Рекомбинантты ДНҚ молекуласын құрастыру технологиясы

Тақырыбы:

Тобы: 5В011300- Биология 43

Орындаған: Ташенова М

Тексерген: Замзамова Н

Жоспары:

Рекомбинантты ДНҚ туралы түсінік

2. рДНҚ құрастырудың әдістері

Қорытынды

Қолданылатын әдебиеттер тізімі.

Рекомбинантты ДНҚ

Рекомбинантты ДНҚ құрастырудың ең кең таралған әдісі рестриктазаларды қолдануға сүйенеді. Ол жабысқақ ұштар әдісі деп аталады. Бұл әдісте рекомбинантты ДНҚ құрастыру Коэн-Бойер үлгісі бойынша іске асады. Ген де (бөтен ДНҚ үзіндісі де) және векторда бір рестрикциялық ферменттің көмегімен үзіледі, нәтижесінде олардың ұштары бір-біріне комплементарлы, яғни жабысқақ болғандықтан гибридтік (немесе химерлі) ДНҚ молекуласына ДНҚ лигаза ферментінің көмегімен оңай бірігеді. ‘Жабысқақ ұштар әдісі өзі танитын ДНҚ бөлігін симметрия өсінен біршама қашықтықта үзетіп рестриктазаларға сүйенеді.

Гомополимерлі ұштар әдісінде немесе конекторлық симметрия өсімен үзетін рестриказа арқылы алынған ДНҚ фрагменттерінің «доғал» ұштарына (шығыңқы бір тізбекті бөлігі жоқ) терминалдық трансфераза ферментінің көмегімен гомонуклеотидтер, мысалы ДНҚ-ның 3’- ұштарына поли (Т) немесе поли (Ц), ал векторлық ДНҚ-ның 3’- ұштарына поли (А) немесе поли (Г) жалғанады. Гомополимерлі ұштардан құралған ДНҚ фрагменттерін (бетен ДНҚ және вектор) бір ортаға қосса, олар комплементарлы жұп негіздерін түзеп, оңай бір молекулаға бірігеді. Немесе ДНҚ фрагментіне де, вектордың ұшына да синтетикалық қос тізбек (линкер) жалғайды. Сонан соң линкерді танитын және оны жабысқақ етіп рестриктазамен үзеді. Осылайша бұл жолмен де жабысқақ ұштар алынады. Рекомбинантты ДНҚ молекуласын құрастырудың бұл әдісі Лобан-Берг идеясына сүйенеді.

Тірі жасушаларда рекомбинантты ДНҚ экспрессиясының нәтижесінде пайда болатын белоктар деп аталады рекомбинантты белоктар. Белокты кодтайтын рекомбинантты ДНҚ қожайын организмге енгізілген кезде рекомбинантты белок міндетті түрде өндірілмейді. [1] Шетелдік ақуыздардың экспрессиясы мамандандырылған экспрессиялық векторларды қолдануды талап етеді және көбінесе шетелдік кодтау реттілігі бойынша айтарлықтай қайта құрылымдауды қажет етеді. [2]

Рекомбинантты ДНҚ-ның генетикалық рекомбинациядан айырмашылығы, біріншісі пробиркадағы жасанды әдістерден пайда болады, ал екіншісі - қалыпты биологиялық процесс, нәтижесінде барлық организмдерде бар ДНҚ тізбектері ремикске айналады.

Рекомбинантты ДНҚ молекуласын құрастырудың ыңғайлы әдісі - доғал ұштарды жалғау (тігу) . Оның, негізіне Т4 фагынан бөлінген ДНҚ-лигаза ферментінің доғал ұшты екі ДНҚ молекуласын жалғау қабілеттілігі жатады. Бұл әдістің артықшылығы оның кез келген соңғы нуклеотидтер тізбегін жалғай алатындығынан тұрады. Егер белгілі екі тізбекті араларына ендірмеусіз жалғау керек болса, онда бұл әдісті пайдалану өте ыңғайлы.

Рекомбинантты ДНҚ құрастырудың қаралған үш әдісінің бірнеше модификациялары (өзгешеліктері) бар және де ген мен векторлықмолекуланың ерекшелігіне байланысты методологиясы әртүрлі болуы мүмкін. Көпшілік жағдайда линкер технологиясы қолданылады.

Қорытынды

Рекомбинантты ДНҚ (рДНҚ) молекулалар болып табылады ДНҚ зертханалық әдістермен түзілген молекулалар генетикалық рекомбинация (сияқты молекулалық клондау) жасай отырып, бірнеше көздерден алынған генетикалық материалды біріктіру тізбектер ішінен басқаша табуға болмайтын еді геном.

Рекомбинантты ДНҚ - бұл екі түрлі көзден кем дегенде екі фрагментті біріктіру арқылы жасалған ДНҚ бөлігінің жалпы атауы. Рекомбинантты ДНҚ мүмкін, өйткені барлық организмдердің ДНҚ молекулалары бірдей химиялық құрылымға ие және тек олармен ерекшеленеді нуклеотид бірдей жалпы құрылымдағы реттілік. Рекомбинантты ДНҚ молекулалары кейде деп аталады химикалық ДНҚ, өйткені олар мифтік сияқты екі түрлі материалдан жасалуы мүмкін химера. R-ДНҚ технологиясы қолданылады палиндромдық тізбектер өндірісіне әкеледі жабысқақ және доғал ұштар.