Альдегидтердің химиялық касиеттері

Орындаған: Сыдықбекова Д. Т.

Тобы: ТФП-319

Қабылдаған: Есенбекова С. К

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Е. А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті

Химия факультеті

Қарағанды. 2021ж.

Альдегидтер және олардың туындылары. Көмірсутектер.

Жоспар:

Кіріспе

Негізгі бөлім

Альдегидтер

1. 1. Химиялық, физикалық қасиеттері

1. 2. Қолданылуы

Көмірсутектер

2. 1. Физикалық қасиеттері

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Көмірсутек радикалдарымен байланысқан карбонил ( - СОН) тобы бар органикалық заттарды альдегидтер немесе кетондар деп атайды. Альдегидтерде карбонил тобы сутек атомымен және көмірсутек радикалымен байланысады. Жалпы формуласы R - CОН - альдегидтер, R - CО- R - кетондар. Альдегидтер мен кетондар қаныққан, қанықпаған, ашық және тұйық тізбекті болып бөлінеді. Альдегидтер мен кетондар көптеген химиялық реакцияға белсенді қатысады. Бұл карбонил тобындағы қос байланыстың біреуі σ-байланыс, ал екінші π-байланыс болғандықтан, электрон тығыздығы көміртек атомынан оттегі атомына қарай ығысып, поляризациялануынан болады. Сондықтан химиялық реакция кезінде карбонил тобы жоғарғы белсенділік көрсетеді. Олар қосып алу, алмасу, тотығу, полимерлену, конденсация реакцияларына қатысады.

Көмірсутектер - бұл органикалық қосылыстардың өте үлкен класы. Олар заттардың бірнеше негізгі топтарын қамтиды, олардың әрқайсысы өндірісте, күнделікті өмірде және табиғатта кеңінен қолданылады. Олар тек өндірістік маңызы жоғары емес, сонымен қатар әртүрлі химиялық синтездер үшін, дәрі-дәрмектер мен басқа да маңызды қосылыстар алу үшін маңызды шикізат болып табылады. Біз олардың молекулаларының құрылымына, қасиеттеріне және басқа ерекшеліктеріне ерекше назар аударамыз.

Альдегидтер (лат. al(cohol) dehyd(rogenatum) - сутексiз спирт) -

органикалық қосылыс. Молекула құрамында карбонил немесе оксо топшасы бар көмірсутек туындыларын альдегидтер және кетондар деп атайды.

Алдегидтердің физикалық қасиеттері.

Ең қарапайым альдегид ол кұмырска альдегиді-өткір иісті газ.

Метанальдің 35 - 40%-тік судағы ерітіндісі формалин

деп аталады. Ол өте улы. Қалғандары сұйык, ал жоғары

молекулалы қосылыстары - қатты заттар. Карбонилді косылыстардың қайнау температуралары

сәйкес біріншілік және екіншілік спирттерден төмен болады.

Мысалы, пропанол 97°С-та, ал ацетон 56°С-та кайнайды.

Альдегидтердің химиялық касиеттері.

Альдегидтер кетондарға қарағанда белсендірек реакцияласады.

Мыс (ІІ) оксидін қолданып, спиртті альдегидке тотықтыру, альдегидтен карбон қышқылын алу.

Альдегид, құмырсқа қышқылы, глюкозаның «күміс айна» реакциясы

Аты

Формула

Балқу температурасы

Қайнау температурасы

Формальдегид

HCHO

−92 °C

−19 °C

Ацетальдегид

CH3CHO

−123 °C

20, 8 °C

Пропаналь

CH3CH2CHO

−81 °C

48, 8 °C

Бутаналь

CH3CH2CH2CHO

−97 °C

75 °C

Акролеин

CH2=CH-CHO

−88 °C

52, 5 °C

Кротонды альдегид

CH3-CH=CH-CHO

−76, 5 °C

104 °C

Бензальдегид

C6H5-CHO

−56 °C

179 °C

Салицилді альдегид

1, 6 °C

197 °C

Фурфурол

−36. 5 °C

161. 7 °C

Маңызды альдегидтер

Көмірсутектер

молекулалары көміртек пен сутек атомдарынан тұратын органикалық қосылыстар.

Құрамына байланысты көмірсутектер ациклды, алициклды және ароматты қосылыстарға бөлінеді. Химиялық қасиеттері мен құрылысы ұқсас, ал молекулалар құрамы бойынша айырмашылығы бір не бірнеше CH2 тобы болатын қосылыстарды гомологтар деп атайды, олар гомологтық қатар түзеді. Мысалы, қаныққан көмірсутектердің гомологтық қатары. Бұл қатардың бірінші мүшесі - метан, одан соңғылары - бір-бірінен айырмашылығы CH2 тобы болатын гомологтық қатар мүшелері. Қалыпты жағдайда 1-ден 4-ке дейін көміртек атомдары бар қаныққан көмірсутектер - газдар, 5-тен 17-ге дейін сұйықтар, ал көміртек атомдарының саны 17-ден көптері - қатты заттар. Көмірсутектердің көбі түссіз. Оның негізгі табиғи қоры - мұнай. Мұнай құрамында 23 - 63%-ға дейін парафиндер, 29, 72% шамасында нафтендер, 2 - 16%-ға дейін ароматты көмірсутектер болады. Төменгі алкандар (негізінен, метан) - метан, этан, пропан - табиғи газдар құрамында болады.

Физикалық қасиеттері.

Гомолог қатардың салмағы жеңіл мүшелері өткір иісті, суда жақсы еритін сұйық заттар. артуымен бірге суда ерігіштігі төмендей береді. Мұндай заңдылық біратомды спирттер қатарында да байқалған еді.