Биліктің легитимділігі

Презентация қосу

Билік саяси феномен
ретінде
Билік саяси феномен ретінде
• Билік ұғымының анықтамалары
• Биліктің қызметтері
• Биліктің жіктелуі
• Биліктің легитимділігі
Биліктің анықтамалары
Билік ұғымының анықтамалары
Билік ұғымының анықтамалары
• Билік деп біреудің екіншілерге әмірін жүргізіп, олардың іс-әрекеті,
қызметіне ықпал етуін айтады. (Жамбылов)
• Билікті зерттейтін ғылымды кратология (кратос – билік, логос –
ілім) деп атайды.
• Биліктің өзіндік әдіс-құралдары болады. Оларға:
• - экономикалық қор
• -әлеуметтік әдіс-құралдар
• - күш жұмсау құралдары
• - ақпарат құралдары
• -информациялық қор жатады
Биліктің қызметтері
Билік қоғамда өзіндік бірнеше қызметтерді атқарады:
- Қоғамның саяси жүйесін қалыптастыру
- Қоғамның саяси өмірін ұйымдастыру
- Әртүрлі деңгейдегі қоғам мен мемлекет істерін басқару
- Саяси және басқа да қатынастарды бақылау
- Қоғамда саяси басқару түрін, саяси тәртіпті және мемлекеттік
құрылысты, ашық немесе жабық қоғамды құру
Биліктің жіктелуі
• Қазіргі кезеңде мемлекетте билік үш деңгейде жіктеледі:
• Заң шығарушы билік (парламент)
• Атқарушы билік (үкімет пен әкімшілік)
• Сот билігі
• Авторы – Ш.Л.Монтескье
Биліктің легитимділігі
• Биліктің легитимділігі дегеніміз – биліктің халықпен мойындалуы.
• Легитимділік ұғымымен қатар легалдылық ұғымын да ескерген
жөн. Легалдылық дегеніміз – биліктің заңдылығы. Кей кездері
билік легалды, бірақ легитимді емес (метрополиялардың билігі),
легитимді, бірақ легалды емес (көтерілісшілердің билігі) болуы
мүмкін. Бұл кездері мемлекетте толқулардың болу қаупі жоғары.
• Ең ұтымды варианты биліктің легитимді, әрі легалды болуы
болып табылады.
Биліктің легитимділігі
• Биліктің легитимділігі теориясының авторы – М.Вебер
• Ол легитимділіктің 3 түрін көрсетеді:
• Әдет-ғұрып, дәстүрлі легитимділік – халық билікті дәстүрдің
нышаны ретінде қабылдап, мойындайды. Мысалы, монархиялық
мемлекеттер
• Харизматикалық легитимділік – басшының белгілі бір ерекше
қасиеттер, қабілеттерінің бар екендігіне сену арқылы оған
мойынсұну. Мысалы, Сталин кезіндегі КСРО, Ким Ир Сен, Ким Чен
Ир кезіндегі Солтүстік Корея
• Ақыл-парасат легитимділігі – билікті мойындау заңға негізделеді.
Биліктің легитимділігі
• Гаджиев есімді саясаттанушы легитимділіктің осы үш түріне
этникалық легитимділік деген төртінші вариантты қосқан.
• Этникалық легитимділік дегеніміз – мемлекет басшысының
мемлекетті құраушы этностың/ұлттың өкілінен болу шарты.
Саяси тәртіп (режим)
• Саяси режимнің үш түрі болады:
• Тоталитаризм (тотал - тұтас) – биліктің бір адамның немесе
топтың қолында шоғырлануы, билік тарапынан адамның барлық
өмір салаларының бақылануы, саяси оппозицияға заңмен тыйым
салынуы. Мысалы, КСРО, Солтүстік Корея және т.б.
• Авторитаризм – билік бір адамның немесе бір топтың қолында
шоғырланады, бақылау тек саяси өмірге ғана қойылады, қуыршақ
оппозицияның болуы мүмкін
• Демократия – билік халықтың дауыс беруі белгілі бір уақытқа
сайланған орган арқылы жүргізіледі, саяси оппозиция болуы тиіс.
Мемлекеттік құрылыс
Абсолютті

Монархия

Конституциялық

мемлекет
Парламенттік

Республика Президенттік

Аралас

Ұқсас жұмыстар

Республикасындағы саяси билік институттары

Билік анықтамасы

Биліктің институттары

Билік түрлері

Саяси билік ресурстары Саяси билік ресурстары - субъекті мақсатына сәйкес билік объектісіне ықпал етуді қамтамасыз ететін барлық құралдар

БИЛІКТІҢ СУБЪЕКТІСІ БИЛІКТІҢ ОБЪЕКТІСІ

БИЛІКТІҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ

БИЛІКТІҢ ҚОРЛАРЫ

ПРЕЗИДЕНТ САЙЛАУЫ

БӨЖ ЖҮЙЕ

Пәндер