Әлеуметтану түсінігі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ
ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
БАИШЕВ УНИВЕРСИТЕТІ

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырып: Әлеуметтану түсінігі.

Орындаған: Касымкулова А.
Тобы: 301
Қабылдаған: Альситова А.

www.themegallery.com Ақтөбе 2021 г.
ЖОСПАРЫ:
Әлеуметтану түсінігі.

Әлеуметтану механизмдері мен институттарының жалпы
сипаттамасы.

Тұлғаның әлеуметтану процесіндегі ерекшеліктері.

Әлеуметтанудың негізгі кезеңдері.

Қазақстанның этномәдени ортасы мен әлеуметтік згерістерінің
жағдайындағы тұлғаның әлеуметтануының мәселелері.

Қорытынды

www.themegallery.com
КІРІСПЕ

"Әлеуметтану" сөзін тұңғыш рет Огюст
Конт озінің "Позитивтік философия
курсында" позитивті философияның бір
бөлігін құрайтын ауқымды әлеуметтік
ғылымның атауы ретінде пайдаланды.
Конт бірінші болып осы ғылым
элементтерін көлденең материалдар,
идеялар мен әдістер атаулыдан тазарту
қажеттігін айқын көре біліп, бірінші болып
барлық шынында да қажетті элементтерді
бір ұғымға біріктірді. Платон мен
Аристотель саясатты этикадан немесе
саясат ғылымын саясат өнерінен ешқашан
ажыратқан емес.
www.themegallery.com
Әлеуметтану түсінігі.

Әлеуметтену үғымының мазмүнын «индивидтің
әлеуметтік ортаға енуі», «әлеуметтік әсерлерді
игеруі», «әлеуметгік байланыстар жүйесіне
араласуы»,т.с.с. процестерден түсінуге болады.
Әлеуметтену процесі, жеке түлғаның қоғам мүшесі
ретінде өмір сүруіне мүмкіншілік тудыратын
қүндыдықтар мен нормалар жүйелерін игеруіне
қажет бүкіл әлеуметтік процестерінің жиынтыгы

Әлеуметтенудің мәнісі, ол — екі жақты процесс
екендігінде, бірішпіден, әлеуметгік ортаға кірудің
арқасында индивидтің әлеуметгік тәжірибені
игеруі, екіншіден, иңцивидтің осы әлеуметтік
байланыстар, әлеуметтік ортаға белсенді
араласуының арқасында, сол әлеуметтік
байланыстар жүйесін белсенді түрде қайта жасау
процесі. Біріншісі — әлеуметтік тәжірибені игеру,
ортаның адамға әсерін сипатгаса, екіншісі,
адамның өз іс-әрекетінің арқасында ортаға есер
етуін көрсетеді,
www.themegallery.com
Әлеуметтану түсінігі.

Алайда, осынау шығармаларда тұтас
алғанда коғам азаматтық қауымға
немесе мемлекетке ұйымдасу ретінде
қарастырылады, ал Рим империясы Қазіргі кезде біздің қолымызда
заманында, орта ғасырларда және Тек ағымдағы ғасырда ғана ғылыми әлеуметтік қатынастар жөнінде сыннан
Ағартушылық ғасырларында әлеуметтік әдістер бұл ауқымды міндетті шешуге өткен және ой елегінен өткен, тез
құбылыстарды барлық ғылыми жүйелі қолданыла бастады, және де ол ұлғайып келе жатқан білім қоры бар.
зерттеулер тым үзік-үзік болды. Бұл қолданылғанан кейін зерттеуде басқа Енді біздің қолымызда тұтас күйінде
зерттеулердің кейбіреулері салаларындағы секілді, қоғамды қарастырылған қоғамды суреттеу және
экономикалық, енді біреулері - зерттеуде, ол әдістер өзін білімнің ортақ түсіндіру деп анықтама беруге болатын
заңгерлік, үшіншілері - шіркеулік, жиынтығына елеулі үлесімен молынан әлеуметтану бар деп кесіп айту тым
төртіншілері - саяси сипатта болды. марапаттады. қауіпті емес. Ол әлеуметтік құбылыстар
Ешкім де ассоциация мен әлеуметік туралы ортақ ғылым.
ұйымды толық күйінде сипаттауға
талпынған жоқ; ешкім де нақты өмір
тұтастығын түсінуге бас қатырған жоқ.

www.themegallery.com
Әлеуметтану механизмдері мен институттарының жалпы
сипаттамасы.

Әлеуметтену процесінің мазмұны: жеке тұлғаның қалыптасуы тұрғысынан
қарағанда, негізінен үш сферада; іс-әрекетте, қарым-қатынаста, өзіндік сананың
қалыптасуында іске асырылады.

Әлеуметтену процесінің барысында индивид Осыдан туындайтын екінші процесс —
іс-әрекет «каталогының» молаюымен жетекші, тандалынған іс-әрекетке баса
(А.Н.Леошъев) айналысады, яғни неғұрлым назар аудара отырып, басқаларын соған
жаңа іс-әрекет түрлерін игерумен болады. бағындыру. Және үшінші процесс, іс-
Осы, жағдайда өте маңызды тағы да үш түрлі әрекет барысында жеке түлғаның жаңа
процестер іске асырылады. Біріншіден, әрбір реддерді игеруі мен олардың
іс-әрекет түрлері мен оның әртүрінің маңыздылығын түсінуі. Осының бәрін
арасындағы байланыстар жүйесінде индивидтің іс-әрекет субъектісі ретіңде
бағдарлану (бағыттану). Ол әрбір жеке тұлға мүмкіндіктерінің кеңею процесі деп
үшін маңызды іс-әрекет аспектілерін түжырымдауға болады. Бүл бағытта
айқындаумен қатар, оны игеру арқылы іске жүргізілетін эксперименттік зерттеулер,
асырылады, немесе мұндай бағдарлануды — негізінен әлеуметгік және жас
іс-әрекеттің жеке түлғалық таңдалуы деп ерекшелігі психологиясының ара
атауға болар еді. жігінде іске асырылады.
www.themegallery.com
Әлеуметтенудің үшінші сферасы — жеке тұлханың өзіндік сана-сезімінің дамуы.
Бүл проблема жеке түлғаның «Мен» бейнесінің қалыптасуымен байланысты.

Көптеген эксперименттік зерттеулер «Мен» құрылымын түсінуде психология
(лонгатюдті) көрсеткеніндей, адамның ғылымындада бірнеше түрғы бар. Көбірек
«Мен» бейнесі бірден қалыптаспайды, тараған қүрылымның үш компоненті бар:
өмір сүру барысында, әртүрлі әлеуметгік танымдық (өзін танып түсінуі), эмоциялық
әсерлер негізінде қалыптасады. {өзін бағалауы), қылықтық (өзіне деген
Әлеуметгік психология түрғысынан, көзқарасы). Негізгі факт ретінде, өзіндік
әсіресе, осы процеске жеке түлғаның сана — жекеленген сипаттамалар тізімі
әртүрлі әлеумсттік топтарға енуі қалай емес, жеке түлғаньщ өзін түтас, бірыңғай
әсер ететінін анықтау маңызды. адам деп түсінуі алынады.

Өзіндік сананың екінші бір қасиеті,
әлеуметтену барысьшда оның дамуы іс-
әрекет пен қарым-қатынасты кеңейту
жағдайьшда әлеуметгік тәжірибені
әрқашан игеруімен анықталатьш,
бақыттауға болатын процесс екеңдігінде.

www.themegallery.com
Әлеуметтанудың негізгі кезеңдері.

Өзінің даму кезеңінде әлеуметтану төрт негізгі кезеңнен өтті.

1 кезең 2 кезең
Әлеуметтану XIX Қолданбалы әлеуметтану
ғасырдың екінші жартысы XX ғасырдың 30-60
мен XX ғасырдың 20 – 30 жылдарын қамитды. Бұл
– жылдарының басында кезеңде әлеуметтанудың
қоғамдық құбылыстарды әдістемелік және әдістік
баяндау сипатында аппартын дайындау
болады. Бұл кезеңде басталды., әлеуметтану
әлеуметтану эксперементальды
философиядан бөлініп (практикалық ) ғылымға
шығады, қоғамды айналды.Оның әртүрлі
зерттеудің, түсіндірудің ақпарат құралдары
жаңа ғылыми, әдістемелік қалыптасып,
тұжырымдарын іздестіре математикалық аппаратты
бастады. кенінен қолдана бастады.
www.themegallery.com
3 кезең 4 кезең

• ХХ ғасырдың 60-90 • Бүгінгі таңда
жылдарын қамтиды. Бұл әлеуметтану әлемдік
кезенде әлекуметтану шеңберде жүйелі білімге
өткен кездегі айналды. Бұл кезеңде
әлеуметтанудың әлеуметтану ғылымында
теорияларын алуан түрлі алуан түрлі
ой-тұжырымдарын тұжырымдамалар,
өмірде қолдана бастады. көптеген теориялар
Қазіргі кезде Батыс пайда болды.
елдерінде парламентті • Әлеуметтану тарихына
және президенттің үңілсек, бұдан мыңдаған
сайлаулардың жылдар бұрын грек
қарсанында нақтылы ойшылдары Сократ,
әлеументтік зерттеулер Платон, Аристотель, т.б.
жүргізіліп, саяси әлеуметтануға қатысты
серіктестіктердің мәселелермен
сайлауын қамтамасыз айналысқанынбайқаймы
етіп отырады. з

www.themegallery.com
Қазақстанның этномәдени ортасы мен әлеуметтік өзгерістерінің
жағдайындағы тұлғаның әлеуметтануының мәселелері.
«Əлеуметтену» ұғымы қазіргі кезеңде кеңінен таралып, тек
қана əлеуметтану ғылымында емес, сонымен бірге
психология, педагогика, этнология, криминалистика,
əлеуметтік жұмыс, дінтану жəне басқа да қоғамдық
ғылымдар саласында қолданылады. Тұлғаның түрлі
теорияларының негізін құрайтын əлеуметтену процесінің
көптеген парадигмалары қатар өмір сүріп келеді.
Əлеуметтену процесін зерттеуге қатысты тəсілдердің
көптігі бұл əлеуметтік құбылыстың күрделі жəне қарама-
қайшылықты екендігін жəне топтастыру мен жүйелеудің
əрқилы түрлерінің мүмкін екендігін көрсетеді.

Философиялық еңбектерде əлеуметтенуді адамның
əлеуметтік сапаларды игеру, «био-дан»«социо-
ға» өту процесі деп, қарайтын кең, абстракті түрде
түсіну орын алады. «Əлеуметтену» ұғымымен
қатар индивидтің əлеуметтік сапаларды
қалыптастырғандығын көрсететін «тұлғаның
əлеуметтік қалыптасуы» деген ұғымның
қолданылуы осының мысалы.

www.themegallery.com
Этнографиялық зерттеулердің көптеген түрлері əлеуметтенуді инкультурация
(немесе энкультурация) ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Мұнда əлеуметтену
ұрпақтар аралығында мəдениетті жеткізіп отырудың механизмі рөлін атқарады.

Əлеуметтенудің социологиялық анықтамаларында тұлғаның қалыптасуына
тигізетін əлеуметтік факторлардың (рөлдер жəне мəртебелер, құндылықтар,
талаптар, əлеуметтік институттар, т.б.) əсеріне ерекше көңіл бөлінеді.
Психологиялық анықтамаларда дербестіктің қалыптасуына жəне адамдардың
жекелік айырмашылықтарына акцент жасалынса, педагогикалық анықтамаларда
əлеуметтену процесіндегі тəрбиенің рөлі қарастырылады.

Тұлғаның əлеуметтенуі деп оның қоғамға енуі арқылы сыртқы орта мен жекелік
сапаларының əсерлерінің негізінде өзінің жекелік жəне əлеуметтік мəнін көрсетуін
айтады. Осылайша, əлеуметтену процесінде тұлғаның əлеуметтік тұрғыдан дамуы
ғана емес, сонымен қатар оның жекелік ерекшеліктерінің қалыптасуы да жүзеге
асады.

www.themegallery.com
Қорытынды

Әлеуметтану XIX ғасырдың 30 -40
жылдары өз алдына дербес ғылым
Оның әлеуметтану
болып қалыптасты. Жоғарыда
тұжырымдамасының негізінде
көрсетілгендей, оның негізін
қоғам дамуының сатыларға
салушы француз оқымыстысы
жіктелуі туралы идея жатыр.
Огюст Конт (1798 – 1857 ж.ж.)
болды.

Сондықтан О. Конт жалпы
қоғамның дамуын адамдардың
Жалпы, О. Конттың
интеллектуальды ақыл – ойының,
тұжырымдамасы бойынша, әрбір
санасының бір ізділікпен дәйекті
қоғамды ақыл – сана, жалпы идея
дамуының үш кезеңі, яғни
басқарады деген идеалистік ой
теологиялық, метафизикалық және
жатыр.
позитивистік сатыларын
тұжырымдау арқылы түсіндіреді.
www.themegallery.com
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Современные западные исследования социологической классики. - М.:
Наука, 1992.

Ядов В.А. Методология и методика социологического
исследования. - М.: Наука. 2002.

Габдуллина К.Г. и др., Социология. Учебник для студентов
высших технических учебных заведений.- Алматы: Санат, 1997.

Аитов Н.А., Биекенов К.У. Социология. Алматы: Қазақ
университеті, 2002.

Әбсаттаров Р.Б., Дакенов Н. Әлеуметтану. Алматы: Ғылым, 2004.

www.themegallery.com
Назарларыңызға
рақмет!

www.themegallery.com

Ұқсас жұмыстар

ЖОСПАР ӘЛЕУМЕТТАНУ ТҮСІНІГІ

ӘЛЕУМЕТТАНУ: ҒЫЛЫМҒА КІРІСПЕ ЖӘНЕ БАСТЫ ҰҒЫМДАРДЫ ТҰЖЫРЫМДАУ

Әлеуметтану ғылымының түсінігі

Девиация мен әлеуметтік бақылау

Гендер ұғымы

Девиация түсінігі

ДӘРІС Әлеуметтік әлемді түсінудегі әлеуметтану

Этнос және ұлт әлеуметтануы

Мифология және философия

Әлеуметтану - қоғамның қалыптасуы, жұмыс істеуі және даму заңдылықтары туралы ғылым

Пәндер