Класикалық философия
Презентация қосу
Антикалық
философия.
Орындаған:Тастанбекова Ж.
ВМ-208
Тексерген: Сембаев Р.
Жоспар:
1. Антика философиясының кезеңдері.
2. Ежелгі Грекияның философиялық
(сократқа дейінгі) мектептері.
3. Класикалық философия.
4. Эллиндік және римдік философия.
Антика философиясының
кезеңдері
І. Демократиялық – б.з.д.VII-Ү ғғ.;
ІI. Классикалық (сократтық) - б.з.д.
Vғ.ортасы – б.з.д. - IV ғғ. аяғы;
III. Эллиндік - б.з.д. ІҮғ. – б.з.д. ІІғ.;
IV. Римдік - б.з.д. Іғ. – б.з. Үғ.
Антикалық (ежелгі грек) философияға
мына ерекшеліктер тән:
Бұл философияның гүлденуіннің материалдық
негізі полистердің экономикалық (қалалық, сауда-
кәсіптік) дамуы болды;
Ежелгі грек философиясы материалдық өндіріс
процесінен қол үзіп, дербес қауымдыққа айналды;
ой еңбегі мен дене еңбегі бөліне бастады;
Ғарыштық (космоцентризм) идеясы өзекті мәселеге
айналды;
Философия дамуының соңғы кезеңінде
ғарышкінділік идеясы мен антропокінділік
(антропоцентризм) идеясы араласып, біріге бастады;
Құдайлардың болуы күмән туғызбады;
Ежелгі грек құдайлары табиғаттың бір бөлігі болып
саналып, адамға жақын болды; адам табиғат бөлігі.
I. Мифологиялық кезең – б.д.д. VII ғ.
Табиғат пен әлем туралы түсінік әмбебаптық
қауымдық-рулық формация түрінде түсіндіру. Құл
иеленушілік, ақыл және дене еңбегін бөлу.
II. Классикалық грек философиясы- б.д.д.
VI-IV ғ.
Объекті мен субъектіні айырып қарау. Сезімдік-
матриалдық космос объекті ролінде шығады
Милет мектебі.
Фалес (шамамен б.з.д. 640-560 жж.) –
милет мектебінің негізін салушы, адамзат
тарихында аты аталатын ең алғашқы
көрнекті грек ғалымы, философы.
Бізге қалдырған мұрасы:
- Дүниенің алғашқы бастамасы (“архэ”) су
деп білді;
- Жерді судың үстінде тұратын жазық диск
деп ұғынды;
- Өлі табиғаттың барлық заттардың жаны
бар (гилозоизм) деп санады;
- Әлемнің орталығы Жер деп түсінді;
- Жылдың ұзақтығы - 365 күн болатынын
дәлелдеп бақты;
- Математикада жаңалықтар (Фалес
теоремасы) ашты.
Анаксимандр (б.з.д. 10-540жж.) -
Фалес шәкірті:
- Алғашқы бастама, дүниенің негізі
“апейрон (-мәңгі өлшеусіз, шексіз
субстанция), барлығы одан пайда болады,
оған айналады;
- Материяның сақталу заңын (заттың
томдық құрылымын) меңзеді: тірі дүние,
барлық заттар микроскопиялық
элементтерден тұрады;
- Алғаш рет адамдардың эволюция
процесінде жануарлардан пайда
болатынын (Ч.Дарвин ілілімен бұрын)
болжады.
Анаксимен (б.з.д.546 ж. туған)
Анаксимандр шәкірті:
•Алғашқы бастама ауа деп білді;
•Жер бетіндегі барлық заттар - ауаның әртүрлі
шоғырланған қозғалысының (ауа қысылғанда
суға айналады, одан кейін лайға, топыраққа,
тасқа, және т.б.) нәтижесі;
•Адам жаны (“психэ”) мен “ғарыш жаны” – ауаны
(“пневма”) бірдей, ұқсас –деді;
•Құдайды табиғат күштері және аспан
денелерімен парапарлықта қарастырды.
Эфестік Гераклит (шамамен б.з.д. 544-483жж.) –
ежелгі гректік көрнекті философы, материалист,
объективтік диалектиканың негізін салушы:
- алғашқы бастаманы от деп білді;
- диалектиканы ілімінің негізін салды;
“барлығы өзгереді”, дүние әрдайым
қозғалыста, өзгерісте болады;
- “бір өзендегі суға екі рет түсуге
болмайды”;
- табиғаттағы заттар айналыста болады, ал
тарих цикл бойынша дамиды;
- қоршаған дүниенің салыстырмалылығын
мойындады (“теңіз суы адам үшін лас, бірақ
балық үшін таза”).
- бәрін жасаушы, бәрін қамтитын құдайды
Логос – әлемдік Парасат дер ұғынды.
Пифагор – ежелгі грек философы,
әрі математигі:
• Бар дүниенің алғашқы себебі са
деп білді;
• Дүние сан арқылы танылды,
санда даналық, гармония,
үйлесімділік бар;
Пифагор • Әрбір планета өзінің
( б.з.д. Ү-ІҮ ғ. қозғалысында монотонды
бірінші (сандық) дыбыс шығарады;
жартысын
да өмір • Адам өлгеннен соң оның жаны
сүрген.) басқа денелерге өтетіңіне сенді.
Элеаттар – қазіргі замаңғы Италия
жеріндегі б.з.д. ҮІ-Үғғ. Өмір сүрген
ежелгі грек полисі Элей мектебінің
өкілдері.
Осы мектептің әйгілі
философтары - Ксенофан,
Парменид, Зенон.
Парменид ( б.з.д. ҮІІ ғ.аяғы -ҮІ ғғ.) –
европалық рационализмнің негізін
салушы болып есептеледі. Болмыс
категориясын енгізді. Болмысты ол
танылатын әлем, ойлау деп түсінді.
Болмыс бар, бейболмыс жоқ. Ойлау
және “бар болу” бір.
Элейлік Зенон (б.з.д. 480 – 430 жж.) - Парменидтің
шәкірті:
- негативтік, терістеу диалетикасының
негізін салды;
- көптілік пен қозғалысты ойлау мүмкін
емес деді;
- қозғалыстың болмайтынын дәлелде
тырысты;
- Апория – ойлаудағы қиналу, аң-таң
болу, шешілмейтін жұмбақ.
Зенонның атақты апориялары:
«Ахилес пен тасбақа», «Дихотомия», «Жебе»,
«Стадий» және тб.
Атомизм
Левкипп
Демокрит (470 немесе 460 ж.б.э.д.)
(б.э.д.V)
Негізгі қағидалары: барлық материалдық дүние атомдардан
тұрады; атом бөлінбейді, мәңгілік, өзгермейді, өзіңе-өзі тең,
барабар;атомдар мәңгі қозғалыста болады, атомдар айналымы да
бар;
атомдар арасында қуыспен толтырылған кеңістік бар; атомдарда
сапалық қасиет болмайды, олардың түсі, иісі, дыбысы жоқ, олар бір-
біріне өзгермейді; атомдар ішінде ешқандай да қозғалыс болмайды,
атомдар шар тәрізді. Бұрышты, қармақ, тб. формада болады.
Демокрит б.э.д. 470
• Әлем атомдардан тұрады
ВИДИКТЕР
Софистер - «даналық ұстаздар».
Б.з.д. Ү-ІҮғғ. бірінші жарсытысында өмір сүрген.
Протагор, Горгий, Гиппий, Продик, Антифонт,
Критий және тб.
Протагор (б.з.д. 481-411) – атақты аға софист.
Оның атақты кредосы: “Адам – барлық
тіршіліктің, нәрсенің өлшемі, өмір сүрушілер
үшін өмір сүру, өмір сүрмейтіндер үшін өмір
сүрмеу”.
Софист Горгий көзқарастары:
- ештеңе жоқ;
-егер бір нәрсе бар болса, оны да білуге
болмайды;
-Огер оны білген күнде де, оны тануға
болмайды.
Сократ (б.э.д.469 – 399 жж.)
Антикалық мағынадағы диалектиканың
негізін салушы, ақиқатты анықтауда
«майевтика» әдісін, индуктивтік әдістің
де негізін салды.
Сократтың айтқан нақыл сөздері:
“өзіңді өзің танып біл”;
“мен өзімнің түк білмейтінімді
білемін, кейбіреулер оны да
білмейді”;
“өмір сүру үшін тамақ жеу
керек, бірақ тамақ жеу үшін өмір
сүрмеу керек”;
“жамандық-жақсылықтың не
екенін білмеуден туындайды”;
“өз қамыңды өзін ойла”.
Сократ ДИАЛЕКТИКАНЫҢ негізін
салушы
Ақиқат
Мейрмандық Сұлулық
Платон (б.э.д.427 - 347 жж.) - шын аты
Аристокл, Сократ
шәкірті.
Идея туралы ілім, идеализмнің
негізін салушы.
Нақыл сөздері:
•Біреуге өкпелегеннен гөрі, өзіңе
өкпелелегенін дұрысырақ;
•Адамдар өзінің
бақытсыздығына, мүшкіл халіне
құдайды, тағдырды, кім
көрінгенді кінәлайды, бірақ өз
кінәсін мойындағысы келмейді.
•Кешіру оңай, бірақ ұмыту қиын.
Платон философиясының тарихи маңызы:
- тұңғыш рет ұғымдық ойлауды,
диалектиканы, философиялық
категорияларды дүниеге әкелді;
- идеализм философиясының
негізін салды;
- тек табиғатты емес, қоғамды,
мемлекетті терең зерттеді.
Аристотель (б.э.д. 384-322) –
адамзаттың бірінші ұстазы, Платон
шәкірті, Александр Македонскийдің
тәрбиешісі болған. Аристотель
әмбебап ғұлама-логиканың,
философияның психологияның
биологияның саяси экономияның,
этика, эстетика, өнер теориясының
және тб. Көптеген ғылымдардың
негізін салды.
«ПЛАТОН менің досым
бірақ АҚИҚАТ қымбат!»
Әлемнің бірінші ұстазы “Жан туралы “ еңбегінде
сананың иесі жан дейді. Оның үш деңгейін
қарастырады:
- өсімдіктік жан;
- жануарлық жан;
- ақылдық жан.
Жан – таниды, айырмашылықты біледі «ұзақ
уақыттар бойы адасуларда болады»
Аристотель бойынша тән өлімі жанды мәнгілікті
өмір мүмкіншілігіне босатады.
Аристотель философиясының
тарихи маңызы:
- теңдесі жоқ философия, ойлау туралы ойлау ілімінің негізін
салды;
- болмысқа категория арқылы анықтама берді;
- философияның 10 категориясын анықтады;
- Платонды сынай келе философиыға жаңа үрдіс берді;
- формальды логиканың негізін салды;
- мемлекеттің түрлерін зерттеді, саясаттану ғылымынң
ізашары болды;
- дүние мен адамның пайда болуын ғылыми түрде қарастырды;
- биология мен экономиканың тб. ғылымдардың негізін салды;
-
Синоптік Диоген (б.з.д. ІҮғ.) – киниктік
философияның теоретигі мен
практигі, әйгілі философ.
Өмір сүру әдісі мен философиясы:
- Бөшкеде өмір сүрген;
- Ұран тастаған: Үйсіз, жұртсыз, отансыз
өмір сүр”;
- “лем азаматы” (космополит) болу;
- Некелікті терістеу;
- Дәстүрлі өмір сүру салтын мойындамау;
- Табиғат заңынан өзне заңға заңдарға бой
ұсынбау;
- Өзі қайыршы бола тұрып, өзінің
тәуелсіздігіне масаттанған;
- Жабайы адам мен хайуанаттар тіршілігін
үлгіге алу, дәріптеу.
Киниктер философиясына жауап
ретінде стоиктер мектебі пайда
болды. Негізін салған Зенон Китийлік.
Негізгі идеясы - қоршаған
дүние ықпалынан азат болу. Оған
жету жолы – дәстүрлі мәдениеттің
озық жетістіктерін қабылдау,
әрдайым ізденісте болу, өзін
жетілдіру, даналыққа жүгіну.
Эпикур (б.з.д. 341-
270 жж.) - ежелгі
грек философы,
материалистік
көзқараста болды.
Атомизм идеясын
дамытты. Гедонизм
принципін ұстанды.
Скептиктер
Гректің скептома – жан-жағыма қарай отыра.
Пиррон (360 - 270 гг. до н.э.) пікір айтудан
тартынуға және бір жақты болуға шақыратын
уақытқа шақырды.
Сұрақтар:
1) Заттар қандай? – бізге білу берілмеген
2) Оларға қалай қарау керек? – қолдамау және теріске
шығармау
3) Біз қалай өмір сүруіміз керек? – өз пікірлерімізден
еркін және олардан тәуелді емеспіз.
Стоиктер
Ерте стоиктер
Зенон Китонский (б.д.д. 332 - 268 ж.ж.)
Клеанф (б.д.д. III ғ.)
Хрисипп (б.д.д. 280 - 208 ж. шамасы)
Кейінгі стоиктер
Плутарх
Цицерон
Сенека – (б.д.д. 4 ж. – б.д. 65 ж.) – қайырымдылық
идеяларын дәріптеді; ең жоғары игілік – адам бақыты.
Үнемі салмақты және қалыпты данышпан
Тағдыр - материяны қозғаушы билік.
Барлық нәрсенің мақсатты себептілігі бар
(«барлығының да мәні бар, тіпті биттің де қажеттілігі
бар»).
4. Кейінгі эллинизм
Неоплатонизм
Плотин
Порфирий
(205 - 270 ж.
(233 - 304 ж. шамасы)
шамасы)
Неоплатонизм
-Тұлғаның ішкі тыныштығының сақталуы және оны
әртүрлі соққылардан қорғау ілімі
-Платонның негізгі идеяларын Аристотельдің
идеяларын еске ала отырып жүйелеу.
-Платон диалектикасының триадасын жасау:
біртұтастық- ақыл – жан.
Сезімдік материядан басқа «ақыл жететін
материяның» бар екендігін болжау.
Назарларыңы
зға рахмет
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz