісінің түрлері
• табиғи (табиғи жағдайларда) және
Жүргізу шарты бойынша лабораториялық

• формализацияланбаған және
Жоспарлануы бойынша формализацияланған.

Қолдану жиілігі бойынша • үздіксіз, қайталанатын бір мәртелі, көп
бақылау . мәртелі

• тура және жанама
Ақпаратты алу тәсілі бойынша

• затты тұтастай; табиғи жағдайларда; көп
Бақылаудың тиімділігі: қырлы байланыстарда зерттеуге мүмкіндік
береді.
• көп уақыт алады; бақылаушыға қатысты
Бақылаудың кемшілігі: қателіктер кетуі мүмкін; кейбір құбылыстарды
байқау мүмкін емес.
Сұхбат
Ғылыми зерттеудің белсенді формасы
зерттеушілік сұхбат болып табылады.
Сұхбат педагогикалық фактілерге
тәрбиелеушінің де, тәрбиеленушінің де
қатынасын сақтауға, сол арқылы бұл
құбылыстардың мәні мен себебі туралы
терең түсінік қалыптастыруға мүмкіндік
береді.

Сұхбатқа:
• – алдын ала дайындық;
• – қатысушыны ашық әңгімелерге тарта
білу;
• – сұрақтың нақты, сенімді болуы сияқты
талаптар қойылады.
Тестілеу және
эксперимент

Тестілеу – мақсатқа бағытталған әр
түрлі зерттелушілерге бірдей
педагогикалық процестің Бақылау сияқты педагогикалық
сипаттамасын өлшеуге болатын эксперимент маңызды зерттеу әдісі
қатаң түрдегі әдіс. Тест (ағылш. test – болып табылады. Егер бақылау
зерттеу, сынақ) – сынақтың өлшеу әдісінде зерттеуші пассивті түрде оны
процедурасы. Әдетте, тест әртүрлі қызықтыратын процестің пайда
тапсырмалар мен сұрақтарға болуын күтетін болса, эксперимент
қатысты қысқа сынақтардан тұрады. әдісінде ол процесті тудыру үшін
Тест өлшеу құралы болғандықтан, барлық жағдайды өзі қарастырады.
мазмұны жағынан түсінікті болуы
керек.
Экперимент
Эксперимент: табиғи және лабораториялық болып екі
түргебөлінеді. Лабораториялық эксперимент жасанды,
лабораториялық жағдайда өткізіледі.Табиғи эксперимент
зерттелінетін объектіге байланысты әдеттегідей табиғи
жағдайларда жүргізіледі. Байқау табиғи жағдайда зерттелінуші
адамның әрекетіне әдейі араласпай-ақ жүргізіледі.

Зерттеу тапсырмаларының нәтижесіне байланысты табиғи және
лабораториялық эксперимент константтық және формалық
болуы мүмкін. Константтық эксперимент нақты педагогикалық
фактілерді бөліп көрсетеді. Эксперимент қысқа немесе ұзақ
уақытқа созылады.

Педагогикалық эксперименттің талаптары:
– бала денсаулығын тәуекел етпеу;
– жағымсыз нәтижені біле тұра эксперимент жүргізе алмайды
Математикалық-
статистикалық әдістер
Қазіргі кезеңде ғалымдар тәжірибе барысында зерттеудің
эмпирикалық мәліметтерін педагогикалық өлшемдер мен
көрсеткіштерге салып, математикалық-статистикалық әдістерді
қолдану арқылы өңдеуді мақұлдайды. Дегенмен шынайы ақпаратты
алудың көрсеткіші ретінде педагогикалық өлшемдердің жоғары
сенімділігі мен валидтылығы алынады. Зерттеу нәтижелерінің
сенімділігі тек өлшемнің нақтылығымен өлшенеді және қайта
дәлелдеу барысында нәтиженің диагностикасы айтарлықтай
өзгешелікке ұшырамаған жағдайда нақтыланады.

В. Егоров пен Э.Г. Скибицкий математикалық-статистикалық әдіс
бақылау және эксперимент топтарында жүргізілген экспериментке
байланысты оқытудағы немесе тәрбиелеудегі өзгешеліктерді
сұрыптау, анықтау үшін қолданылады деп айқындайды.
Математикалық әдіс арқылы арнайы формуламен алынған
нәтижелерді графиктер, кестелер, диаграммалармен бейнелейді.

Ұқсас жұмыстар

Педагогикалық зерттеу әдістері

Ғылыми таным әдістерінің деңгейлері

Эмпирикалық деңгей

Эмпирикалық әдіс - деректер жинау, сұрыпталған айғақтарды ғылыми жүйеге келтіру

Ғылыми танымның эмпирикалық және теориялық әдістері

Әлеуметтанулық зерттеулер

Теориялық және эмпирикалық зерттеу әдістері

Жоғары мектеп педагогикасының зерттеу әдістері мен әдіснамасы

Педагогика әдіснамасы

Педагогикалық психология

Пәндер