Аурудың өрбуі

ҚAЗAҚCТAН PECПУБЛИКACЫНЫҢ AУЫЛ ШAРУAШЫЛЫҒЫ МИНИCТPЛІГІ

«ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ»

КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ

Ветеринария факультеті

“Биологиялық қауіпсіздік” кафедрасы

Тақырыбы: Табиғи -ошақты және антропозоонозды нематодоздар:

филяридоздар, депатолонематоз және дранкункулез.

Дайындаған: Жұмахан Н

Тобы: ВМ-505

Тексерген: Усмангалиева С. С

ФИЛЯРИИДОЗДАР (FILARIIDOSIS)

• Филяриидозы - Нематодоздар топтамасына жататын тропикалық биогельминтоз Filariidae - жұмыр құрт паразиттер тұқымдасы. Адамдарда 10-ға жуық түрі паразит болып, филяриазды тудырады. аурулар топтары кіреді (вухерериоз және бругиоз, лоаоз, онхоцеркоз, депатолонематоз және т. б. ) қоздырғыштар трансмиссивті жолмен беріледі және ауру ағымы созылмалы түрде жүретінімен сипатталады . кейбір аудандарында, жылқыньга бек ауруының алғашқы белгілері наурыздьга аяғы мен көкектің басьгада-ақ көріне бастайды. дертке шалдыққан масалым ауырған мал саны біртіндеп азаяды да, қарашаның кірісінде сарқылады. Қьістажылқы арасынан парафиляриоз шықпайды. Бекімен жылқы көбіне- се қүнан-дөнен жасынан залалдана бастайды, жасы үлғайған сайьга дертке шалдыққан мал саны көбейе береді, ал кәрі жылқылар жап-пай дертке душар болады. Өрістегі жылқыға қарағанда, арық және жүмысқа көп • Аурудың клиникасы лимфа түйіндердің үлкеюі, орхоэпидидимит, әйелдерде - мастит, хилурии немесе лимфурии. Асқынған түрінде төменгі бөліктің (аяқтардың), сирегірек қолдардың және жыныс ағзаларда ісіктің пайда болуы байқалады Аяқтары үлкен өлшемдерге жетеді және аяқ терісінің зақымдалуы, кейде оларды салмағы 4-9 кей кездері 20 кг-ға дейін жетеді.

Қоздырғышы - Filariidae тұқымдасына жататын әртүрлі гельминттер - ақ жіп тәрізді паразиттер, ұзындығы 20-100 мм. Паразиттер адамның қанында, лимфалық жүйелерде және ұлпаларда тоғышарлық етеді. Ұрғашылары тірі балаңдар туады (микрофилярии) .

•Вухерериоздың қоздырғышы - Wuchereria bancrofti, алғаш Бэнкрофт 1877 ж. тапқан, ал ауруды сипаттаған 1867 ж Вухерер болды. Міне осыдан қоздырғыштың атауы және нозологиялық формасы.

•Бругиоздың қоздырғышы - Brugia malayi, алғаш 1927 жылы Бруг тапқан, осыдан аурудың аты (син. : малайский вухерериоз) .

• Екі гельминтте жіп тәрізді аяқ жағының жіңішкеруімен сипатталады.

•Емі

•Филяриотоздар кезінде емді жүргізу алдын алу шараларымен бірге жүргізіледі. Дитразин (син. : карбамазин, локсуран) ; диэтилкарбамазин (дитразин, гетразин) қолданылады. Емдеу курсын бірнеше айлардан соң қайталайды.

•Дегельминтизацияны тек қана ауру малдарда емес, сонымен қатар эндемиялық аймақта тұратын жергілікті жүргізіледі.

•Эпидемиологиялық бақылау және профилактикасы.

•- тасымалдаушылардың биологиясын біліп олардың көзін жою;

•- тұрғындарды тасымалдаушылардан қорғау;

•- тұрғындардың қанын микрофилярийға массалық тексеру;

•- инвазияланған адамдарға дегельминтизация жүргізу.

Дипеталонематоз (акантохейлонематоз) - лимфостаз, артритпен, сірлі қабықтың қабынуымен, аллергиямен сипатталатын трансмиссивті табиғи ошақты қоздырушысы трансмиссивті филяриятоздар тудыратын антропозоонозды биогельминтоз.

•Қоздырушысы- Acanthocheilonema (син. Dipetalonema) perstans(негізгі қоздырғышы) және A. streptocerca.

• Аурудың негізгі белгісі - бас айналу, ауырсыну, аяқтардың ісінуі, есекжем, жыныс мүшелердің ісінуі және табылады. Айқын терілік қышыну, папулезді бөртпелер, экзантема белгісімен байқалатын қайталанбалы қызба, ұма мен беттердің ісінуі.

• Аурудың байқалу себебі - гельминттердің зат алмасу нәтижесінде қорыту өнімдерінің салдарынан сенсибилизация байқалады.

Өсіп, өнуі. Аралық иесі Аейез туысына жататын масалар. Бүл жәндіктер түйе қанымен бірге бірге жүтады. Балаң қүрттар маса денесінде 10 күн аралығында өзде-рінің инвазиялық жүқпалы сатысына жетеді. Зарарланған маса-түрқы445 лар түйеге қайта шабуыл жасап, ауруды жүқтырады. Түйе денесін- дегі дипеталонема қүрты 7 жылдай тіршілік ете алады. Эпизоотологиясы. Гельминтоз Орта Азия мен Қазақстанда кездеседі. Түйе ауруды жазда (маусым-шілде айлары) жүқтырады. Қандағы саны тәулігіне бірнеше дүр-олардың ең азы сағат 15-те, ал ең көоі-сағат кін өзгеріп түрады: олардың ең азы сағат 15-те, 20 мен сағат 23 аралығында болады. Осы уақытта масалардың да үшуы өрши түседі. Әдетте бүл дертке өзен аңғарларына жайылғантүйе шалдығатыны байқалған. Аурудың өрбуі. Жүмьфқүрттар түйе қан тамырларын жара-қаттап, орнықты (локалді) артериосклероз туындатады, тромбтар пайда болады, қан агысы бүзылады. Соңында ауру созылмалы эн- докардит және миокардитке айналады. Түйе өліп те қалуы мүмкін. Сырт белгілері зерттелмеген. Өлекседегі өзгерістер.

• ДРАКУНКУЛЕЗ (DRAKUNKLOSIS)

• Дракункулез (син. : ришта, нору) - нематодоздар табына жататын, теріасты клетчаткасының зақымдалуымен (псевдофурункулы - ришта), паразиттік антигеннің ағзада сипатталатын антропозоонозды биогельминтоз.

• Қоздырушысы - Dracunculis medinensis, ірі тірі туғыш нематод, ұзындығы 32-120 см., ақ түсті, бас жағы кутикулярлы қалқанмен жабдықталған, ауыз тесігі 48 сорғыштармен (ішкі жағы) және 4 сорғышы екіден (сыртқы жағы), құйрығында жыныс ағзалары орналасқан. Гельминт аталығы ұсақ 30 мм-ге дейін. Аналығының бүкіл денесі балаңқұрттармен толған (10 млн-ға дейін) .

Қоздырғышы - Rishta Dracunculus medinensis (Linnaeus, 1758), Dracunculidae тұқымдасы, Camallanida отряды, Nematoda класы мен түрі, Animalia патшалығы. Әйел ені 0, 5-1, 7 мм 32-120 см жетеді; жіп тәрізді сүтті денесі бар. Бас ұшы кутикулярлық қалқанмен жабдықталған, аузы 8 сопақшамен қоршалған. Өңеш өте қысқа, ішектері рудиментті, анус жойылған. Дененің каудальды ұшында тікенекті қосымша болады. Ұрықтанған әйелде жатыр көптеген дернәсілдерге (10 миллионға дейін) толы және бүкіл денені дерлік алады.