Биохимиялық адаптация

Тақырыбы:Табиғи сұрыптаудың нәтижесінде пайда болатын адаптациялар. Қоршаған ортаның әсерімен өзгерген өсімдік түршелерінің арасындағы анықталынған белгілерінің айырмашылықтар

Жоспар:

1. Кіріспе

2. Негізгі бөлім

2. 1. Адаптациялардың туындауы- сұрыпталу әрекетінің нәтижесі. Адаптациялардың молекулалық, клеткалқ, организмдік және басқа деңгейлердегі мысалдары. Экожүелердегі коадаптациялардың мысалдары. Адаптациялардың жүйелері., олардың туындауылардың тетіктері. Адаптациялардың салыстырымды сипаты.

2. 2. Эволюциялық теориямен адаптациялардың туындауының зерттелімді мәселелерін шешудің методологиялық маңызы. Органикалық мақсаттылықтың зерттелімді мәселелері төңірегіндегі идеологиялық талас-тартыс

3. Қорытынды

4. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Адаптация деп ағзалардың ( популяция мен түрдің) нақтылы орта жағдайларында тіршілік етіп ұрпақ қалдыруын қамтамассыз ететін арнайы қасиеттердің пайда болуын айтады. Адаптация организмдердің өмірсүргіштігімен, бәсекелестігімен, фертильнистігімен сипатталады. Өмірсүргіштік . Мысалы:бұл организмнің өзіне қолайсыз ортада да жаксы көбейе алуы. Бәсекелестік-организмдердің әртүрлі ортада өзінің тіршілігін сақтап қалу қабілеті. Фертильность-особтардың көбейе алуы және түрлердің сақталу қабілеті. Осы үш компанет те адаптацияның тарихи реакциялық нормасының, яғни эволюцияның нәтижесі болып табылады. Сонымен кез-келген адаптация-ол эволюция нәтижесі болып табылады.

Адаптацияның қалыптасуы

Тұқым қуалайтын өзгергіштік пен сұрыптауға тікелей байланысты. Өйткені, тұқым қуалайтын өзгергіштік адаптацияға элементарлық эволюциялық материал болса, сұрыпталу -эволюциялық жағдай болып табылады.

Кез келген популяциядағы немесе биогеценоздағы қандай да бір жағымды фенотиптік өзгерісті адаптация деп қарауға болмайды. Популяция дараларында сол ортаға сәйкес арнайы белгі қалыптасқанда ғана адаптация жөнінде айтуға болады. Құстардың ұшуға, балықтардың жүзуге ыңғайлы келуі, ал топырақ астында тіршілік ететін жануарлардың сезім мүшелерінің нашар жетілуі, күрек тістерінің және алдыңғы аяқтарының қуатты болуы-адаптациның мысалдары.

Бейімдеушіліктің салыстырмалы сипаты.

Табиғатта тіршілік жағдайларына абсолютті бейімделген формалар жоқ. Ағзаның тірі қалуына кез келген бейімделу тек арнайы орта жағдайларына ғана жәрдемдесе алады. Бірақ соның өзінде де ол салыстырмалы сипатта болады.

Егер тіршілік жағдайлары өзгерсе, бейімділік белгілері пайдасыз болып қалады. Мысалы: Тасбақаның сауыты оны жауларынан жақсы қорғай алады. Бірақ жыртқыш құстар тасбақаны өте биікке көтеріп, жерге тастап жібереді де, быт-шыт болып сынған сауыт ішінен босаған денені алып жейді

Ақ құр қыстың ашық күндері қар бетіне түскен өз көлеңкесімен көрініп қалады. Жыртқыш балықтардың қашып, су бетіне шоршып шыққан ұшқыш балықты ауада альбатрос қағып алып жеп қояды.

Кірпінің инелері оны жауларынан жақсы қорғағанымен, үкі кірпі денесін бірнешеге бөліп, әр бөлікті инесімен қоса жеп қояды.

Бейімділіктің салыстырмалы сипатта болуына, жануарлардағы көптеген рудименттер мен атавизм белгілері дәлел бола алады. Мысалы: кейбір құстардың қанаты рудимент түрінде сақталып, ұшу қызметін атқармайды, жылқының қоламса сүйегінің болуы, құрлыққа бейімделген тау қазының саусақтарының арасында жарғақтың болуы, маймылдар мен адамда үшінші қабақтың сақталуы, т. б. Адаптацияның салыстырмалы сипатын, органикалық дүниенің жойылып біткен формалары да айқын дәлелдейді

Конгруэнция

-бұл морфо-физиканың үлкен тобы. Особтардың қызметін көбеюін, тіршілігін жалпы сипаттайды. Конгруэнцияның басым көпшілігі көбеюмен байланысты. Мысалы:аналық пен аталықтың бір-біріне сәйкес келуі, яғни бір-біріне белгі жіберуі. Олар белгілер бірнеше түрде болады. Мысалы:сезгіштік, дыбыстық, бақылағыштық.

Бақылығыштық тітіркенгіштігі құстарда, өрмекшілерде байқалады. Олар денелерінің түсіне қарп өздерінің жұптарын, мінез-құлығын, қозғалысын, бір-бірін табу үшін бір-бірін ажырату үшін өте қажет. Көбінесе шағылысу кезінде. Мысалы:тюленнің аталығында шағылысар алдында мұрнының үстінде мөшек тәрізді қап пайда болады. Ол оның шағылысуға дайын екндігін білдіретін белгі.

Дыбыстық тітіркендіргіш жануарларда өте маңызды орын алады. Мысалы:өарапайым сверчоктың аналығы өзінің аталығына жақындау үшін дыбыс шығарады.

Сезгіштік тітіркендіргіші көбінесе иіс шығару арқылы болады. Мысалы:қарапайым көбелекті алсақ, көбелектің аналығы арнайы иіс шығарып, өзіне аталық түрлердің көңілін аудартады. Сондықтан ол өте маңызды.