СӨЖ КЛИМАТТЫҢ ӨЗГЕРУ СЦЕНАРИЙЛЕРІ

Презентация қосу

Əл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
университеті
География жəне табиғатты пайдалану
факультеті
Метеорология және гидрология кафедрасы

СӨЖ
ТАҚЫРЫБЫ: «КЛИМАТТЫҢ ӨЗГЕРУ СЦЕНАРИЙЛЕРІ»

Орындаған: Метеорология 4 топ
Қабылдаған: Ахметова С.
Жоспары:
I.Кіріспе
II. Негізгі бөлім:
1.Климаттың өзгеруі
2.Климаттың өзгеру сценарийлері
3Қазақстанның климатының өзгеруі

III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Климаттың өзгерулері - түгелдей жер бетінде немесе оның ірі
аймақтарында климат жағдайларының ұзақ бағытты (он жылдан
астам) немесе ырғақты (геологиялық уақытта, тарихи уақытта)
өзгерулері. Палеогеографиялық зерттеулердің негізінде
анықталған геологиялық климаттың өзгерулері Жер тарихында ұзаққа
созылған жылы және суық кезендердің болғанын дәлелдейді.

Көбінесе метеорологиялық байқаулардың негізінде,
сондай-ақ дендрохронологиялық және т.б. әдістермен
анықталатын қазіргі Климаттың өзгерулері кейінгі
ондаған (кейде жүздеген) жылды қамтиды және циклді
сипатта болады. Әр түрлі себептерден туындаған
ұзақтығы 11, 35, 80—90 жылдарға созылған, сондай-ақ
ғасырдан асқан климаттык ырғақтар (мысалы, 1800—
1900 жылдық ырғақтар) және т.б. анықталды.
Климаттың Күн активтілігінің ғасырлық және ғасырдан
ұзақ өзгерістерімен байланыстары туралы болжамдар да
бар. Климаттың өзгерулері әр түрлі дәрежеде табиғи
ортаның барлық құрам- бөліктері мен ауыл
шаруашылығы өндірісіне әсер етеді.
ТАБИҒИ СЕБЕПТЕРІ
Табиғи себептердің ішінен біз
мыналарды табамыз:
Мұхит ағыстары

Жердің магнит өрісі

Күннің өзгеруі

Метеорит немесе астероидтың әсер

етуі
Жанартаудың белсенділігі

Олардың барлығы белгілі бір

уақытта климаттың өзгеруіне алып
келді. Мысалға, 65 миллион жыл
бұрын астероид Жерге соғылып,
мұз дәуірін тудырды, апаттан
кейін тірі қалған бірнеше
динозаврды сүртіп тастаңыз.
Кейінгі кездері теория 12.800 жыл
бұрын Мексиканы соққан
метеориттің дәл осылай
болғандығы туралы теорияны жиі
қабылдай бастады.
КЛИМАТТЫҢ АНТРОПОГЕНДІК
ӨЗГЕРУІ
Климаттың антропогендік өзгеруі —
табиғи ортаға антропогендік өсердің
(негізінен оның ластануы) артуынан
климаттың көрсеткіштердің (ауа
температурасы, оның қозғалысының
заңдылықтары және т.б.) ұзақ уақыт
(10 жылдан артық) өзгеруі. Дәлірек
айтқанда, климаттық жүйені
салыстырмалы тұрақты күйден
шығару кезінде пайда болатын,
геофизикалық процестердің (Жерге
ғарыштық өсерлерді қосқанда) табиғи
жүру барысында теориялық мүмкін
шегінен шығып кететін климаттық
ауытқу. Мысалы, 1977-1981 жылдары
Солтүстік Америкадағы суық қыстар
10 мың жылда бір рет болатын
жағдай деп есептеледі
ҚАЗАҚСТАННЫҢ КЛИМАТЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ӨЗГЕРУІ

Жазықты аумақтарда қаңтар айының
Қазақстанның мұхиттардан
шалғай орналасуы мен орташа температурасы солтүстікте
минус 17ºС-ден, оңтүстікте минус 1ºС-
аумағының үлкендігі,
ге дейін жоғарылайды. Қыс солтүстікте
континенттілігін және жауын- ұзақ және суық, кейбір жылдары елдің
шашынның жетіспеушілігін солтүстік аудандарында аяз минус 52ºС
көрсетеді. Қазақстанның құраған, бірақ кейде ауа райының 5ºС
жазықты аумақтарында дейін жылынуы да байқалған. Оңтүстік
солтүстіктен оңтүстікке қарай өңірлерде температураның абсолютті
минимумы 30 және тіпті 40градусқа
орманды дала, дала және дейін төмендеген. Шілде айының
шөлейтті, шөлді 4 климаттық орташа температурасы солтүстікте
белдеуде орналасқан. Жылдық 19ºС-ден, оңтүстікте 28ºС-ге дейін
жауын-шашынның көлемі жоғарылайды. Шілде айында жер беті
солтүстікте 300 мм, оңтүстікте ауа температурасының абсолютті
150 мм-ге дейін азаяды. Тау максимумы солтүстікте 40-42ºС,
оңтүстікте 49 – 49ºС (Қызылқұм шөлі)
бөктері мен таулы аймақтарда, құрайды. Ауа температурасының
жылына 500-ден 1000 мм дейін тәуліктік ауыспалылығы 20 – 30ºС-қа
жауын-шашын түседі. дейін жетеді.
Жаһандық климаттың өзгеруі өте күрделі, сондықтан қазіргі
ғылым бізді жақын болашақта не күтіп тұрғандығына нақты жауап
бере алмайды. Жағдайдың дамуының көптеген сценарийлері бар.
1-Сценарий - жаһандық жылыну біртіндеп жүреді жер өте үлкен

және күрделі жүйе, көптеген байланысты құрылымдық
компоненттерден тұрады. Планетада қозғалмалы атмосфера бар,
ауа массаларының қозғалысы жылу энергиясын планетаның ендік
бойымен таратады, Жер бетінде жылу мен газдардың үлкен
аккумуляторы бар - дүниежүзілік мұхит (Мұхит атмосфераға
қарағанда 1000 есе көп жылу жинайды) мұндай күрделі жүйеде
өзгерістер тез жүрмейді. Климаттың өзгеруіне баға жетпес бұрын
ғасырлар мен мыңжылдықтар өтеді.
2-Сценарий-жаһандық жылыну салыстырмалы түрде тез
жүредіҚазіргі уақытта ең танымал сценарий. Түрлі бағалаулар
бойынша соңғы жүз жылда біздің планетамыздағы орташа
температура 0,5-1°с - қа, СО2 концентрациясы 20-24% - ға, метан
100% - ға өсті. Болашақта бұл процестер одан әрі жалғасады және
ХХІ ғасырдың аяғында жер бетінің орташа температурасы 1990
жылмен салыстырғанда 1,1-ден 6,4°C-қа дейін көтерілуі мүмкін (IPCC
болжамдары бойынша 1,4-тен 5,8°C-қа дейін). Арктика мен
Антарктика мұздарының одан әрі еруі планетаның альбедосының
өзгеруіне байланысты жаһандық жылыну процестерін жеделдетуі
мүмкін. Кейбір ғалымдардың пікірінше, күн сәулесінің әсерінен
планетаның мұз қабаттары біздің жерімізді 2°C-қа салқындатады, ал
Мұхит бетін жауып тұрған мұз салыстырмалы түрде жылы мұхит
сулары мен атмосфераның суық қабаты арасындағы жылу алмасу
процестерін едәуір баяулатады. Сонымен қатар, мұз қақпақтарының
үстінде негізгі парниктік газ – су буы жоқ, өйткені ол қатып қалған.
Жаһандық жылыну дүниежүзілік мұхит деңгейінің көтерілуімен бірге
жүреді. 1995 жылдан 2005 жылға дейін мұхиттардың деңгейі болжанған
2 см орнына 4 см-ге көтерілді.егер болашақта мұхиттардың деңгейі
бірдей жылдамдықпен көтерілсе, онда ХХІ ғасырдың аяғында оның
деңгейінің жалпы көтерілуі 30-50 см болады, бұл көптеген жағалау
аймақтарының, әсіресе Азияның көп қоныстанған жағалауының ішінара
су басуына әкеледі. Жер бетінде шамамен 100 миллион адам теңіз
деңгейінен 88 сантиметр биіктікте өмір сүретінін есте ұстаған жөн.
Әлемдік мұхит деңгейінің көтерілуімен қатар, жаһандық жылыну желдің
күші мен планетада жауын-шашынның таралуына әсер етеді.
Нәтижесінде планетада әртүрлі табиғи апаттардың (дауыл, дауыл,
құрғақшылық, су тасқыны) жиілігі мен ауқымы артады.Қазіргі уақытта
барлық жердің 2% - ы құрғақшылықтан зардап шегеді, кейбір
ғалымдардың болжамынша, 2050 жылға қарай құрлықтардың барлық
жерлерінің 10% - ы құрғақшылықпен қамтылады. Сонымен қатар, жыл
мезгілдері бойынша жауын-шашынның таралуы өзгереді.
ҚОРЫТЫНДЫ
Климаттың өзгеруі тек температураның
жоғарылауымен ғана байланысты емес, бұл
процестің әлдеқайда жаһандық маңызы бар. Осы
сәтте Жердегі барлық геожүйелер қалпына
келтірілуде, ал температураның жоғарылауы
барлық салдардың кішігірім жаңғырығы болып
табылады. Зерттеушілер ғаламшардағы су
деңгейінің көтерілгенін, мұздықтар еріп жатқанын,
жауын-шашынның ретсіз болып жатқанын атап өтті.
Табиғи апаттар жиі кездеседі және қауіпті аурулар
көбейеді. Мұның бәрі тек табиғи жүйеге және
әлемдік экономикаға ғана емес, сонымен қатар
адам өміріне қауіп төндіреді. Соңғы жүз жылда Жер
атмосферасындағы температура үштен екі
градусқа жоғарылаған және өсуін тоқтатпайды.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1.https://kk.wikipedia.org/wiki
2.https://all.aikyn.kz/geografia
3. Ұ. Есназарова. Қазақстанның физикалық
географиясы. Алматы, 2012
4. Бейсенова А.С. Физико-географические
исследование Казахстана. Алматы, 1982

Ұқсас жұмыстар

Агрометеорологиялық болжамдар

Деректер көзіне тәуелсіз, векторлық қабатта сақталған қауіпті объектілер тобы үшін есептеу

Климаттың өзгеруі

Саяси қағидалары

Табиғатты қорғаудың мақсаты - экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

ЖАНУАРЛАРДЫҢ ЖҮРІС-ТҰРЫС ЭВОЛЮЦИЯСЫ ҒЫЛЫМНЫҢ ДАМУЫНА Ч. ДАРВИННІҢ ҚОСҚАН ҮЛЕСІ

Биологиялық мониторинг

Түзуші экологиялық факторлар және олардың зоналыққа әсері

Континентальды ауа райы

АТМОСФЕРА

Пәндер