Омыртқалы жануарларға сипаттама

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Факультеті «Биология жəне Биотехнология»
Кафедрасы «Биоалуантүрлілік жəне Биоресурстар»

СӨЖ
Тақырыбы:Омыртқалылар зоологиясының қысқаша даму тарихы

Орындаған: Избасарова Ақерке
Тексерген:Есжанов.Б
Омыртқалы жануарларға сипаттама
Омыртқалылар денесі
Барлық омыртқалы жануарлардың басы, кеуде немесе «діңі» аймағы және
құйрық бөлігі немесе «құйрығы» жақсы анықталған.

Олар терінің астында эндоскелет (сүйек немесе шеміршекті) болуының
арқасында үлкен мөлшерге жетеді.

Бұл эндоскелет сіздің ішкі ағзаларыңызды қолдауға мүмкіндік береді және
бұлшық еттер мен буындармен байланысты, бұл қозғалыс пен басқа да қимыл-
қозғалыс әрекеттерін мүмкін етеді, сонымен қатар нәзік мүшелерді қорғайды.

Сефальды аймақта (баста) ми және үш сезім мүшесі бар: иіс сезу, көру және есту
мүшелері.
Тіршілік ету ортасы

Vertebrata субфилумасы - мөлшері, формасы, тамақтануы,
әдеттері мен өмірлік циклі тұрғысынан алуан түрлі
жануарлар тобы. Олар теңіз, тұщы су, құрлықтық және
тіпті ауаны алып жатыр, осылайша өмір салтын кең түрде
көрсетеді.
Түрлері
• Омыртқалылардың 40 – 45 мыңдай түрі белгілі. Оларды 7 класқа
жіктейді: дөңгелекауыздылар, шеміршекті балықтар, сүйекті
балықтар, қосмекенділер, бауырымен жорғалаушылар, құстар және
сүтқоректілер. Омыртқалылар жер бетінде кең тараған, оларды
әлемдік мұхиттардың түбінен бастап, биік таулы аймақтар мен сусыз
шөлді жерлерден кездестіруге болады. Омыртқалылардың
биосферада алатын орны зор, әдетте бұлар биоценоздағы трофиктік
(қоректік) тізбекті аяқтайды. Омыртқалылардың адам өмірі үшін
маңызы зор. Өйткені Омыртқалыларға кәсіптік аң және ауыл
шаруашылығы жануарларының негізгі көпшілігі жатады.
Омыртқалылардың арасында ауыл шаруашылығы, орман
шаруашылығы зиянкестері, ауру тарататын түрлері де жетерлік.
Сүйекті балықтар
Бұл топта бізге таныс балықтардың
көп бөлігі бар. Барлығының жақтары
мен қаңқалары жартылай немесе
толық сүйектенген.

Олардың жүзгіш көпіршігі, тіпті
қанаттары, сүйекті оперкулямен
жабылған желбезектері,
қабыршақтары, «бүйір сызығы»
жүйесі (сезу мүшесі) бар, және
олардың барлығы дерлік сыртқы
ұрықтандырумен жұмыртқа тәрізді,
дегенмен ововивипарлы және тірі.
қосмекенділер
Олар салқын қанды жануарлар. Олар өкпені,
желбезектерді, тамырларды (теріні) немесе ауыз
қуысын қолдана отырып тыныс ала алады. Олар су
личинкасының сатысында немесе жұмыртқа ішінде
болуымен сипатталады. Олардың терісі ылғалды
және шырышты бездері көп, оларда қабыршақ жоқ.

Олар тетраподтар, яғни олардың төрт аяғы бар.
Олар тұщы су айдындарында немесе құрлықта
тіршілік ете алады. Олардың бөлек жынысы, сыртқы
ұрықтануы бар, кейбіреулері ішкі дамуымен; олар
ововивипарлы немесе вивипарлы болуы мүмкін.
Бауырымен жорғалаушылар (Рептилия класы)

Олар сондай-ақ салқын қанды
организмдер, бірақ олардың даму
барысында дернәсілдік сатысы
болмайды. Олар өкпені тыныс алу үшін
қолданады және сүйектері жақсы
сүйектенеді. Олардың терісі құрғақ,
қабыршақтары бар, бірақ бездері жоқ.
Оның аяқ-қолдарында 5 саусақ бар,
әдетте тырнақтары болады. Олардың
көбеюі кезінде ішкі ұрықтану жүреді
және олар жұмыртқалы және
ововивипарлы бола отырып, тікелей
дамиды.
Құстар
Олар «алдыңғы» аяқ-қолдары ұшуға
мамандандырылған жылы қанды
жануарлар. Артқы аяқтың 4 немесе одан
аз саусақтары бар және денелері
қауырсындармен жабылған, тек
аяқтарынан басқа, қабыршақтар бар.

Тістердің орнына мүйізді тұмсықтары
бар, барлығы ішкі ұрықтандырумен
жұмыртқа тәрізді. Екі подкласс
танылды: архейорниттер (жойылып
кеткен құстардан) және неорниттерден
«нағыз құстар» деп аталатын кіші класс.
сүтқоректілер (сүтқоректілер класы)
Олар сүт бездерінің және бір сүйектен тұратын
төменгі жақтың болуымен сипатталатын жылы қанды
жануарлар. Олардың шаштары, миы жақсы дамыған
және оларды бездер мен шаштармен жабатын терісі
бар.

Кәмелетке толмағандар сүт бездері шығаратын сүтпен
қоректенеді және ішкі ұрықтандыру арқылы
қалыптасады. Ерекше жағдайларды қоспағанда, бұл
тірі жануарлар тобы.

Ол прототиерия және терия ішкі кластарына бөлінеді.
Біріншісі - жұмыртқалайтын, бірақ сүт бездері
(емізіктері жоқ) және шаштары бар сүтқоректілердің
«қарабайыр» класы. Екіншісі - сүт бездері мен
емізіктері бар, тістері, жатыр және қынаптары бар,
сүтқоректілерді білдіреді.
Агнатос (Агнатха сыныбы)

Бұл жақсырақ балықтар, оларды
«ведьма балықтар» және
лампалар деп атаған. Олар
«қарабайыр» топ болып
саналады, өйткені олардың
сүйектері жоқ. Олар тек теңіз
орталарында өмір сүреді, терісі
жұмсақ, безді және былжырлы
болады, және шынайы гилл
доғалары жоқ.
Омыртқалылар зоологиясының қысқаша даму тарихы

Қазакстан жануарлар әлемі , оның iшiнде омыртқалы жануарлардың ғылыми турде
зерттелуiнiн I кезеңі XVIII ғасырдан басталады . Сол кезде республикамыздың
фаунасын зерттеу шетелдiк жиханкездер мен табиғат зерттеушілердің еншiсiне тигені
мәлім . Қазақстан территориясында орналаскан су қоймалары балыктарының түрлік
кұрамын анықтаушылардың қатарында кернекті табиғат зерттеуші Петр Симон Паллас
( 1741-1811 ) болды әрі ол Каспий теңiзi , Еділ мен Жайык , Ертіс өзендерінің
ихтиофаунасы ( балыктар әлемі ) туралы алгашкы мәліметтер жинаушылардың бірі еді .
XIX га сырдың алғашқы жартысында Арал тенiзi мен Сырдария өзенінің тө менгі
ағысынын балыктары жайындагы деректердi Г. Мейендорф , А.И. Бутаков , ал Балкаш -
Іле және Алакөл алабының балыктары тура лы А.И. Шренк жинактады . XIX ғасырдың
екінші жартысы - XX га сырдың басында Қазақстан ихтиофаунасын зерттеу қарқынды
түрде iске асырыла бастады
• II кезеңде, Кенес екiметiнiн алгашкы жылдарында
Каспий Жайык, Арал - Сырдария және Балкаш -
Іле су алаптарынын ихтио фаунасын жан - жақты
зерттеу басталды . Қазақстаннын балыктар әле мiн
зерттеуде Г.В. Никольский ( 1910-1977 ) көп еңбек
сіңірді . Бұл жыл дары Балкаш көлінің бассейнінде
( П.В. Домрачев , Б.Ф. Жадин , т.б. ) , Зайсан мен
Маркакөл су жүйелерінде Талас көлінде ( Д.Н.
Кашкаров , т.б. ) , Сол түстік Каспийде ( Г.Н.
Монастырский , т.б. ) ихтиологиялық жұмыстар
жүргiздi
III кезеңдегі ихтиологиялық зерттеу жұмыстары Қазақ КСР Ғы
лым академиясына карасты Зоология институтында ихтиология
және гидробиология секторының , кейіннен бөлiмнiң және Арал ,
Балқаш бөлімшелері мен Алтай базасының ашылуымен
байланысты жүзеге асырылды . Бұл кезенде казакстандык
ихтиологтар Н.П.Серов , С.К.Тю теньков , А.И. Горюнова ,
А.Ф.Сидорова , Е.И. Ерещенко , М.М.Даирбаев , В.П.
Митрофанов , Г.М. Дукравец , Ә.А. Бәйімбетов , Н.И. Песериди ,
Х.К. Исмуханов , Н.Ф. Лысенко , т.б. Қазакстанда ихтиология
ғылымы ның дамуына үлкен үлес қосты . Аталган галымдардын
және тағы басқалардың зерттеу жұмыстарының қорытындысы 5
томдық « Рыбы Казахстана » ( 1986-1992 ) ғылыми басылымында
жарияланды
IV кезен Қазақстанның тәуелсіздік алган уакытынан
кейiнгi жылдарды қамтиды . Бұл кезеннiн алгашкы
жылдарында ел экономи касынын кулдырауына
байланысты ихтиологиялык зерттеулерде де токырау
байкалды . Дегенмен , өз істеріне берілген ихтиолог -
галымдар зерттеу жұмыстарын әрi карай да жалгастыра
бердi . Бұл кезеңде В.П. Митрофанов , Г.М. Дукравец ,
Ә.А. Бәйімбет , И.В. Митрофанов , Н.Ш. Мамилов , С.Р.
Темирханов , М.Т. Баймуканов , С.С. Галущак , т.б.
жемiстi енбек еттi және казiргi кезде де ихтиология
ғылымының да муына өз үлестерін қосуда.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Хикман, C. П., Робертс, Л. С., Хикман, Ф. М., & Хикман, C. П. (1984).
Зоологияның интеграцияланған принциптері (№ Сирси) i9780801621734).
Джолли, М. (2019). Britannica энциклопедиясы.
Www.britannica.com/animal/vertebrate сайтынан 2020 жылы 18 сәуірде алынды
Kardong, K. V. (2006). Омыртқалылар: салыстырмалы анатомия, қызметі,
эволюциясы (№ QL805 K35 2006). Нью-Йорк: МакГрав-Хилл.
O'Hare, T. (2005). Қосмекенділер: қосмекенділер. Карсон-Деллоса баспасы.
Prasad, S. N., & Kashyap, V. (1989). Омыртқалылар зоологиясының оқулығы.
Б. Е. Есжанов Н. С. Сапарғалиева ОМЫРТҚАЛЫЛАР ЗООЛОГИЯСЫ бөлім
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ

Ұқсас жұмыстар

Зертханалық жануарларды пайдалану тәсілдері және виваримен танысу

Қызыл кітабына енген өсімдіктер мен жануарлар

Омыртқалылар

ТҮЙЕТАУЫҚ ТҮЙЕТАУЫҚТӘРІЗДІЛЕР

Псевдофиллидің даму сатылары

ОНТОГЕНЕЗ ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТ

Таулы жер өсімдіктері мен жануарлары

Есту қабілеті зақымдалған балаларға көмек көрсетудің психологиялық - педагогикалық негізі

Қызыл қасқыр тобы

Қазақстанның қорықтары. Сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерді қорғау. Қоршаған ортаны қорғау және алдын алу жолдары. Ластауыш заттарды атмосфераға тастауды бақылау

Пәндер