Сәуле шығару энергиясы

КОМПТОН ЭФФЕКТІСІ

Жылулық сәуле шығару − дененің ішкі энергиясы есебінен электрмагниттік толқындардың таралуы.

Сәуле шығарудың тепе-теңдігі − бірлік уақыт ішінде жұтылатын және шағылатын энергиялар өзара тең.

Энергия ағыны:

Энергетикалық жарықталыну:

Сәуле шығару әр түрлі жиіліктегі  (немесе әр түрлі ұзындықтағы ) толқындардан құралады.

Сәуле шығарғыштық қабілеті:

Сәуле шығарғыштық қабілеті − дененің бірлік ауданының бірлік уақытта бірлік жиілік интервалында шығаратын энергиясы.

Жұтқыштық қабілеті:

− денеге келетін энергия ағыны,

− дене жұтатын энергия ағыны.

Абсолют қара дене:

Барлық жиіліктегі жарықты толығымен жұтатын дене - абсолют қара дене.

Сұр дененің жұту қабілеті барлық жиілік үшін бірдей, тек дененің температурасы мен материалына тәуелді, және 1-ден кем.

Абсолют қара дененің моделі.

Кирхгоф заңы.

Сәуле шығарғыштық қабілетінің, жұтқыштық қабілетіне қатынасы, дененің табиғатына тәуелді емес, ол барлық дене үшін жиілік пен температураның функциясы болып табылады және абсолют қара дененің сәуле шығарғыштық қабілетіне тең.

Стефан − Больцман заңы.

А. қ. д-нің энергетикалық жарқырауы 4-ші дәрежелі термодинамикалық температураға тура пропорционал.

А. қ. д-нің сәуле шығарғыштық қабілетінің толқын ұзындығына тәуелділігі.

Виннің ығысу заңы.

А. қ. д-нің сәуле шығарғыштық қабілетінің максимумына сәйкес толқын ұзындығы m оның температурасына кері пропорционал

Абсолют қара дененің сәуле шығарғыштық қабілеті үшін Рэлей-Джинс формуласы.

Рэлея-Джинс формуласы тәжірибемен тек төмен жиілікте сәйкес келеді.

Классикалық физикада кез-келген жүйенің энергиясы үздіксіз өзгереді.

Планктың кванттық гипотезасына сәйкес электрмагниттік сәуле шығару үздіксіз атомдар түрінде емес, энергиялық (кванттық) жеке порциялар түрінде болады.

Сәуле шығару энергиясы:

Планк формуласы:

Планк тұрақтысы:

Фотон массасы:

Фотон импульсі:

Эйнштейн гипотезасы бойынша жарық кеңістікте шашырайды, таралады және денелер оны жеке энергиялық(кванттық) порциялар түрінде жұтады. Электрмагниттік сәуле шығарудың кванты фотондар деп аталады.

Рентгендік сәулелер жылдам электрондарды затпен тежегенде электронның кинетикалық энергиясының сәуле шығару энериясына айналуы нәтижесінде пайда болады.

Комптон эффектісі − рентген сәулелерін кез-келген затпен шашыратқанда, шашыраған сәулелерде бастапқы ұзындықтағы  сәуле шығарумен қатар үлкен ұзындықтағы ‘ толқындар кездеседі.